Evli Çiftlerin Kişilik Profillerinin Karşılaştırılması-I: 3600 Değerlendirme Tekniği

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 3, 180 - 188, 20.12.2019

Arkun Tatar , Hüdanur Özdemir Sami Çamkerten

https://doi.org/10.35365/ctjpp.19.1.23

Öz

Kişilik özellikleri, eşler arası uyumu belirleyen önemli faktörlerden biri olarak kabul edilmektedir. Bu çalışmada, kişilik ölçeklerinin, eşler arası uyumu ölçmeye yönelik alternatif bir araç olarak kullanılıp kullanılamayacağının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla Beş Faktör Kişilik Modeli’ne dayalı bir ölçme aracı olan Beş Faktör Kişilik Envanteri (5FKE), 360 derece değerlendirme tekniği kullanılarak bir yıldan uzun süreyle evli olan ve birlikte yaşayan çiftlere uygulanmıştır. Bu yolla, eşlerin kendilerini ve birbirlerini değerlendirmeleri sonucu oluşturulan profillerdeki benzerlik ve farklılıkların ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışmaya 20-57 yaş aralığında 251 kadın ve 24-71 yaş aralığında 251 erkek olmak üzere toplamda 502 kişi (251 çift) katılmıştır. Çalışmaya katılan çiftlerin evlilik süreleri 1-35 yıl arasında değişmektedir. Katılımcılar, 5FKE uzun öz bildirim formu ile kendilerini, gözlemci formu ile de eşlerini değerlendirmiştir. Bu doğrultuda kadınlar ve erkekler için ayrı ayrı grup profilleri elde edilerek kadın grubun kendilerine yönelik değerlendirmeleri ile erkek grubun eşlerine yönelik değerlendirmeleri ve erkek grubun kendilerine yönelik değerlendirmeleri ile kadın grubun eşlerine yönelik değerlendirmeleri çok değişkenli varyans analizi (MANOVA) yapılarak karşılaştırılmıştır. Erkek grup için elde edilen profil incelendiğinde, hoşgörü, sakinlik, yumuşak kalplilik / elseverlik, düzenlilik, sorumluluk / kararlılık, analitik düşünme, yeniliğe açıklık gibi kişilik özellikleri açısından kadınların eşlerine yönelik değerlendirmeleriyle erkelerin kendilerine yönelik değerlendirmeleri arasında farklılık olduğu görülmüştür. Benzer doğrultuda, kadın grubun kendilerine yönelik değerlendirmeleri ile erkeklerin eşlerine yönelik değerlendirmeleri arasında yumuşak kalplilik / elseverlik, analitik düşünme, duyarlılık, yeniliğe açıklık gibi özellikler açısından farklılık olduğu görülmüştür

Anahtar Kelimeler

Kişilik, Beş Faktör Kişilik Modeli, 360 Derece Değerlendirme Tekniği, evlilik uyumu

