Ebeveynlerin Çocukluk Yaşantılarının Çocukları ile İlişkisine Etkisi

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 78 - 97, 13.12.2023

Ayşegül Yıldırım

https://doi.org/10.59244/ktokusbd.1319555

Öz

Ebeveynlerin çocukluk yaşantılarının çocukları ile ilişkisine etkisinin incelendiği bu araştırmada genel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Konya il merkezinde 0-18 yaş aralığında çocuğu olan 357 anne oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Ebeveynleştirilmiş Çocuk Ölçeği – Yetişkin Formu, Ebeveyn-Çocuk İlişkisi Ölçeği ve Genel Bilgi Formu kullanılmıştır. Çalışma sonucunda elde edilen bulgulara göre çocuğun yaş aralığı ve çocuk sayısının olumlu ebeveyn çocuk ilişkisi ve olumsuz ebeveyn çocuk ilişkisi ile; ebeveynlerin sosyo-ekonomik durumlarının olumlu ebeveyn çocuk ilişkisi ile; annenin yaşının olumsuz ebeveyn çocuk ilişkisi ile; annenin eğitim durumunun olumsuz ebeveyn çocuk ilişkisi ile; annenin kardeş sayısının çocukluk yaşantısı, olumsuz ebeveyn çocuk ilişkisi, genel ebeveynleştirme ve kardeş odaklı ebeveynleştirme ile; annenin iş durumunun olumsuz ebeveyn çocuk ilişkisi ile arasında anlamlı bir ilişkinin olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ebeveynleştirme, Ebeveynleşirilmiş Çocuk, Ebeveyn Tutumu, Aile, Çocuk

