Batı Akdeniz’de Doğu Roma İmparatorluğu-Fatımî Siyasi İlişkileri

Yıl 2020, Cilt: 17 Sayı: 1, 274 - 293, 30.04.2020

Fatma Çapan

https://doi.org/10.33437/ksusbd.658191

Öz

İslam dünyasında başlayan Sunni-Şiî çatışmaları sonucunda 910 yılında Tunus merkezli Şiî Fatımî Devleti kurulmuştur. Fatımî Devleti kurulduğu andan itibaren Ağlebilerden devraldığı donanma sayesinde Akdeniz’de önemli bir güç haline gelmiştir. Nitekim Fatımilerin Sicilya Adası’nda hakimiyet kurma çabaları ve Güney İtalya üzerine düzenledikleri saldırılar, Doğu Roma İmparatorluğu’nu rahatsız etmeye başlamıştır. Doğu Roma İmparatorluğu Fatımilere karşı mücadelelerinde çoğunlukla başarısızlığa uğramış ve Fatımîlere vergi ödemek zorunda kaldığı barış anlaşmaları yapmak zorunda kalmıştır. Ancak yapılan bu anlaşmalara rağmen Doğu Roma Sicilya’da Fatımîlere karşı çıkan isyanları destekleyerek Fatımî hakimiyetini bertaraf etmeye çalışmıştır. Fatımîlere karşı Endülüs Emevileri ile de ittifak yapmayan çalışan Doğu Roma İmparatorluğu bu konuda başarı elde edememiştir. Fatımîler uzun bir süre Batı Akdeniz’de Doğu Roma İmparatorluğu için bir tehdit unsuru olmaya devam etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fatımîler, Doğu Roma İmparatorluğu, Sicilya, Güney İtalya, Akdeniz

The Eastern Roman Empire-Fathim Polıtıcal Relations In West Mediterranean

Öz

The Sunni-Shiite clashes in the Islamic World took place in 910 Tunisian-based Shiite Fatimid State. Fatimid State has become an important power in the Mediterranean Sea Thanks to the navy it took over from Ağlebi. As a matter of fact, the Fatimid efforts to establish dominance on the island of Sicily and the attacks on Southern Italy started to disturb the Eastern Roman Empire. The Eastern Roman Empire was often unsuccessful in their struggle againts the Fatimids and was forced to make peace agreements with which the Fatimid had to pay taxes. However, despite these agreements, The Eastern Rome tried to eliminate the Fatimid rule by supporting the rebellions againts the Fatimid in Eastern Rome Sicily. The Eastern Roman Empire, which didn’t make an alliance with the Andalusian Umayyad againts the Fatimid, didn’t succeed in this regard. For a long time, the Fatimid remained a threat to the Eastern Roman Empire in the Western Mediterranean.

