Aksaray İli Hamidiye Alaca Ağzının Şekil Özellikleri Üzerine

Yıl 2023, Cilt: 20 Sayı: 1, 31 - 44, 30.04.2023

Murat Altuğ

Öz

Dil sadece yazılı olan bir sistem değildir. Standart dilden konuşma düzeyinde ses ve şekil farklılıkları gösteren yerel konuşmalar da dilin sınırları içerisindedir. Bu farklılıklarla oluşan yapılara Türkolojide genellikle ağız ismi verilmektedir. Bir bölgenin ağız özelliklerinin oluşmasında etnolojik, coğrafî ve tarihî etmenler de önemli bir etkiye sahiptir. Aksaray ili Hamidiye Alaca ağzı da bu özellikleri sebebiyle hem genel dilden hem de Aksaray ağzından farklı özellikler gösteren bir ağızdır. Bu makalenin konusu Hamidiye Alaca ağzının şekil özelliklerini belirlemektir. Bunun için 19. asrın ikinci yarısından itibaren Anadolu’ya göç eden Kırım Tatar Türklerinin yoğun olarak yaşadığı yerleşim yerlerinden biri olan Hamidiye Alaca’dan saha çalışmasıyla 25 kaynak kişiyle görüşülerek yaklaşık 90 sayfalık metinler derlenmiş ve bu metinler çeviri yazı sistemiyle yazıya aktarılmıştır. Böylece son yıllara kadar dışa kapalı bir topluluk özelliği gösteren Hamidiye Alaca’da yaşayan Kırım Tatar Türklerinin ağzının şekil özellikleri tespit edilerek sınıflandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kırım Tatar, Ağız, Şekil bilgisi, Aksaray, Hamidiye Alaca

Kaynakça

• Bergamalı, K. (1946 Yayınlayan Besim Atalay). Müyessiretü’l Ulum. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Buran, A. (1996). Anadolu ağızlarında isim çekim (hâl) ekleri. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Günşen, A. (2000). Kırşehir ve yöresi ağızları, Türk Dil Kurumu.
• Karahan, L. (1994). -sa / -se eki hakkında. Türk Dili, 516, 471–474.
• Kolektif (Komisyon). Karşılaştırmalı Türk lehçeleri grameri 1, fiil basit çekim. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Konyalı, İ. Hakkı. (1974). Abideleri ve kitabeleri ile Niğde Aksaray tarihi, C.I, Fatih Yayınevi.
• Korkmaz, Z. (2003). Türkiye Türkçesi grameri (şekil bilgisi). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Özdemir, E. (1967). Türkçede Fiillerin Çekimlenişine Toplu Bir Bakış, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tuncel, R. (2018). Tekirdağ Belediyesi Hayrabolu İlçesi Emiryakup Köyü Kırım-Tatar Ağzı Metinler ve Çekim Ekleri İncelemesi, [Yüksek lisans tezi], Marmara Üniversitesi.