Mediator Role of Gender Education on the Effect of Gender Perception on Violent Tendency

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 423 - 443, 30.11.2023

Ahmet Türk , Büşranur Çevik , Sena Kaya

https://doi.org/10.33708/ktc.1295983

Cited By: 1

Öz

This study aims to examine the mediating role of gender education in the effect of gender perception on violent tendencies. Survey model was used in the study.The study was carried out with 554 university students, 260 (46,9%) of whom are men and 294 (53,1%) are women. The mean age of the participants ages between 18-35 is x̄=21.16±2.07. In the study, Gender Perception Scale and Violence Tendency Scale were used. Correlation and hierarchical regression analyses were applied in the analysis of the data. Baron and Kenny’s (1986) three step approach and Sobel test were employed in order to test mediation effect. The findings show that the participants' gender perceptions were low and their violent tendencies were medium. 302 (54.5%) of the participants received education on gender, while 252 (45.5%) did not receive any education on gender. The findings show that there is a significant relationship between gender perception, gender education and violent tendency. As a result, gender education has a mediating role in the effect of gender perception on the tendency to violence. The findings were discussed within the framework of the studies and interpreted within the context of the literature. Based on the results of the study, several recommendations were proposed.

Anahtar Kelimeler

gender, violence, education

Toplumsal Cinsiyet Algısının Şiddet Eğilimine Etkisinde Toplumsal Cinsiyet Eğitiminin Aracılık Rolü

Öz

Bu araştırma toplumsal cinsiyet algısının şiddet eğilimine etkisinde toplumsal cinsiyet eğitiminin aracılık rolünü incelemeyi amaçlamaktadır. Tarama modelinin kullanıldığı çalışma, 260’ı (%46,9) erkek ve 294’ü (%53,1) olmak üzere 554 üniversite öğrencisiyle gerçekleştirilmiştir. 18-35 yaş aralığındaki katılımcıların yaş ortalaması x̄=21,16±2,07’dır. Çalışmada verilerin toplanmasında Toplumsal Cinsiyet Algısı Ölçeği ve Şiddet Eğilim Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde korelasyon ile hiyerarşik regresyon analizleri uygulanmıştır. Aracılık etkisini test etmek için Baron ve Kenny'nin (1986) üç aşamalı yaklaşımı ve Sobel testi kullanılmıştır. Bulgular, katılımcıların toplumsal cinsiyet algılarının düşük düzeyde ve şiddet eğilimlerinin orta düzeyde olduğunu göstermektedir. Katılımcıların 302’si (%54,5) toplumsal cinsiyete ilişkin eğitim alırken 252’si (%45,5) eğitim almamıştır. Yapılan analizler sonucunda toplumsal cinsiyet algısı, toplumsal cinsiyete ilişkin eğitim ve şiddet eğilimi arasında anlamlı bir ilişki olduğu; toplumsal cinsiyet algısının şiddet eğilimi üzerindeki etkisinde toplumsal cinsiyete ilişkin eğitim almanın aracılık rolüne sahip olduğu tespit edilmiştir. Araştırma sonuçları literatürdeki çalışmalar çerçevesinde tartışılmış ve yorumlanmıştır. Araştırmanın bulgularından yola çıkarak birtakım öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