Kaynakça

• Ashton, M. C., & Lee, K. (2010). Trait and source factors in HEXACO-PI-R self- and observer reports. European Journal of Personality, 24(3), 278-289.
• Borkenau, P., Hrebicková, M., Kuppens, P., Realo, A., & Allik, J. (2013). Sex differences in variability in personality: a study in four samples. Journal of Personality, 81(1), 49-60.
• Botwin, M. D., Buss, D. M., & Shackelford, T. K. (1997). Personality and mate preferences: five factors in mate selection and marital satisfaction. Journal of Personality, 65(1), 107-136.
• Bouchard, G., Lussier, Y., & Sabourin, S. (1999). Personality and marital adjustment: utility of the Five-Factor Model of personality. Journal of Marriage and Family, 61(3), 651-660.
• Buss, D. M. (1991). Conflict in married couples: personality predictors of anger and upset. Journal of Personality, 59(4), 663-703.
• Chen, Z., Tanaka, N., Uji, M., Hiramura, H., Shikai, N., Fujihara, S., & Kitamura, T. (2007). The role of personalities in the marital adjustment of Japanese couples. Social Behavior and Personality, 35(4), 561-572.
• Costa, P. T., Terracciano, A., & McCrae, R. R. (2001). Gender differences in personality traits across cultures: robust and surprising findings. Journal of Personality and Social Psychology, 81(2), 322-331.
• de Vries, R. E., Lee, K., & Ashton, M. C. (2008). The Dutch HEXACO Personality Inventory: psychometric properties, self-other agreement, and relations with psychopathy among low and high acquaintanceship dyads. Journal of Personality Assessment, 90(2), 142-151.
• Del Giudice, M., Booth, T., & Irwing, P. (2012). The distance between Mars and Venus: measuring global sex differences in personality. PloS One, 7(1), e29265.
• Ficher, I. V., Zuckerman, M., & Neeb, M. (1981). Marital compatibility in sensation seeking trait as a factor in marital adjustment. Journal of Sex and Marital Therapy, 7(1), 60-69.
• Fisher, T. D., & McNulty, J. K. (2008). Neuroticism and marital satisfaction: the mediating role played by the sexual relationship. Journal of Family Psychology, 22(1), 112-122.
• Furnham, A. (2005). Gender and personality differences in self- and other ratings of business intelligence. British Journal of Management, 16(2), 91-103.
• Geist, R. L., & Gilbert, D. G. (1996). Correlates of expressed and felt emotion during marital conflict: satisfaction, personality, process, and outcome. Personality and Individual Differences, 21(1), 49-60.
• Gonzaga, G. C., Campos, B., & Bradbury, T. (2007). Similarity, convergence, and relationship satisfaction in dating and married couples. Journal of Personality and Social Psychology, 93(1), 34-48.
• Gordon, K. C., Baucom, D. H., Epstein, N., Burnett, C. K., & Rankin, L. A. (1999). The interaction between marital standards and communication patterns: How does it contribute to marital adjustment? Journal of Marital and Family Therapy, 25(2), 211-223.
• Jessee, A., Mangelsdorf, S., Brown, G., Schoppe-Sullivan, S., Shigeto, A., & Wong, M. (2010). Parents’ differential susceptibility to the effects of marital quality on sensitivity across the first year. Infant Behavior and Development, 33(4), 442-452.
• Karadağ, Ş., & Koçak, A. (2017). The role of inter family communication in marital adjustment: case of Konya. Journal of Human Sciences, 14(2), 1093-1104.
• Karney, B. R., & Bradbury, T. N. (1995). The longitudinal course of marital quality and stability: a review of theory, methods, and research. Psychological Bulletin, 118(1), 3-34.
• Kashy, D. A., & Snyder, D. K. (1995). Measurement and data analytic issues in couples research. Psychological Assessment, 7(3), 338-348.
• Kelly, E. L., & Conley, J. J. (1987). Personality and compatibility: a prospective analysis of marital stability and marital satisfaction. Journal of Personality and Social Psychology, 52(1), 27-40.
• Koydemir, S., Selışık, Z. E. S., & Tezer, E. (2005). Evlilik uyumu ve mükemmeliyetçilik boyutları arasındaki ilişkiler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(23), 65-75.
• Lippa, R. A. (2010). Sex differences in personality traits and gender-related occupational preferences across 53 nations: Testing evolutionary and social-environmental theories. Archives of Sexual Behavior, 39(3), 619-636.
• Long, E. C., & Andrews, D. W. (1990). Perspective taking as a predictor of marital adjustment. Journal of Personality and Social Psychology, 59(1), 126-131.
• McCrae, R. R. (1994). The counterpoint of personality assessment: self reports and observer ratings. Assessment, 1(2), 159-172.
• McCrae, R. R., & Costa, P. T. (1987). Validation of the five-factor model of personality across instruments and observers. Journal of Personality and Social Psychology, 52(1), 81-90.