Anahtar Kelimeler

Fatimid, The Eastern Roman Empire, Sicily, Southern Italy, Mediterranean

Kaynakça

• Apak, Adem (2015), Ana Hatlarıyla İslam Tarihi (Abbasîler Dönemi), C.IV., Ensar Yayınları, İstanbul.
• Bamyacı, Ertan ve Güçlüay, Sezgin (2017), “İmparator Heraklius Döneminde (610-641) Bizans İmparatorluğu’nun Siyasi Yapısı”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, S.56(5), ss.386-396.
• Bamyacı, Ertan ve Güçlüay, Sezgin (2018), “İmparator Heraklius Dönemi (610-641) Bizans İmparatorluğu’nun Genel Ekonomisi ve Ticaret Politikası”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.1(28), ss.281-288.
• Bamyacı, Ertan ve Güçlüay, Sezgin (2019), “Erken Ortaçağ’ da Bizans İmparatorluğu’nun Toprak Sistemi ve Ekonomiye Etkisi”, Turkish Studies, S.14 (1), ss.111-120.
• Başlamışlı, Macide ve Çalışkan Adem (2017), “İngiltere’nin Yakın Doğu Politikası Dahilinde Kıbrıs’ın İngilizlere Devri”, Tarihte Kıbrıs II., İstanbul, ss.825-834.
• Çelik, Aydın (2018), Fâtimîler Devleti Tarihi (909-1171), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Çelik, Aydın (2005), “Fatımîler Devletinin Kuruluşu”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.15(2), ss.433-453.
• El-Deşravi, Ferhat (1994), El-Hilafe El-Fâtımîyye bi El-Mağrip, (Çev.: Hammadi El-Sâhilî), Beyrut.
• Ebu’l-Fidâ (1997), El-Müsemma El-Muhtasar fi Ahbâri’l-Beşer, C.I, (Thk, Mahmud Deyyûb), Dâru’l-Kutubi’l İlmiyye Yayınları, Beyrut.
• Eymen, Fuâd Seyyid (1995), “Fâtımîler”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. XII, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi Yayınları, İstanbul, ss.228-237.
• Gregory, Abû’l Farac (1945), Abû’l Farac Tarihi, C.I, (Çev.: Ömer Rıza Doğrul), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Hasan, İbrahim Hasan (1981), Tarih ed-Devlet el-Fâtımiyye:Fi el-Mağrip ve Mısır ve Suriye ve Bilâd el-Ârab, Kahire.
• Işıltan, Fikret (1988), “Sicilya”, Milli Eğitim Bakanlığı İslam Ansiklopedisi, C.X, MEB Yayınları, İstanbul, ss.589-596.
• İbnü’l-Esîr (1986), El Kâmil Fi’t Tarih, C.VIII., (Çev.: Ahmet Ağırakça), Bahar Yayınları, İstanbul.
• İbn İzari (1980), El-Beyanu’l Mağrip fi Ahbar El-Mağrip ve Endülüs, (Thk, G.Kolan, L. Provençal), C.I, Darü’l Sekafe, Beyrut.
• Levtchenko, Metrofan Vasiliyeviç (1979), Bizans, (Çev., Erdoğan Berktay), Milliyet Yayınları, İstanbul.
• Lewis, Bernard (2000), Müslümanların Avrupa’yı Keşfi, Bayrak Matbaası Yayınları, İstanbul.
• Lewis, Bernard (2006), Uygarlık Tarihinde Araplar, Pegasus Yayınları, İstanbul.
• Moreno, Martino (2007), “Sicilya’da Müslümanlar”, (Çev., Abdülhalik Bakır,Aydın Çelik), Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Dergisi, C.V/1, ss.165-232.
• Ostrogorsky, George (1999), Bizans Devleti Tarihi, (Çev., Fikret Işıltan), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Öz, Mustafa, (1979), “Şîa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.XXXIX, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi Yayınları, İstanbul, ss.111-114.
• Öztürk, Murat (2012), Fâtımiler’in Deniz Gücü ve Akdeniz Hâkimiyeti, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
• Sürûr, Muhammed Cemaleddin (2006), Târîhu’l-Devleti’l-Fâtımîyye, Dâru’l-Fikri’l-Arabî Yayınları, Kahire.
• Şahin, Seyhun (2016), Sicilya’da Normanlar ve Müslümanlar, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• Takkûş, M.Süheyl (2001), Tarihû’l Fatımiyyin Fi-Şimali Ifrıkıyye ve Mısır ve Biladi’ş-Şam, Dârü'n-nefâis Yayınları, Beyrut.
• Tamir, Arif (1990), Ubeydullah El-Mehdi, Dâru’l-Mesîre Yayınları, Beyrut.
• Tokuş, Ömer (2014), “Fâtımîler ile Sicilya ve Güney İtalya Arasındaki Münasebetler”, Tarih Dergisi, S.59, ss.27-55.
• Vaux De, B. Carra (2001) “Dâi”, İslâm Ansiklopedisi, C.III, Milli Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları, Eskişehir, ss.461-462.
• Yazılıtaş, Nihat (2009), Fâtımî Devleti’nde Türkler, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.