TÜKETİCİ SATIN ALMA NİYETİNDE İŞLETMELERİN SÜRDÜRÜLEBİLİR PAZARLAMA FAALİYETLERİNİN ETKİSİ: BİR ALAN ARAŞTIRMASI

Yıl 2023, Cilt: 20 Sayı: 2, 709 - 728, 31.08.2023

Arif Yıldız , Aysel Kelepçe Karacıl

https://doi.org/10.33437/ksusbd.1341394

Öz

Bu çalışmanın temel amacı; işletmelerin yürüttüğü sürdürülebilir pazarlama faaliyetlerinin, tüketicilerin satın alma niyetlerinde etkili olup olmadığının tespit edilmesidir. Bu amaçla nicel araştırma veri toplama tekniklerinden biri olan anket formu hazırlanmıştır. Hazırlanan anket formunun katılımcılara uygulanabilmesi için gerekli olan etik kurul izni “Adıyaman Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Etik Kurulu’nun 30.06.2022 tarih- 295 sayılı kararı” ile alınmıştır. Öncelikle anket formunun geçerlilik ve güvenilirliğinin tespit edilmesi amacıyla Adıyaman Üniversitesinde görev yapan 40 akademik personel ile pilot uygulama gerçekleştirilmiştir. Sonrasında nihai çalışmada değerlendirilmek üzere 155’i online ve 152’si yüz yüze olmak üzere toplamda 307 geçerli anket formu elde edilmiştir. Elde edilen verilerin analizlerinde SPSS 25.0 paket programı kullanılmıştır. Yapılan analizler neticesinde cinsiyet ve medeni durum ile işletmelerin sürdürülebilir pazarlama uygulamaları alt boyutları ve satın alma niyeti boyutu arasında anlamlı bir farklılığa rastlanmamıştır. Ancak unvan ve yaş değişkeni ile işletmelerin sürdürülebilir pazarlama uygulamaları alt boyutları ve satın alma niyeti arasında anlamlı bir farklılığa rastlanmıştır. Bununla birlikte çevresel ve toplumsal alt boyutlarının satın alma niyeti üzerinde pozitif yönlü anlamlı bir etkisinin olduğu, ekonomik alt boyutunun ise satın alma niyeti üzerinde etkisinin olmadığı sonucu elde edilmiştir. Bu kapsamda, işletmelerin sürdürülebilir pazarlama uygulamalarının tüketicilerin satın alma niyeti üzerinde kısmen anlamlı bir etkisinin olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilir Pazarlama, Satın Alma Niyeti, Akademisyenler, Adıyaman Üniversitesi

Destekleyen Kurum

Adıyaman Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İşletme Ana Bilimi Dalı, Üretim Yönetim ve Pazarlama Bilim Dalı, Yüksek Lisans Programında, Dr. Öğr. Üyesi Arif YILDIZ danışmanlığında, Aysel KELEPÇE KARACIL tarafından tamamlanan yüksek lisans tezinden türetilmiştir.

Teşekkür

Dipnot olarak "Adıyaman Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İşletme Ana Bilimi Dalı, Üretim Yönetim ve Pazarlama Bilim Dalı, Yüksek Lisans Programında, Dr. Öğr. Üyesi Arif YILDIZ danışmanlığında, Aysel KELEPÇE KARACIL tarafından tamamlanan yüksek lisans tezinden türetilmiştir" bilgisinin eklenmesini rica eder, kolaylıklar dilerim. Saygılarımla