• McCrae, R. R., Stone, S. V., Fagan, P. J., & Costa, P. T. (1998). Identifying causes of disagreement between self-reports and spouse ratings of personality. Journal of Personality, 66(3), 285-313.
• Mert, A. (2018). The Predictive role of values and perceived social support variables in marital adjustment. Universal Journal of Educational Research, 6(6), 1192-1198.
• Meyer, J. P., & Pepper, S. (1977). Need compatibility and marital adjustment in young married couples. Journal of Personality and Social Psychology, 35(5), 331-342.
• Mousavi, R. (2017). Relationship between Big Five personality factors neuroticism, extraversion, agreeableness, openness, loyalty and marital adjustment. NeuroQuantology, 15(4), 63-68.
• Muraru, A. A., & Turliuc, M. N. (2013). Predictors of marital adjustment: are there any differences between women and men? Europe’s Journal of Psychology, 9(3), 427-442.
• Murray, S. L., Holmes, J. G., & Griffin, D. W. (1996a). The benefits of positive illusions: Idealization and the construction of satisfaction in close relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 70(1), 79-98.
• Murray, S. L., Holmes, J. G., & Griffin, D. W. (1996b). The self-fulfilling nature of positive illusions in romantic relationships: Love is not blind, but prescient. Journal of Personality and Social Psychology, 71(6), 1155-1180.
• Murstein, B. I., & Glaudin, V. (1966). The relationship of marital adjustment to personality: a factor analysis of the Interpersonal Check List. Journal of Marriage and the Family, 28(1), 37-43.
• Nemechek, S., & Olson, K. R. (1999). Five-Factor Personality similarity and marital adjustment. Social Behavior and Personality, 27(3), 309-317. Oh, I. S., Wang, G., & Mount, M. K. (2011). Validity of observer ratings of the Five-Factor Model of personality traits: a meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 96(4), 762-773.
• Özer, A., & Cihan-Güngör, H. (2012). Yükleme tarzları, bağlanma stilleri ve kişilik özelliklerine göre evlilik uyumu. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 11-24.
• Paulhus, D. L. (1984). Two-component models of socially desirable responding. Journal of Personality and Social Psychology, 46(3), 598-609.
• Paulhus, D. L., & Reynolds, S. (1995). Enhancing target variance in personality impressions: Highlighting the person in person perception. Journal of Personality and Social Psychology, 69(6), 1233-1242.
• Piedmont, R. L., McCrae, R. R., Riemann, R., & Angleitner, A. (2000). On the invalidity of validity scales: evidence from self-reports and observer ratings in volunteer samples. Journal of Personality and Social Psychology, 78(3), 582-593.
• Robins, R. W., Caspi, A., & Moffitt, T. E. (2000). Two personalities, one relationship: both partners' personality traits shape the quality of their relationship. Journal of Personality and Social Psychology, 79(2), 251-259.
• Sabatelli, R. M., & Bartle-Haring, S. (2003). Family of origin experiences and adjustment in married couples. Journal of Marriage and Family, 65(1), 159-169.
• Schmitt, D. P., Realo, A., Voracek, M., & Allik, J. (2008). Why can't a man be more like a woman? Sex differences in Big Five personality traits across 55 cultures. Journal of Personality and Social Psychology, 94(1), 168-182.
• Schoppe-Sullivan, S. J., Mangelsdorf, S. C., Brown, G. L., & Sokolowski, M. S. (2007). Goodness-of-fit in family context: Infant temperament, marital quality, and early coparenting behavior. Infant Behavior and Development, 30(1), 82-96.
• Somer, O., Korkmaz, M., & Tatar, A. (2004). Kuramdan Uygulamaya Beş Faktör Kişilik Modeli ve Beş Faktör Kişilik Envanteri (5FKE). İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Spanier, G. B. (1976). Measuring dyadic adjustment: new scales for assessing the quality of marriage and similar dyads. Journal of Marriage and Family, 38(1), 15-28.
• Vecchione, M., Alessandri, G., Barbaranelli, C., & Caprara, G. (2012). Gender differences in the Big Five personality development: A longitudinal investigation from late adolescence to emerging adulthood. Personality and Individual Differences, 53(6), 740-746.
• Vianello, M., Schnabel, K., Sriram, N., & Nosek, B. (2013). Gender differences in implicit and explicit personality traits. Personality and Individual Differences, 55(8), 994-999.
• Wang, W. L., Chen, Q. P., Deng, G. Y., & Guan, J. H. (2017). The relationship between marital adjustment and personality characteristics, medical coping style of infertile patients. Global Journal of Advanced Nursing Practice, 4(1), 1-5.
• Weisberg, Y. J., DeYoung, C. G., & Hirsh, J. B. (2011). Gender differences in personality across the ten aspects of th e Big Five. Frontiers in Psychology, 2(178), 1-11.