Kaynakça

• Aktürk, F. M. (2015). Çocukları okul öncesi eğitime devam eden (5 yaş grubu) ebeveynlerin ana-baba tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Akün, E. (2017). Çocukluktaki ebeveynleşme yaşantılarının özellikleri ve birey üzerindeki etkileri. Nesne-Psikoloji Dergisi, 5(10), 219-246.
• Alabay, E. (2017). Okul öncesi dönem çocuğu olan ebeveynlerin ebeveynlik tutumlarının incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 1(2), 156-174. doi: 10.24130/eccd-jecs.196720171234.
• Aydoğan Arslan S. (2017). Ebeveynlerin çocukluk çağı örselenme yaşantısı ve bazı demografik özellikleri ile çocuk yetiştirmeye yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çağ Üniversitesi, Mersin.
• Aytaç, B., Çen, S. & Yüceol, G. P. (2018). Ebeveyn-Çocuk İlişkisi Ölçeğinin Türkçe Uyarlaması: Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 25 (3), 209-221.
• Ayyıldız T. (2005). Zonguldak il merkezinde 0-6 yaş çocuğu olan annelerin çocuk yetiştirme tutumları. Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Zonguldak.
• Barnett, B. & Parker, G. (1998). The parentified child: early competence or childhood deprivation?. Child Psychology and Psychiatry Review, 3(4), 146-155.
• Birlik, E. (2019). Ebeveynlerin çocukluk çağı örselenme yaşantıları ve çocuk yetiştirme tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.
• Bornstein, M. H. (2006). Parenting Science and Practice. K.A.Renninger, I.E.Sigel (Ed.). Handbook Of Child Psychology Sixth Edition Volume Four: Child Psychology in Practice (p.893-949). John Wiley & Sons, Inc.
• Burnett, G., Jones, RA, Bliwise, NG ve Ross, LT (2006). Family unpredictability, parental alcoholism, and the development of parentification. The American Journal of Family Therapy, 34 (3), 181–189. https://doi.org/10.1080/01926180600550437
• Burton, S., Hooper, L. M., Tomek, S., Cauley, B., Washington, A., & Pössel, P. (2018). The mediating effects of parentification on the relation between parenting behavior and well-being and depressive symptoms in early adolescents. Journal of Child and Family Studies, 27(12), 4044–4059. doi:10.1007/s10826-018-1215-0.
• Büyük, E. (2020). Eşbağımlılık ve ebeveynleşme arasındaki ilişkinin çeşitli sosyo-demografik veriler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Byng-Hall, J. (2008). The significance of children fulfilling parental roles: implications for family therapy. Journal Famıly Therapy, 30(2), 147-162.
• Conger, R. D., Conger, K. J., Elder, G. H., Lorenz, F. O., Simons, R.L. & Whitbeck, L. B. (1993). Family economic stress and adjustment of early adolescent girls. Developmental Psychology, 29(2), 206–219. doi:10.1037/0012-1649.29.2.206.
• Çamur Duyan, G. (2018). Aile Yaşam Döngüsü. (K.Tepeli, E.Durualp, Ed.).Aile Yaşam Döngüsü (s.90-112). Hedef CS Basın Yayın.
• Çeceli, E. (2018). 48-60 ay arası çocuğa sahip ebeveynlerin anne babalarından algıladıkları tutumlar, anne babalarına bağlanma stilleri ile kendi anne babalık tutumları arasındaki ilişkiler. Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Demiriz, S. & Öğretir, D. A. (2007). Alt ve üst sosyo-ekonomik düzeydeki 10 yaş çocuklarının anne tutumlarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 105-122.
• Demirutku, K. (2007). Parenting styles, internalization of values, and self-concept. (Yayınlanmamış doktora tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Durualp E. & Durualp, E. (2018). Ailenin tarihsel gelişimi ve değişimi. (K. Tepeli, E. Durualp, Ed), Aile yaşam döngüsü (s.40-68) Ankara Hedef Yayınları.
• Emre, O. (2016). Ebeveynleṣtirmenin çocukların gelişim sürecine etkisi. İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5 (2), 29-34.
• Eroğlu, M. (2014). 0-6 yaş arası çocuğa sahip anne babaların sosyo ekonomik durumlarının ve benlik saygılarının çocuk yetiştirme tutumlarına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Toros Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin. Fox, R. A., Platz, D. L. & Bentley, K. S. (1995). Maternal factors related to parenting practices, developmental expectations, and perceptions of child behavior problems. The Journal of Genetic Psychology, 156(4), 431-441.
• Haxhe, S. (2016). Parentification and related processes: Distinction and implications for clinical practice. Journal of family psychotherapy, 27 (3), 185-199. doi: 10.1080/08975353.2016.1199768
• Hooper, L.M., Doehler, K., Wallace, S.A. & Hannah, N.J. (2011). The Parentification Inventory: Development, Validation, and Cross-Validation, The American Journal of Family Therapy, 39:3, 226-241, doi: 10.1080/01926187.2010.531652.
• Işık, H.K. (2018). Çalışan/çalışmayan ebeveynlerin çocuklarına karşı tutumları ve bu tutumların 5-6 yaş grubu çocukların davranış problemleri ile ilişkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• İplikçi, A. B. & Şahin-Acar, B. (2019). Kim ebeveyn? 12-yaş çocuklarının ebeveynleşme davranışlarını yordayan etkenler. Türk Psikoloji Dergisi, 34(84), 1-15.
• Kağıtçıbaşı, C. & Ataca, B. (2005). Value of children and family change: A three-decade portrait from Turkey. Applied Psychology, 54, 317–337. doi:10.1111/j.1464 0597.2005.00213.x
• Karasar, N. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemi (21. Basım). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Keleş Ertürk, C. & Önay Derin, D. (2019). “Nutrition Literacy At Mothers Who Has Children Between The Ages Of 3-6”, International Social Sciences Studies Journal, 5(37):3068-3075.
• Keleş Ertürk, C. & Alakoc, Pirpir, D. (2021). “Analysis Of The School Readiness Of The Childs At The Age Of 5-6, In Terms Of The Factors For The Child, Parents And Home Environment” International Social Sciences Studies Journal, Vol:7, Issue:80; pp:1299-1315.
• Keleş Ertürk, C., Doğan, Ö.F., Yıldırım, B., Köroğlu, A.Y., Demirel, Ö., Çoban, Ç. & Önay Derin, D. (2019). “3-6 Yaş Grubu Çocukların Beslenme Alışkanlıkları Üzerine Bir Araştırma”, International Social Sciences Studies Journal, 5(52): 7240-7248.
• Kırman, A. & Doğan, Ö. (2017). Anne-baba çocuk ilişkileri: bir meta-sentez çalışması. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 4(1), 28-49.
• Köyden, D. & Uluç, S. (2018). Ebeveynleşme ile Psikolojik Belirtiler Arasındaki İlişkide Cinsiyetin ve Ebeveynleşmeden Algılanan Yararın Rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 33(81), 28-40.
• Kuzgun Y. (2019). Rehberlik ve Psikolojik Danışma, 15.Baskı. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Macfie, J., McElwain, N.L., Houts, R. M. & Cox, M. J. (2005). Intergenerational transmission of role reversal between parent and child: dyadic and family systems internal working models. Attach Hum Dev., 7(1):51-65. doi: 10.1080/14616730500039663.
• Manap, A. (2015). Çocukluk Yaşantıları Ölçeği'nin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(41), 822-82 Özyürek, A, Özkan, İ, Begde, Z. & Yavuz, N.F. (2019). Çocuğu ilkokula devam eden ebeveynlerin çocuk yetiştirme görüş ve tutumları arasındaki ilişki. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39 (1), 323-340. doi: 10.17152/gefad.418978.
• Parlak, A.G. (2020). Ebeveynin bağlanma biçimi ile ebeveyn tutumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Saygı, D. (2011). Ebeveyn-Çocuk İlişkisi Ölçeği’nin Türkçe ’ye uyarlanması ve anne-çocuk ilişkisinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (İstanbul Örneklemi). Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Seçer, Z., Çeliköz, N. & Songül, Y. (2008). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden çocukların annelerinin ebeveynliğe yönelik tutumları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19), 413-428.
• Seyhan, Y.E. (2020). Ortaokul öğrencilerinde algılanan ebeveyn tutumlarının akran zorbalık ve mağduriyeti ile sanal zorbalık ve mağduriyet üzerindeki etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi, İstanbul.
• Tatlı, S., Selimoğlu, H. & Bademci, D. (2012). Çocukları okul öncesi eğitime devam eden annelerin aile hayatı ve çocuk yetiştirme tutumlarının incelenmesi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(3), 101-114.
• Uzunsakal, E., Yıldız, D. (2018). Alan araştırmalarında güvenilirlik testlerinin karşılaştırılması ve tarımsal veriler üzerine bir uygulama. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 14-28.
• Yalın, A., Oral, N., Gökler, I. & Yılmaz, B. (2007). Aile terapisi. (A.Soykan Aysev, Y. Işık-Taner, Ed.), Çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıkları (917-932). İstanbul: Golden Print.
• Yavuzer H. (1990). Çocuk Psikolojisi. İstanbul, Remzi Kitabevi.
• Yörükoğlu A. (2004). Çocuk Ruh Sağlığı (31. Baskı). Ankara, Özgür Yayınları
• Zencir, T. & Haskan Avcı, Ö. (2019). Development of the Parentified Child Scale-Adult Version: A reliability and validity study. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48(1), 531-553.