THE EFFECT OF SUSTAINABLE MARKETING ACTIVITIES OF BUSINESSES ON CONSUMER PURCHASING INTENTION: A STUDY ON ACADEMICS

Öz

The main purpose of this study; It is to determine whether the sustainable marketing activities carried out by the enterprises are effective in the purchase intentions of the consumers. For this purpose, a questionnaire form, which is one of the quantitative research data collection techniques, was prepared. The ethics committee permission required for the application of the prepared questionnaire form to the participants was obtained with the decision of "Adıyaman University Social and Human Sciences Ethics Committee dated 30.06.2022 - numbered 295". First of all, a pilot study was carried out with 40 academic staff working at Adıyaman University in order to determine the validity and reliability of the questionnaire. Afterwards, a total of 307 valid questionnaires, 155 online and 152 face-to-face, were obtained to be evaluated in the final study. SPSS 25.0 package program was used in the analysis of the obtained data. As a result of the analyzes, no significant difference was found between gender and marital status, and the sub-dimensions of sustainable marketing practices and purchase intention of the enterprises. However, a significant difference was found between the title and age variable and the sub-dimensions of sustainable marketing practices and purchase intention. However, it was concluded that the environmental and social sub-dimensions had a positive and significant effect on the purchase intention, while the economic sub-dimension had no effect on the purchase intention. In this context, it can be said that the sustainable marketing practices of the enterprises have a partially significant effect on the purchase intention of the consumers.