toplumsal cinsiyet, şiddet, eğitim

Kaynakça

• Acar-Erdol, T. (2017). Toplumsal cinsiyet eşitliği eğitim programının hazırlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Altınova, H. H. ve Duyan, V. (2013). Toplumsal cinsiyet algısı ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet, 24(2), 9-22.
• Altıntop, Ö. ve Adana, F. (2019). Yeni evli çiftlerin aile içi şiddete yönelik tutumları ve ilişkili faktörler. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 8 (3), 268-276.
• Altuntaş, O. ve Altınova, H. H. (2015). Toplumsal cinsiyet algısı ile sosyo-ekonomik değişkenler arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Turkish Studies, 10(6), 83-100.
• Anselmi, D.L. ve Law, A.L. (1998). Gender identity develoment. D.L. Anselmi ve A.L. Law (ed.), Questions of Gender: Perspektif and Paradoxes (ss. 247-261) içinde. McGraw Hill.
• Asan, H. T. (2010). Ders kitaplarında cinsiyetçilik ve öğretmenlerin cinsiyetçilik algılarının saptanması. Fe Dergi, 2(2), 65-74.
• Aslan, A. K. (2001). Eğitimin toplumsal temelleri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(5), 16-30.
• Ateş, A.P. (2017). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rolleri ve kadına yönelik şiddete ilişkin tutumları: Dicle Üniversitesi örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ayvacı, H. Ş. ve Akyıldız, S. (2009). Topluma hizmet uygulamaları dersinin bireye ve topluma kazandırdıkları ve toplumun beklentileri. Milli Eğitim Dergisi, 39 (184), 102-119.
• Balcı-Akpınar, R., Küçükoğlu, S., Ejder-Apay, S., Karaca, N. ve Balcı, A. (2019). Üniversite öğrencilerinin çocukluk çağı örselenme yaşantıları, toplumsal cinsiyet algıları, şiddet eğilimleri ve şiddetle karşılaşma durumları. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (62), 409-430.
• Baron, R. M. ve Kenny, D. A. (1986). The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51 (6), 1173–1182.
• Baş, D. (2020). Trakya Üniversitesinin merkez ilçede eğitim gören öğrencilerinin şiddet eğilimleri ve toplumsal cinsiyete ilişkin tutumları (Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi). Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi.
• Başar, F. ve Demirci, N. (2015). Toplumsal cinsiyet eşitsizliği ve şiddet. Kadın Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 2(1), 41-52. Berry, D. (2000). The Domestic Violence Sourcebook, (Sourcebooks). McGraw Hill.
• Bilican-Gökkaya, V. (2018). Toplumsal cinsiyet ve aile içinde kadına yönelik şiddet. Gece Kitaplığı.
• Bilican-Gökkaya, V. ve Ayan, S. (2017). Sosyal öğrenme kuramı ve aile içi şiddet. Uluslararası Sosyal araştırmalar Dergisi,10 (48), 389-394.
• Bükecik, E. ve Özkan, B. (2018). Kadına yönelik şiddet: toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin kadın sağlığına etkisi. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3 (2), 33-37.
• Cangöz, İ. (2013). İletişim fakültesi öğrencilerinin toplumsal cinsiyet farkındalığı ve cinsiyetçi şiddetle ilgili görüşleri. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 19, 41-64.
• Dökmen, Z. (2012). Toplumsal cinsiyet sosyal psikolojik açıklamalar. Remzi Kitapevi.
• Erman, T. (1996). Kentteki göçmenin bakış açısından kent/köy kimliği" niçin köylüyüz hala?". Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 51(1), 289-304.
• Esen, E., Soylu, Y., Siyez, D. M., ve Demirgürz, G. (2017). Üniversite öğrencilerinde toplumsal cinsiyet algısının toplumsal cinsiyet rolü ve cinsiyet değişkenlerine göre incelenmesi. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(1), 46-63.
• Fine, C. (2011). Toplumsal cinsiyet yanılsaması (Çev. K. Tanrıyar). Sel Yayınları.
• Flowers, N. (2009). Compasito Manual on human rights education for children (2nd edition). Directorate of Youth and Sport of the Council of Europe.
• Gençoğlu, C., Kumcağız, H. ve Ersanlı, K. (2014). Ergenlerin şiddet eğilimine etki eden ailevi faktörler. Turkish Studies, 9(2), 639-652.
• Gittins, D. (2011). Aile Sorgulanıyor. Pencere Yayınları.
• Gönen, E. ve Hablemitoğlu, Ş. (1993). Toplumsal Değişme Sürecinde Aile: Yapı, Etkileşim ve İşlevleri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları.
• Gönenç, İ. M., Topuz, Ş., Sezer, N. Y., Yılmaz, S. ve Duman, N. B. (2018). Toplumsal cinsiyet dersinin toplumsal cinsiyet algısına etkisi. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(1), 22-29.
• Gürhan, N. (2010, Kasım 26-28). Toplumsal cinsiyet ve İslami feminist söylem. Contemporary Perceptions of Islam in The Context of Science, Ethics, and Art, International Symposium (pp. 365-383) içinde. Samsun.
• Heise, L. L. (1998). Violence against women: An integrated ecological framework. Violence Against Women, 4(3), 262-290.
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil Yayınları.
• Karagöz, Y. (2017). SPSS ve Amos Uygulamalı Nitel ve Nicel Karma Bilimsel Araştırma Yöntemleri ve Yayın Etiği. Nobel Yayıncılık.
• Karasar, N. (2003). Bilimsel araştırma yöntemi (12.Baskı). Nobel Yayın.
• Karğın, V. (2011). Peer Reporting of Unethical Police Behavior. LFB Scholarly Publishing.
