Gender and The Mosque: Example of Women at Mosques Platform

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 210 - 231, 31.05.2023

Mehmet Furkan Ören

https://doi.org/10.33708/ktc.1167780

Öz

Gender, which is an important area of discussion in social sciences, focuses on the socio-cultural dimension of the categorical distinction between men and women. It has a framework that considers that the gender distinction between men and women refers to space, structure and even language rather than referring to a certain gender, and evaluates gender in this context. One of the important parts of gender discussions is religion. Religious texts and religious spaces constitute an important place in terms of understanding the debates between men and women and, accordingly, gender studies. Space occupies an important place in the religious context. In this respect, the mosque is an important place in Turkish society, which is mostly a member of the Islamic faith. It is noteworthy that this place, which should be open to everyone, is mostly used by men.
The platform of the women at the mosque, which emerged as a result of a reaction against the male-centered place of mosques, is noteworthy as a civil formation that acts to increase the appearance of women in the mosque and to expand the scope of places for women in mosques. The sample of the article is women, which is a civil solidarity formation formed by conservative women, forming the platform in the mosque. In the study, in which the site of this platform as well as its social media accounts (Twitter, Instagram and Facebook) are subjected to discourse analysis, the demands of a conservative religious women's formation for a place that they think is male-dominated are discussed in the context of gender. The article, which examines the debates around the mosque and women in general, around a civil formation, aims to provide solidity to the discussions in the field of gender.

Anahtar Kelimeler

Sociology of Religion, Gender, Mosque, Women, Women

Toplumsal Cinsiyet ve Cami: Kadinlar Camilerde Platformu Örneği

Öz

Sosyal bilimlerin önemli tartışma alanlarından biri olan toplumsal cinsiyet, kadın ve erkek şeklindeki kategorik ayrımın sosyo-kültürel boyutuna odaklanmaktadır. Toplumsal cinsiyet kadın ve erkek ayrımının belli bir cinsi refere etmekten ziyade mekânı, yapıyı ve hatta dili imlediğini düşünen ve cinsiyeti bu bağlamda değerlendiren bir çerçeveye sahiptir. Toplumsal cinsiyetin tartışıldığı önemli alanlardan birisi de dindir. Dini metinler ve dinsel mekânlar kadın ve erkek tartışmalarının bununla bağlı olarak toplumsal cinsiyet çalışmalarının anlaşılması açısından önemli bir yer teşkil etmektedir. Dinsel bağlamın içerisinde mekân önemli bir yer tutmaktadır. Bu açıdan daha çok İslam inancına mensup olan Türk toplumunda cami önemli bir mekândır. Herkese açık olması gereken bu mekânın daha çok erkeklerin istifade ettiği yerler olmaları dikkate değerdir.
Camilerin erkek merkezli yerler olmasına dönük bir tepkinin neticesi olarak ortaya çıkan Kadınlar Camilerde Platformu kadının camideki görünümünü artırmak, camilerde kadınlara yönelik yerlerin kapsamını genişletmek için çalışan eden sivil bir oluşum olarak muhafazakâr dindar kadınların dönüşümünü anlama açısından önemlidir. Bu açıdan makalenin odağı muhafazakar kadınlar tarafından kurulan ve liberal düşünceye sahip olan kadınlarca da desteklendiği anlaşılan Kadınlar Camide Platformudur. Bu platforma ait sitenin yanı sıra sosyal medya hesaplarının (Twitter, İnstagram ve Facebook) söylem analizine tabi tutulduğu çalışmada muhafazakâr dindar bir kadın oluşumunun erkek egemen olduğunu düşündükleri bir mekâna yönelik talepleri, toplumsal cinsiyet bağlamında tartışılmaktadır. Genel olarak cami ve kadın etrafındaki tartışmaları Kadınlar Camilerde Platformu etrafında irdeleyen bu çalışma toplumsal cinsiyet alanındaki tartışmalara da katı sunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Toplumsal Cinsiyet, Kadın, Cami, Kadınlar Camilerde