Anahtar Kelimeler

Sustainable Marketing, Purchasing Intention, Academics, Adıyaman University

Kaynakça

• Ahmed, R. R., Streimikiene, D., Qadir, H., & Streimikis, J. (2022). Effect of green marketing mix, green customer value, and attitude on green purchase intention: evidence from the USA. Environmental Science and Pollution Research, 30(5), 11473–11495.
• Akboz, A. (2019). Davranışsal iktisat bağlamında internetten yapılan alışverişlerde tüketici davranışlarının incelenmesi: Mersin örneği. Yüksek Lisans Tezi. Mersin: Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akbulut, Y. (2010). Sosyal bilimlerde SPSS uygulamaları. 1.Baskı, İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
• Akehurst, G., Afonso, C., & Gonçalves, H. M. (2012). Re‐examining green purchase behaviour and the green consumer profile: new evidences. Management Decision, 50(5), 972–988.
• Al-Adamat, A., Al-Gasawneh, J., & Al-Adamat, O. (2020). The impact ofmoral intelligence on green purchase intention. Management ScienceLetters,10, 2063–2070.
• Altunışık, R., Çoşkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2012). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri SPSS uygulamalı, 7. Baskı, Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Amerikan Pazarlama Birliği (2022). https://www.ama.org/marketing-news/the-new-reality-blurring-the-lines-between-marketing-and-research/
• Ankit, G. & Mayur, R. (2013). Green marketing: Impact of green advertising on consumer purchase ıntention. Advances In Management, 6(9), 14-17.
• Ansar, N. (2013). Impact of green marketing on consumer purchase intention. Mediterranean Journal of Social Sciences, 4(11), 650-655.
• Ansari, M. Y., & Siddique, D. A. (2019). Effects of culture on green pur-chase intention: The mediating role of new ecological paradigm, envi-ronmental collective efficacy and environmental knowledge. International Journal of Industrial Marketing, 5(1), 1–33.
• Armstrong, P., Kotler, P., Trifts, V., Buchwitz, L.A., & Gaudet, D. (2017). Marketing. Canada, Pearson. Awuni, J. A., & Du, J. (2015). Sustainable consumption in Chinese cities: Green purchasing ıntentions of young adults based on the theory of consumption values. Sustainable Development, 24(2), 124–135.
• Ayyıldız, H. & Genç, K. Y. (2010). Çevreye duyarlı pazarlama: Üniversite öğrencilerinin çevreye duyarlı pazarlama uygulamaları ile ilgili tutum ve davranışları üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (2), 505-527.
• Birin, C. (2015). Sürdürülebilirlik açısından tersine lojistik faaliyetlerini ve sürdürülebilir pazarlamayı etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş.
• Chen, L. (2013). A Study of green purchase intention comparing with collec-tivistic (Chinese) and individualistic (American) consumers in Shanghai,China. Information Management and Business Review, 5(7), 342–346.
• Chen, Y., Mandler, T., & Meyer-Waarden, L. (2021). Three decades ofresearch on loyalty programs: A literature review and future research agenda. Journal of Business Research,124, 179–197.
• Çabuk, S. & Nakıboğlu, M. A. (2003). Çevreci pazarlama ve tüketicilerin çevreci tutumlarının satın alma davranışlarına etkileri ile ilgili bir uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (12), 39-54.
• Çayırağası, F. (2022). Yeşil pazarlama algısının çevreye duyarlı ürünleri satın almaya etkisinde sürdürülebilirlik bilincinin aracılık rolü. Hitit Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (1), 160-183.
• Doran, C. J. (2009). The role of personal values in fair trade consumption. Journal of Business Ethics, 84(4), 549–563.
• George, D. & Mallery, M. (2010). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference, 17.0 update (10ed.) Boston: Pearson.
• Grimmer, M., & Woolley, M. (2012). Green marketing messages and consumers’ purchase intentions: Promoting personal versus environmental benefits. Journal of Marketing Communications, 20(4), 231–250.
• Güney, B. (2018). Tüketici satın alma davranışları çerçevesinde tüketici karar verme tarzları ölçeğinin değerlendirilmesi: Türkiye-İspanya karşılaştırmalı bir çalışma. Yüksek Lisans Tezi, Kütahya: Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Holden, R. R. & Fekken, G. C. (1990). Structured psychopathological test item characteristics and validity. Psychological Assessment: A Journal of Consulting and Clinical Psychology, 2(1), 35–40.
• Hoyer, W. D., Maclnnis, D. J. & Pieters, R. (2012). Consumer behavior, 6. Baskı, Mason, South-Western Cengage Learning.
• İslamoğlu, A. H., & Alnıaçık, Ü. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri, 5. Baskı, İstanbul: Beta Basım A.Ş.
