The Effect of Gender Discrimination and Calling on Occupational Commitment and Intention to Leave Occupation: A Research on Culinary Students

Yıl 2023, Cilt: 20 Sayı: 3, 745 - 759, 31.12.2023

Gürkan Alagöz , Erkan Güneş

https://doi.org/10.33437/ksusbd.1358383

Öz

This research examines the relationships between perceived gender discrimination, calling, occupational commitment, intention to leave occupation, perceived by university students studying culinary and gastronomy with industry experience. In this context, the population of the research consists of students studying kitchen and gastronomy programme at university degree. Data was collected from 407 people using the survey technique. As a result of data analysis; while perceived gender discrimination has a negative effect on calling and occupational commitment, it has a positive effect on intention to leave occupation. While calling increases occupational commitment, it reduces the intention to leave occupation. Furthermore, another important result of the research is that the perception of gender discrimination of female participants is higher than male participants. It is thought that the practical inferences obtained from the research will contribute to administrators, educators and those who practice the profession.

Anahtar Kelimeler

Gender discrimination, calling, occupational commitment, intention to leave occupation, culinary students

Cinsiyet Ayrımcılığı ve Meslek Aşkının Mesleki Bağlılık ve Mesleği Bırakma Niyeti Üzerine Etkisi: Aşçılık Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma

Öz

Bu araştırma sektör deneyimine sahip aşçılık ve gastronomi eğitimi alan üniversite öğrencilerinin algıladığı cinsiyet ayrımcılığı, meslek aşkı, mesleki bağlılık ve mesleği bırakma niyeti arasındaki ilişkileri incelemektedir. Bu kapsamda üniversite düzeyinde aşçılık ve gastronomi eğitimi alan öğrenciler araştırmanın evrenini oluşturmaktadır. Anket tekniği ile 407 kişiden veri toplanmıştır. Veri analizi sonucunda; algılanan cinsiyet ayrımcılığının meslek aşkı ve mesleki bağlılık üzerinde negatif etkisi varken mesleği bırakma niyetini üzerinde pozitif etkisi vardır. Meslek aşkı, mesleki bağlılığı artırırken, mesleği bırakma niyetini azaltmaktadır. Ayrıca araştırmanın bir diğer önemli sonucu kadın katılımcıların cinsiyet ayrımcılığı algısının erkek katılımcılara göre daha yüksek düzeyde olduğudur. Araştırmadan elde edilen pratik çıkarımlarının yöneticilere, eğitimcilere ve mesleği icra edenlere katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Cinsiyet ayrımcılığı, meslek aşkı, mesleki bağlılık, mesleği bırakma niyeti, aşçılık öğrencileri