Kaynakça

• Admin, (2 Ağustos, 2018). Mimarizm Sitesinde Yayınlanan Söyleşimiz, Mimarizm Sitesinde Yayınlanan Söyleşimiz – Kadınlar Camilerde (kadinlarcamilerde.com) (Erişim, 24 Eylül 2022).
• A. Havlland, W., E.L. Prins, H., Walrath, D., & Mcbride, B. (2008). Kültürel Antroploji (İ. D. E. Sarıoğlu, Çev.). Kaknüs Yayınları.
• Akyüz, Y. (1994). Türk Eğitim Tarihi. Kültür Koleji Yayınları.
• Tekin Aynur. (30 Mayıs 2020). Kadınlar Camilerde Platformu: Pandemide camiye erişim hakkımız korunsun, https://www.gazeteduvar.com.tr/turkiye/2020/05/30/kadinlar-camilerde-platformu-pandemide-camiye-erisim-hakkimiz-korunsun (Erişim, 17 Eylül 2022).
• Bauer, T. (2019). Müphemlik Kültürü ve İslâm (T. Bora, Çev.). İletişim Yayınları.
• BBC, (4 Nisan 2018). 'Kadınlar Camilerde': Kadının camideki mağduriyetini ortadan kaldırmak istiyoruz, https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-43632887 (Erişim, 16 Eylül 2022).
• Beauvoir, S. D. (1993). Kadın: Kadın İkinci Cins I: Genç Kızlık Çağı (B. Onaran, Çev.). Payel Yayınları.
• Castells, M. (2005). Enformasyon Çağı Ekonomi, Toplum ve Kültür: Ağ Toplumunun Yükselişi (E. Kılıç, Çev.). İstanbul Aydın Üniversitesi Yayınları.
• Çalış, H. (2005). Kadınların Cuma Namazı Yükümlülüğü. Marife, 1, 205-212.
• Çiçek, H., & Ekşi, H. (2008). Söylem Analizi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 27(27), 99-117.
• Dinçer, Ç. G. (2020). Feminizmle İlişkisi Bağlamında Türkiye’de İslâmcı Kadın Hareketi. İçinde T. Bora (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Feminizm (C. 10, ss. 239-249). İletişim Yayınları.
• Duby, G., & Perrot, M. (Ed.). (2005). Kadınların Tarihi: Yirminci Yüzyılda Kültürel Bir Kimliğe Doğru (A. Fethi, Çev.). İş Bankası Yayınları.
• Engles, F. (1967). Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni (K. Somer, Çev.). Sol Yayınları.
• Enis, M. A. (1994). Cinsel Ahlak ve Biyolojik Tehlike (K. Dönmez, Çev.). İz Yayınları.
• Giddens, A. (2013). Sosyoloji (C. Güzel, Çev.). Kırmızı Yayınları.
• Hakkımızda. (2022). [İnternet]. http://kadinlarcamilerde.com/hakkimizda/
• Harman, Ö. F. (1997). Havvâ. İçinde Diyanet İşleri Başkanlığı İslam Ansiklopedisi (C. 16, ss. 542-545). Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Kadınlar Camilerde. (2021b). [İnternet]. Twitter. https://twitter.com/kadinlarcamiler/status/1388049149694726146
• Kadınlar Camilerde. (2021a). Twitter. https://twitter.com/kadinlarcamiler/status/1422955680483495940
• Leibowitz, L. (2021). Cinsiyet Farklılıklarının Gelişimi Üzerine Farklılıklar. İçinde R. R. Reiter (Ed.), & B. Abiral (Çev.), Kadın Antropolojisi (ss. 19-36). Dipnot Yayınları.
• Maalouf, A. (2018). Ölümcül Kimlikler (A. Bora, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Oakley, A. (1980). Sex,Gender and Society. Temple Smith.
• Parlak, D. (2020). Paravanın Arkasından Çıkıp Mekânı Dönüştürmek: Kadınlar Camilerde. İçinde T. Bora (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Feminizm (C. 10, ss. 251-260). İletişim Yayınları.
• Rubin, G. (2021). Kadın Ticareti: Cinsiyetin “Ekonomi Politiği” Üzerine Notlar. İçinde R. R. Reiter (Ed.), Kadın Antropolojisi (ss. 171-230). Dipnot Yayınları.
• Slattery, M. (2007). Sosyolojide Temel Fikirler (Ü. Tatılcan & G. Demiriz, Çev.). Sentez Yayınları.
• Sizden Gelenler. (11 Ağustos, 2017a). Camilerde yoksam kamusal alanda nasıl var olabilirim?, Camilerde Yoksam Kamusal Alanda Nasıl Var Olabilirim? – Kadınlar Camilerde (kadinlarcamilerde.com) (Erişim 18 Eylül 2022).
• Sizden Gelenler. (11 Ağustos 2017b). Teravih’te Giden Elektirik, Teravih’te Giden Elektirik – Kadınlar Camilerde (kadinlarcamilerde.com) (Erişim, 22 Eylül 2022).
• Sizden Gelenler. (11 Ağustos 2017c). Camide belgesel ve elektron güvenlik görevlileri, Camide Belgesel Ve Elektron Güvenlik Görevlileri – Kadınlar Camilerde (kadinlarcamilerde.com) (Erişim, 23 Eylül 2022).
• Sizden Gelenler. (22 Mart 2018a). İslam kaynaklarına göre kadının camideki konumu, İslam Kaynaklarına Göre Kadının Camideki Konumu – Kadınlar Camilerde (kadinlarcamilerde.com) (Erişim, 24 Eylül 2022).
• Tekeli, Ş. (2017). Feminizmi Düşünmek. Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Tekin, M. (2017). KUTSAL KADIN VE KAMU: Türkiye’de Aydın Kadınlara Göre Din ve Kadın. Açılım Kitap.
• Tuksal, H. Ş. (2000). Kadın Karşıtı Söylemin İslam Geleneğindeki İzdüşümleri. Kitabiyat Yayınları.
• Tuksal, H. Ş. (2020). Türkiye’de İslâmî Feminizm Tartışmaları. İçinde Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Feminizm (C. 10, ss. 216-237). İletişim Yayınları.
• Üzüm, İ. (2004). Mezhep. İçinde Diyanet İşleri Başkanlığı İslam Ansiklopedisi (ss. 526-532). Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.