• Jamrozy, U. (2007), Marketing of tourism: a paradigm shift toward sustainability, International Journal of Culture, Tourism and Hospitality Research, 1 (2), 117-130.
• Joshi, Y., & Rahman, Z. (2015). Factors affecting green purchase behaviour and future research directions. International Strategic Management Review, 3(1-2), 128–143.
• Joshi, Y., & Rahman, Z. (2017). Investigating the determinants of consumers’ sustainable purchase behaviour. Sustainable Production and Consumption, 10, 110–120.
• Jung, J., Kim, S. J. & Kim, K. H. (2020). Sustainable marketing activities of traditional fashion market and brand loyalty. Journal of Business Research, 120, 294–301.
• Karaca, Ş. (2021). Yaşam tarzının sürdürülebilir tüketim davranışı üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik bir çalışma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(3), 403–425.
• Kardes, F. R., Cronley, M. L & Cline, T. W. (2008). Consumer behavior, Mason, South-Western Cengage Learning.
• Karunarathna, W., Naotunna, S., & Sachitra, K. (2017). Factors affect to green products purchase behavior of young educated consumers in Sri Lanka. Journal of Scientific Research and Reports, 13(2), 1–12.
• Kayıkçı, P., Armağan, K. & Dal, N. E. (2019). Sürdürülebilir pazarlama: Kavramsal bir çalışma. Bucak İşletme Fakültesi Dergisi, 2(1), 77-93.
• Kelepçe Karacıl, A. (2023). İşletmelerin sürdürülebilir pazarlama faaliyetlerinin tüketici satın alma niyeti üzerindeki etkisi: Akademisyenler üzerine bir çalışma. Yüksek Lisans Tezi, Adıyaman Üniversitesi.
• Kumar, V., Rahman, Z., Kazmi, A. A. & Goyal, R. (2012). Evolution of sustainability as marketing strategy: Beginning of new era. Procedia, Social and Behavioral Sciences, 37, 482-489.
• Kumar, V., Rahman, Z. & Kazmi, A. A (2016). Stakeholder identification and classification: a sustainability marketing perspective. Management Research Review, 39 (1), 35-61.
• Kumar, G. A. (2021). Framing a model for green buying behavior of Indianconsumers: From the lenses of the theory of planned behavior. Journal of Cleaner Production,295, 126487
• Lake, L. A. (2009). Consumer Behavior for Dummeies. Hoboken New Jersey. Wiley Publishing, Inc.
• Lakshmi, V., Aparanjini Niharika, D., & Lahari, G. (2017). Impact of gender on consumer purchasing behaviour. Impact of Gender on Consumer Purchasing Behaviour, 19(8), 33–36.
• Liu, C., Marchewka, J. T., Lu, J. & Yu, C.-S. (2005). Beyond concern—a privacy-trust-behavioral intention model of electronic commerce. Information & Management, 42(2), 289–304.
• Liu, M. T., Liu, Y., & Mo, Z. (2019). Moral norm is the key: An extension ofthe theory of planned behaviour (TPB) on Chinese consumers' greenpurchase intention. Asia Pacific Journal of Marketing and Logistics,32(8), 1823–1841.
• Liu, X., Wang, C., Shishime, T., & Fujitsuka, T. (2012). Sustainable consumption: Green purchasing behaviours of urban residents in China. Sustainable Development, 20(4), 293–308.
• Mamiyev, A. (2013). Mizahi reklamların tüketici satın alma eğilimlerine etkisinde kültürel farklılıkların rolü: Türkiye-Türkmenistan karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi.
• Martin, D. & Schouten, J. (2014). Sustainable marketing. 1. Baskı. Harlow: Pearson Education Limited.
• Marsh, H. W. (1996). Positive and negative global self-esteem: A substantively meaningful distinction or artifactors?. Journal of Personality and Social Psychology, 70(4), 810–819.
• McDonagh, P & Prothero, A. (2014) Sustainability marketing research: past, present and future. Journal of Marketing Management, 30(11-12), 1186-1219.
• Meydan, B. (2017). Sosyal ağlarda motivasyon nedenlerini, tüketici davranışlarını ve hedonik alışverişi belirlemeye yönelik bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Munerah, S., Koay, K. Y., & Thambiah, S. (2021). Factors influencing non-green consumers’ purchase intention: A partial least squares structural equation modelling (PLS-SEM) approach. Journal of Cleaner Production, 280, 124192.
• Nekmahmud, Md., & Fekete-Farkas, M. (2020). Why not green marketing? Determinates of consumers’ ıntention to green purchase decision in a new developing nation. Sustainability, 12(19).
• Nguyen, N., Lobo, A., & Greenland, S. (2017). The influence of cultural values on green purchase behaviour. Marketing Intelligence & Planning, 35(3), 377–396.
• Odabaşı, Y. & Barış, G. (2012). Tüketici davranışı.12. Baskı, İstanbul: Mediacat. Kitapları.
• Osei-Frimpong, K., Donkor, G. & Owusu-Frimpong, N. (2019), The Impact of Celebrity Endorsement on Consumer Purchase Intention: An Emerging Market Perspective, Journal of Marketing Theory and Practice, 27(1) 103-121.