Kaynakça

• Arıkan Saltık, I., Avcı, U. & Kaya, U. (2016). Mesleki bağlılık ve mesleği bırakma niyeti üzerinde etken faktörler olarak birey-meslek uyumu ve mesleğin sosyal statüsü: Turizm sektöründe görgül bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(3), 42–63. DOI:10.20491/isarder.2016.189
• Akçay, C. & Çalık, C. (2019). Eğitim örgütlerinde mesleki bağlılık ve örgütsel bağlılığın öğretmenlerin tükenmişlikleri üzerindeki etkisi. Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi, 6(37), 1415-1433. https://doi.org/10.26450/jshsr.1223
• Akgöz, E. & Samatova, G.. (2020). Turizm sektöründe mesleki algı ile mesleki bağlılık arasındaki ilişkinin demografik özelliklere göre incelenmesi. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 9(17), 5-13.
• Akoğlu, A., Cansızoğlu, S., Orhan, N., & Yaman, Z. Ö. (2017). Gastronomi ve mutfak sanatları eğitimi alan öğrencilerin sektörde çalışmaya yönelik bakış açıları. Journal of Tourism and Gastronomy Studies. 5(2), 146-159. DOI: 10.21325/jotags.2017.74
• Albors-Garrigos, J., Haddaji, M. & Garcia-Segovia, P. (2020). Gender discrimination in haute cuisine: A systematic literature and media analysis. International Journal of Hospitality Management, 89, 102569. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2020.102569
• Alparslan, A. M., Çetinkaya Bozkurt, Ö. & Özgöz, A. (2015). İşletmelerde cinsiyet ayrımcılığı ve kadın çalışanların sorunları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 66-81.
• Alptekin, D. (2014). Çelişik duygularda toplumsal cinsiyet ayrımcılığı sorgusu: Üniversite gençliğinin cinsiyet algısına dair bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (32), 203-211.
• Arlı, E. (2013). Deniz turizm sektöründe algılanan cinsiyet ayrımcılığı ve cinsiyet önyargısı: karamürsel meslek yüksekokulu öğrencileri üzerine bir araştırma. Çalışma ve Toplum, 3, 283-302.
• Baysal, A. C. & Paksoy, M. (1999). Mesleğe ve örgüte bağlılığın çok yönlü incelemesinde Meyer-Allen Modeli. İ.Ü. İşletme Fakültesi Dergisi, 28(1), 7–15.
• Benligiray, S. & Sönmez, H. (2011). Hemşirelerin mesleki bağlılıkları ile diğer bağlılık formları arasındaki ilişki: Örgüte bağlılık, işe bağlılık ve aileye bağlılık. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 18(1), 28-40.
• Blau, G. (1985). The measurement and prediction of career commitment. Journal of Occupational Psychology, 58, 277-288. https://doi.org/10.1111/j.2044-8325.1985.tb00201.x
• Blau, G. (2003). Testing for a four-dimensional structure of occupational commitment. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 76, 469–488. https://doi.org/10.1348/096317903322591596
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. (11. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyükyılmaz, O., Vargün, H., & Uygurtürk, H. (2020). Muhasebe meslek mensuplarının mesleği bırakma niyeti üzerinde iş stresinin etkisi: Kariyer memnuniyetinin düzenleyici rolü. Muhasebe ve Denetime Bakış, 20(61), 105-124.
• Ciftcioglu, A. (2011). Investigating occupational commitment and turnover intention relationship with burnout syndrome. Business and Economics Research Journal, 2(3), 109-119.
• Çaylıkoca, A. (2017). Örgütsel bağlılığın mesleki bağlılık üzerine etkisi: Konaklama işletmelerinde bir araştırma. Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(1), 1-17
• Çelik, A. & Altıntaş, V. (2017). İşgören bulma ve seçiminde cinsiyet ayrımcılığının etkisi: İzmir’deki A grubu seyahat acentalarına yönelik bir araştırma. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 14(1), 90-107. https://doi.org/10.24010/soid.303718
• Çelik, M. & Akar Şahingöz, S. (2018). İş yaşamında cinsiyet ayrımcılığı: Kadın aşçılar örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(Special Issue 3), 370-383. Doi: 10.21325/jotags.2018.261
• Çelik Uğuz, S. & Topbaş, F. (2016). Turizmde kadın istihdamı ve ücret ayrımcılığı: Karşılaştırmalı bir analiz. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 27(1), 62-78. Doi: 10.17123/atad.vol27iss10004
• Dağaşan, G. (2021). Kadın çalışanların otel mutfaklarında istihdam edilememe nedenleri. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(1): 571-592. DOI: 10.26677/TR1010.2021.68
• Dalkıranoğlu, T. & Çetinel, F. G. (2008). Konaklama işletmelerinde kadın ve erkek yöneticilerin cinsiyet ayrımcılığına karşı tutumlarının karşılaştırılması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (20), 277-298
• de Oliveira, D. R., Griep, R. H., Portela, L. F., & Rotenberg, L. (2017). Intention to leave profession, psychosocial environment and self-rated health among registered nurses from large hospitals in Brazil: A cross-sectional study. BMC Health Services Research, 17(21), 1-10. doi: 10.1186/s12913-016-1949-6