• Kaufman, J. ve Zigler, E. (1987). Do abused children become abusive parents?. American Journal of Orthopsychiatry, 57(2), 186-192.
• Kodan-Çetinkaya, S. (2013). Üniversite öğrencilerinin şiddet eğilimlerinin ve toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarının incelenmesi. Nesne, 1 (2), 21-43.
• Körük, S. (2020). Saldırganlık ve şiddeti açıklayan yaklaşımlar. N.Ş. Özabacı (ed.), Çağımızın çözüm arayan sorunu şiddet (ss. 93-104) içinde. Pegem Akademi.
• Krug, E.G., Dahlberg, L.L., Mercy, J.A., Zwi, A.B. ve Lozano, R. (Ed.). (2002). World report on violence and health. World Health Organization.
• Kul-Uçtu, A. ve Karahan, N. (2016). Sağlık yüksekokulu öğrencilerinin cinsiyet rolleri, toplumsal cinsiyet algısı ve şiddet eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5 (8), 2882-2905. DOI:10.15869/itobiad.267086
• Ögel, K., Tarı, I. ve Yılmazçetin-Eke, C. (2005). Okullarda suç ve şiddeti önleme. Yeniden Sağlık ve Eğitim Derneği.
• Özgür, G., Yörükoğlu, G. ve Baysan-Arabacı, L. (2011). Lise öğrencilerinin şiddet algıları, şiddet eğilim düzeyleri ve etkileyen faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(2), 53-60.
• Özkazanç, A. ve Yetiş, E. Ö. (2016). Erkeklik ve kadına şiddet sorunu: Eleştirel bir literatür değerlendirmesi. Fe Dergi, 8(2), 12-26.
• Özpulat, F. (2017). Hemşirelik öğrencilerinin şiddet eğilimleri ile toplumsal cinsiyet algıları arasındaki ilişki. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(2), 151-161.
• Pesen, A., Kara, İ., Kale, M. ve Sultan-Abbak, B. (2016). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet algısı ile çatışma ve şiddete ilişkin farkındalık düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 6(11), 325–340.
• Roberts, A. R. (2002). Handbook of domestic violence intervention strategies: Policies, programs, and legal remedies. Oxford University Press.
• Sallan-Gül S. (2013). Türkiye’de sığınma evleri erkek şiddetinden uzak yaşama açılan kapılar mı? Bağlam Yayınları.
• Savaş, G. (2018). Türkiye’de yaşayan bireylerin toplumsal cinsiyet eşit(siz)liği algısı. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, 1 (2), 101-121.
• Seçgin, F. ve Kurnaz, Ş. (2015). Sosyal bilgiler dersinde toplumsal cinsiyet etkinliklerinin öğrencilerin algı ve tutumlarına etkisi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2015(5), 24-38.
• Sobel, M. E. (1982). Asymptotic confidence intervals for indirect effects in structural equation models. Sociological Methodology, 13, 290-312. DOI:10.2307/270723.
• T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu. (1998). Aile içinde ve toplumsal alanda şiddet. Başbakanlık Basımevi.
• Tabachnick, L.S. (2013). Fidell Using Multivariate Statistics (6th ed.). Pearson.
• Tantekin-Erden, F. (2009). A course on gender equity in education: Does it affectgender role attitudes of preservice teachers?. Teaching and Teacher Education, 25(3), 409–414.
• Taylan, H. H. (2009). Türkiye'de köy ailesinde aile içi ilişkiler. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (22), 117-138.
• Tire, O. (2017). Toplumsal cinsiyet rolleri açısından Türkiye’de kadın yoksulluğu. Mavi Atlas, 5 (1), 97-112. DOI: 10.18795/gumusmaviatlas.306047
• Tire, O. (2020). Kültür ve toplumsal cinsiyet. E. Dikici ve O. Bingöl (ed.), Kültür ve Sosyoloji (ss. 75-96). Eğitim Yayınları.
• Tire, O. (2021). Toplumsal cinsiyet ve medya. O. Tire ve E. Dikici (ed.), Toplumsal Cinsiyet ve Sosyolojisi (ss. 71-85). Eğitim Yayınları.
• Uysal, A. (2003). Şiddet Karşıtı Programlı Eğitimin Öğrencilerin Çatışma Çözümleri, Şiddet Eğilimleri ve Davranışlarına Yansıması (Yayımlanmamış doktora tezi). Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Uzun, Z., Erdem, S., Güç, K., Safak Uzun, A. ve Erdem, E. (2017). Toplumsal cinsiyet algısı ve toplumsal cinsiyet rollerine eğitimin etkisi: deneysel bir çalışma. Journal of Human Sciences, 14(1), 678-693. DOI:10.14687/jhs.v14i1.4354.
• Ünlü, S., Bayram, M., Uluyağcı, C. ve Bayçu, S.U. (2009). Kadına yönelik şiddet: Tv dizilerinde kadına yönelik şiddet. Selçuk İletişim, 5(4), 96-104.
• Wang, S.L. (2011). A Study of the Effects on Junior High School Student's Gender-role Attitude through Teaching Program of Gender Equality-the Case fo Hsinchu County Junior High School (Unpublished master's thesis). Chung Hua University.
• Weaalen, J., Goodwin, M., Spitz, A., Petersen, R. ve Saltzman, L. (2000). Screening for intimate partner violence by health care providers. American Journal of Preventive Medicine, 19(4), 230-237.
• WHO-Dünya Sağlık Örgütü. (2020). Violence, health and sustainable development. World Health Organization. Yamane, T. (1967). Statistics: An introductory analysis (2nd ed.). Harper and Row.
• Yarar, B. (2015). Şiddetin cinsiyetli yüzleri. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Yükseköğretim Kurulu. (2022). Yükseköğretim bilgi yönetim sistemi: öğrenim düzeyine göre öğrenci sayısı. Şubat 10, 2023 tarihinde https://istatistik.yok.gov.tr/ adresinden alındı.