• Ozsacmaci, B. (2018). Yeşil pazarlama faaliyetlerinin yeşil marka farkındalığı ve tüketici satın alma niyeti üzerindeki aracılık etkisi. Business and Economics Research Journal, 9(4), 945-960.
• Önay, O. (2014). Sürdürülebilir pazarlamada bir karar verme modeli geliştirme. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi.
• Önce, A. G. & Marangoz, M. (2012). Pazarlamanın sürdürülebilir gelişmedeki rolü. International Conference On Eurasian Economies 2012, 11-13 Kasım 2012, Almaty, Kazakistan.
• Özgül, E. (2010). Tüketicilerin Değer yapıları, gönüllü sade yaşam tarzı ve sürdürülebilir tüketim üzerindeki etkileri. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28 (2), 117-150.
• Papadas, K.-K., Avlonitis, G. J., & Carrigan, M. (2017). Green marketing orientation: Conceptualization, scale development and validation. Journal of Business Research, 80, 236–246
• Peter, J. P. & Olson, J. C. (2010). Consumer behavior & marketing strategy, 9. Baskı. New York. McGraw-Hill/Irwin.
• Rana, J., & Paul, J. (2017). Consumer behavior and purchase intention for organic food: A review and research agenda. Journal of Retailing and Consumer Services, 38, 157–165.
• Sarı, S. & Topçuoğlu, F. (2019). Kişilik Tiplerinin sürdürülebilir tüketim davranışları üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24 (2), 159-169.
• Sekaran, U. (2003). Research methods for business a skill-building Approach, Fourth Edition, New York: John Wiley & Sons, Inc.
• Sert, A. (2017). Yeşil pazarlama ve tüketicilerin satın alma davranışları: Üniversite öğrencelerine yönelik bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Solomon, M.R. (2004). Consumer Psychology. Charles Donald Spielberger (Ed.). Encyclopedia Of Applied Psychology: (483- 492), 1. Baskı. Oxford: Academic Press.
• Stephens, D. L. (2017). Essentials of consumer behavior. New York and London: Taylor & Francis.
• Suttibak, S., & Nitivattananon, V. (2008). Assessment of factors influencing the performance of solid waste recycling programs. Resources, Conservation and Recycling, 53(1-2), 45–56.
• Tekin, V.N. (2006). SPSS uygulamalı istatistik teknikleri, 1. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık
• Thomas, N. J. R. (2018). Sustainability marketing. The need for a realistic whole systems approach. Journal of Marketing Management, 34, 17-18.
• Topuz Savaş, A. (2019). Carroll’ın kurumsal sosyal sorumluluk modeli’ne eleştirel bir bakış: Elmas ticareti ve kanlı elmas örneği. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 9 (1), 59-95.
• Urkut, S. & Cengiz, E. (2021). Yeşil pazarlamanın tüketicilerin çevre dostu kozmetik ürünleri satın alma niyetine etkisi. Journal of Research in Business, 6 (2), 470-492.
• Uyar, A. (2019). Yeşil satın alma davranışı belirleyen unsurların yapısal eşitlik modellemesi ile incelenmesi. EKEV Akademi Dergisi, 0 (77), 15-34.
• Üner, T. (2019). Toplumsal pazarlama kavramı ve ölçek geliştirme çalışması: Turizm sektörü uygulaması, Ankara: Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Üner, T. & Baş, M. (2018). Carroll’ın kurumsal sosyal sorumluluk modeli kullanılarak geliştirilen toplumsal pazarlama ölçeği çalışması. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(4), 304–332.
• Wang, P., Liu, Q., & Qi, Y. (2014). Factors influencing sustainable consumption behaviors: a survey of the rural residents in China. Journal of Cleaner Production, 63, 152–165.
• Wyer, R. S. & Adaval, R. (2008). Social psychology and consumer psychology an unexplored interface. Michaela Wanke (Ed). Social Psychology of Consumer Behavior: (19-64), New York: Psychology Press Taylor & Francis Group.
• Vilkaite-Vaitone, N., Skackauskiene, I. & Díaz-Meneses, G. (2022). Measuring green marketing: Scale development and validation. energies 15, 1-17.
• Yaşlıoğlu, M.M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46: 74-85.
• Yıldız, A. (2020). Tüketici satın alma davranışlarında faydacı ve hedonik tüketimin etkisi. Turkish Studies – Economics, Finance, Politics, 15(2), 1023-1037.
• Yıldız, A., & Kelepçe Karacıl, A. (2022). Sürdürülebilir Pazarlama. K. Kılınç, Y. Akçi, A. Yıldız, & R. Aslan (Dü) içinde, Pazarlama Yaklaşımlarında Sürdürülebilirlik (s. 11-36). Asos Yayınları.
• Yürük, S. (2017). Davranışsal iktisat bağlamında tüketici davranışlarının incelenmesi: Örnek çıpalama uygulaması. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi .
• Zhu, B. (2012). The impact of green advertising on consumer purchase ıntention of green products. SSRN Electronic Journal.