• Dedeoğlu, B. B., Çelik, S., İnanır, A., & Altay, H. (2016). Etik liderlik, örgütsel bağlılık ve iş tatmini arasındaki ilişkide: Cinsiyet ve çalışma süresinin farklılaştırıcı (moderate) rolü. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 14(4), 45–70. http://dx.doi.org/10.11611/yead.282215
• Demir, M. (2011). İş yaşamında ayrımcılık: Turizm sektörü örneği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 760-784.
• Demiral, Ö. (2017). Örgütlerde mesleki eğitim/öğretim faaliyetlerinin çalışanların terk etme eğilimine etkisi: Türkiye’deki uygulamalar üzerine bir anket araştırması. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 16(4), 1014-1029. DOI: 10.21547/jss.345605
• Dik, B. J., Eldridge, B. M., Steger, M. F. & Duffy, R. D. (2012). Development and validation of the calling and vocation questionnaire (CVQ) and brief calling scale (BCS). Journal of Career Assessment, 20(3), 242–263. https://doi.org/10.1177/1069072711434410
• Duffy, R. D. & Dik, B. J. (2013). Research on calling: What have we learned and where are we going? Journal of Vocational Behavior, 83(3), 428–436. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2013.06.006
• Duffy, R. D., Dik, B. J. & Steger, M. F. (2011). Calling and work-related outcomes: Career commitment as a mediator. Journal of Vocational Behavior, 78(2), 210-218. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2010.09.013
• Duffy, R. D., Bott, E. M., Allan, B. A., Torrey, C. L. & Dik, B. J. (2012). Perceiving a calling, living a calling, and job satisfaction: testing a moderated, multiple mediator model. Journal of Counseling Psychology, 59(1), 50-59. Doi: 10.1037/a0026129
• Erhan, T., Akçakanat, T., Uzunbacak, H. H. & Yıldırım, A. (2019). Meslek aşkı (calling) ölçeği Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 5(1), 167-188. https://doi.org/10.29131/uiibd.569991 Hair, J., Black, W., Babin, B. & Anderson, R. (2014). Multivariate data analysis. (7. Baskı), Pearson New International Edition.
• Gökdemir, S. & Hacıoğlu, N. (2018). Turist rehberlerinde tükenmişlik ve meslekten ayrılma niyeti. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(39), 511-541. https://doi.org/10.31795/baunsobed.437800 Guerrero, S., Chênevert, D., & Kilroy, S. (2017). New graduate nurses’ professional commitment: Antecedents and outcomes. Journal of Nursing Scholarship, 49(5), 572-579. Doi: 10.1111/jnu.12323 G uo, Y., Guan, Y., Yang, X., Xu, J., Zhou, X., She, Z., Jiang, P., Wang, Y. Pan, J., Deng, Y., Han, Z. & Fu, M. (2014). Career adaptability, calling and the professional competence of social work students in China: A career construction perspective. Journal of Vocational Behavior, 85(3), 394-402. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2014.09.001
• Güzel, E. (2014). Toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılık ve medyanın rolü. Global Media Journal: TR Edition, 4(8), 185-199.
• Jasiński, A. M. & Derbis, R. (2022). Work stressors and intention to leave the current workplace and profession: the mediating role of negative affect at work. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(21), 13992. Doi: 10.3390/ijerph192113992. Kabil, E. N. (2022). Toplumsal cinsiyet eşitsizliklerinin kadınların motivasyon ve verimliliği üzerindeki rolü: Mutfak departmanı çalışanları üzerine bir araştırma. Journal of New Tourism Trends, 3(1), 70-85.
• Kakşa, D. (2022). Mutfak çalışanı kadınlara yönelik ön yargılar ve cinsiyet ayrımcılığı. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü), İstanbul.
• Kartal, M. & Çoban, O. (2018). Emek piyasasında kadın çalışanlara yönelik cinsiyet ayrımcılığı: Kahramanmaraş tekstil sektörü örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (39), 67-81.
• Kayış, A. (2010). Güvenilirlik analizi. İçinde SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri, 401-419, (Ed. Şeref Kalaycı), 5. Baskı, Asil Yayın Dağıtım, Ankara.
• Keskin, E., & Kızılırmak, İ. (2020). Mutfak departmanında çalışan kadınlar: cinsiyet ayrımcılığı üzerine bir araştırma. Journal of International Social Research, 13(69), 1210-1218. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2020.4034
• Lee, K., Carswell, J. J. & Allen, N. J. (2000). A meta-analytic review of occupational commitment: Relations with person-and work-related variables. Journal of applied psychology, 85(5), 799-811. DOI: 10.1037/0021-9010.85.5.799
• Lee, A. Y. P. & Yang, F. R. (2016). The relationship between calling and commitment: A moderated mediation model. In Interdisciplinary Integration Management Seminar 4(7), 55-62.
• Li, J., Han, X., Qi, J. & He, X. (2021). Managing one’s career: The joint effects of job autonomy, supervisor support, and calling. Journal of Career Development, 48(6), 973-986. https://doi.org/10.1177/0894845320906464
• Louis, K. S. (1998). Effects of teacher quality of work life in secondary schools on commitment and sense of efficacy. School Effectiveness and School Improvement, 9(1), 1-27, DOI: 10.1080/0924345980090101
