Akademik Türkçe İçeriklerinde Üstsöylem Belirleyicilerin Görünümleri

Yıl 2023, Cilt: 20 Sayı: 2, 393 - 403, 31.08.2023

Ramazan Şimşek , Teymur Erol

https://doi.org/10.33437/ksusbd.1325683

Öz

Hedef kitle ve söylemin kaynağı arasındaki bildirişim dil bilimsel yapılar aracılığıyla çok değişkenli bir yapıya bürünür. Bu yapısal süreç hedef kitleye gönderilen bildirimlerin ikna ediciliği, inandırıcılığı ve kabul edilebilirliği üzerinden şekillenmektedir. Akademik amaçlarla geliştirilen söylemde mesajların şekillendirilmesi, hiyerarşik sıralaması ve organizasyonu üstsöylem belirleyiciler aracılığı ile sağlanmaktadır. Üstsöylem belirleyiciler aracılığıyla yazar anlatmak istediği temel mesajları vurgulayıp muhatabını olumlu veya olumsuz bir kanıya ikna etmeye çalışabilir. Üstsöylem belirleyiciler ile ilgili son yıllarda yapılan çalışmalar dikkat çekmektedir. Nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışmasının kullanıldığı bu araştırmada da akademik Türkçe eğitiminde kullanılan materyallerde üstsöylem belirleyicilerin görünümlerinin ve türlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu çerçevede araştırmanın verisini oluşturan içerikler derlem tabanlı araçlarda kullanılacak formata dönüştürülerek veri tabanı inşa edilmiştir. İncelenen veri tabanı aracılığı ile akademik Türkçe eğitiminde kullanılan içeriklerde üstsöylem belirleyicilerin dengeli dağılmadığı saptanmış olup bağlayıcı türündeki etkileşimli üstsöylem belirleyicilerin baskın olduğu gözlenmiştir. Akademik gayelerle yabancı dil olarak Türkçe öğrenen bireylerin anlama ve anlatma becerilerinde oluşturacağı yansımalar üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Üstsöylem belirleyici, Akademik Türkçe, yabancı dil olarak Türkçe öğretimi

Kaynakça

• Akbaş, E. & Hatipoğlu, Ç. (2018). Metadiscourse variations across academic genres: Rhetorical preferences in textual and interpersonal markers. Educational Sciences: Theory and Practice, 18, 767–775. doi: 10.12738/estp.2018.4.0001
• Crismore, A. (1989). Talking with readers: metadiscourse as rhetorical act. Peter Lang
• Crismore, A., Markkanen, R. & Steffensen, M. S. (1993). Metadiscourse in persuasive writing: A study of texts written by American and Finish university students. Written Communication, 10(1), 39-71
• Crowhurst, M. (1990). Teaching and learning the writing of persuasive/argumentative discourse. Canadian Journal of Education, 15(4), 348-359.
• Dağ Tarcan, Ö. (2017). Türkçe bilimsel metinlerde etkileşimli üstsöylem belirleyicileri. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 176-194.
• Fraser, B. (1999). What are discourse markers? Journal of Pragmatics, 31(7), 931-952.
• Hyland, K. (2000). Disciplinary discourses: social interactions in academic writing. Longman
• Hyland, K. (2005). Metadiscourse exploring interaction in writing. Continuum.
• Hyland, K., ve Tse, P. (2004). Metadiscourse in academic writing: A reappraisal. Applied Linguistics, 25(2), 156-177. https://doi.org/10.1093/applin/25.2.156
• Kan, M. O. (2016). The use of interactional metadiscourse: A comparison of articles on Turkish education and literature. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 16(5), 1639–1648.
• Kennedy, G. (1998). An introduction to corpus linguistics. Longman.
• Karatay, H., Kartallıoğlu, N., İpek, O., Karabuğa, H., Güngör, H., Tekin, G. & Kaya, S. (2019). Akademik Türkçe. H. Karatay (Ed.). Pegem Akademi Yayınları
• Kerimoğlu, C. (2014). Kuram ve uygulamalarla dilbilim, göstergebilim ve Türkoloji-Genel dilbilime giriş. Pegem Akademi.
• Kocaman, A., Özsoy, S., & İmer, K. (2011). Dilbilim Sözlüğü. Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Kurudayıoğlu, M. & Çimen, L. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenen öğrencilerin akademik yazılarında etkileşimli üstsöylem belirleyicilerinin kullanımı. OPUS International Journal of Society Researches, 16(31), 3899-3923.
• Leech, G. (1991). The state-of-the-art in corpus linguistics. In K. Aijmer & B. Altenberg (eds) English Corpus Linguistics, Studies in Honour of Jan Svartvik. Longman, 8-29.
• Maschler, Y. & Deborah S. (2015). Discourse markers: language, meaning, and context. The Handbook of Discourse Analysis. Deborah T., Heidi E. H. & Deborah,S. (Eds.). Chichester, UK: John Wiley & Sons Ltd. 189-221.
• McEnery, T., Xioa, R. & Tono, Y. (2006). Corpus-based language studies -an advanced resource book. London: Routledge.
• Mauranen, A. (1993). Cultural differences in academic rhetoric: A textlinguistic study. Frankfort am Main: Peter Lang Publisher
• Paltridge, B. (2006). Discourse analysis: An introduction. Continuum
• Schiffrin, D. (1987). Discourse nûrjrkers. Cambridge University Press.
• Soyşekerci, G., Aydın Öztürk, E. & İşeri, K. (2022). Lisansüstü tezlerin sonuç bölümlerinde üstsöylem belirleyicileri. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 7(2): 766-794.
• Şimşek, R. (2021). Derlem dilbilim ve derleme kuramsal bir bakış. Turkish Studies-Language, 16(3), 2021-2036. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.51828
• Uçan, S. (2019). Durum çalışması araştırması. S. Şen & İ. Yıldırım (Ed.), Eğitimde Araştırma Yöntemleri içinde (227-248). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Uzun, L. (2002). Dilbilim alanında Türkçe yazılan araştırma yazılarında metin dünyasına ilişkin düzenlemeler. L. Uzun & E. Huber (Ed.), Türkçede bilgi yapısı ve bilimsel metinler. Die Blaue Eule
• Vande Kopple, W. J. (1985). Some explatory discourse on metadiscourse. College Composition and Communication, 36(1), 82-93.
• Vardar, B. (2002). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Williams, J. M. (1981). Ten Lessons in Clarity and Grace. University of Chicago Press. Yin, R. (2018). Case study research and application (6.bs). Thousand Oaks, Sage Publication Zeyrek, D. (2009). Türkçe söylem işaretleme çalışması: ODTÜ-MEDİD. http://medid.ii.metu.edu.tr/ yayinlar/zeyrek09_turkce.pdf, Erişim Tarihi: 15.06.2023.