• Morrow, P. C. & Wirth, R. E. (1989). Work commitment among salaried professionals. Journal of Vocational Behavior, 34(1), 40-56. https://doi.org/10.1016/0001-8791(89)90063-8
• Manap Davras, G. & Davras, G. (2015). Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü öğrencilerinin turizm sektöründe cinsiyet ayrımcılığıyla ilgili düşünceleri. Journal of Tourism Theory and Research, 1(2), 86-96. Doi: 10.24288/jttr.202826
• Naeem, H. B. (2018). Calling leads to professional commitment: Examining the role of Meaningfulness at Work as Mediator and Organizational Instrumentality as Moderator (Master dissertation, Capital University Of Science and Technology), Islamabad.
• Oğan, Y. (2022). Aşçılık öğrencilerinin mesleki beklentileri üzerine bir inceleme. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(4), 1621-1632.
• Oran, E. (2023). Türk film endüstrisinde toplumsal cinsiyet ayrımcılığı: Film setleri üzerine bir alan araştırması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü), Edirne.
• Ozcelik-Bozkurt, H. & Bayram, A. T. (2020). İş güvencesizliği, çalışma koşulları ve mesleki sosyal statünün mesleği bırakma niyeti üzerine etkisi. Business and Economics Research Journal, 11(3), 891-905. Doi: 10.20409/berj.2020.288
• Ögül, T. & Süral Özer, P. (2023). Akademisyenlerin meslek aşkı ve iş doyumu düzeyleri arasındaki ilişkide psikolojik sermayenin aracılık rolü. İşletme Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 31-51.
• Ponton, R., Brown, T., McDonnell, B., Clark, C., Pepe, J., & Deykerhoff, M. (2014). Vocational perception: A mixed-method investigation of calling. The Psychologist-Manager Journal, 17(3), 182-204. https://doi.org/10.1037/mgr0000019
• Pratten, J. D. (2003). The training and retention of chefs. International Journal of Contemporary. Hospitality Management, 15(4), 237-242. https://doi.org/10.1108/09596110310475702
• Ramamurthi, K., Vakilbashi, A., Rashid, S. Z. A., Mokhber, M., & Basiruddin, R. (2016). Impact of job stressors factors on employees’ intention to leave mediated by job engagement and dispositional factors. International Review of Management and Marketing, 6(3), 528-531.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• Suadicani, P., Bonde, J. P., Olesen, K., & Gyntelberg, F. (2013). Job satisfaction and intention to quit the job. Occupational Medicine, 63(2), 96-102. Doi: 10.1093/occmed/kqs233
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. (6th Edition). United States: Pearson Education.
• Tak, B., Çiftçioğlu, B. A., Özçakır, A. & Divleli, A. (2009). Mesleki bağlılığın bireylerin mesleklerine ve çalıştıkları örgüte ilişkin tutumlarını nasıl etkilediğini anlamaya yönelik bir alan araştırması. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 11(4), 89-102, Doi: 10.4026/1303-2860.2009.0120.x
• Tuzcuoğlu, S. (1994). Meslek seçimi ve önemi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6, 265-280
• Türker, N. (1997). Konaklama işletmelerinde cinsel taciz ve cinsiyet ayırımı. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 8(1), 74-76.
• Ural, A. & Kılıç, İ. (2018). Bilimsel araştırma süreci ve SPSS ile veri analizi. (5. Baskı), Ankara: Detay Yayıncılık.
• Uzunbacak, H.H., Akçakanat, T. & Erhan, T. (2019). Meslek aşkı ve mutluluk ilişkisi: İşin anlamının rolü. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(19), 294-317. https://doi.org/10.33692/avrasyad.628307
• Üst Can, Ç. & Solmaz, C. (2021). Aşçılık programı öğrencilerinin mesleklerine yönelik metafor algıları ve mutfak departmanında kariyere yönelik düşünceleri. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 9 (2), 810-834. Doi:10.21325/jotags.2021.817
• Weng, Q. & McElroy, J. C. (2012). Organizational career growth, affective occupational commitment and turnover intentions. Journal of Vocational Behavior, 80 (2), 256-265. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2012.01.014
• Yaldız, B. & Çarıkçı, İ. H. (2022). Meslek aşkı ve iş performansı ilişkisi sağlık çalışanları üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(4), 603-619.
• Yıldız, S., Göktaş, L. S., Habil, T. & İstanbullu Dinçer, F. (2019). Turizm meslek lisesi öğrencilerinin demografik değişkenlerine göre mesleki bağlılık düzeylerinin incelenmesi. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(1), 1-12. DOI: 10.26677/tutad.2019.43
• Yükseköğretim Kurulu. (2022). Öğrenci Sayıları. Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi: https://istatistik.yok.gov.tr/> , Erişim tarihi: 10.10.2022
• Xie, B., Xia, M., Xin, X., & Zhou, W. (2016). Linking calling to work engagement and subjective career success: The perspective of career construction theory. Journal of Vocational Behavior, 94, 70-78. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2016.02.011