SÜNNETİN TELEOLOJİK BOYUTU

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 1, 43 - 63, 30.06.2018

Şemsettin Kırış

Öz

Hz. Peygamber’in (s.a.s.) uygulamalarının şeklî olarak incelenmesi, onlar hakkında yeterli fikir vermeyebilir. Bu uygulamaların insanlara ne getirdiğini ve ne kazandıracağını da anlamamız gerekir. Sünnet’in bağlayıcılığını irdeleme üzerine yapılan tartışmalar, Sünnet’in amaçlarını ele almayı ve anlamayı ertelemektedir. Sünnet’in gerçekleştirmeyi hedeflediği dengeli fertlerden oluşmuş vasat ümmet modelinin insanlığa kazandıracağı şeyleri de ortaya koymak gerekir. O halde Sünnet’in fert ve toplumda gerçekleştirmek istedikleri vardır. Amaçlılık, Sünnet’in eğitimsel yönünü de göz önüne sermektedir. Sünnet’in gayesi, ilâhî amaca uygun insan yetiştirmektir. Özgün dindarlığın gerçekleşebilirliği, Sünnetin gerçekleştirmek istediği amaçların bilinmesi ile ilgilidir. Kullukta/dindarlıkta ilahi hitabın muhatabı olan için birden çok yararlar vardır. İlahi emir ve yasakların mekâsıd ve hikmetini daima göz önünde tutmak gerekir.

Anahtar Kelimeler

Sünnet, hüküm, amel, dindarlık, amaçlılık

Kaynakça

• Abdulfettâh Ebu Gudde, es-Sünnetü’n- nebeviyye ve beyânu medlûlihe’ş- şer’ıyy, Beyrut 1992.
• Abdürrazzâk, Ebu Bekr es- Sanânî, el- Musannef (thk. Habîbu’r-rahmân el-A’zamî), I- XII, Beyrut 1970/ 1390.
• Adjukiewicz, Kazimierz, Felsefeye Giriş Temel Kavramlar ve Kuramlar (Çev: Ahmet Cevizci), Ankara 1994.
• Altıntaş, Ramazan, “Mevlânâ’da Dindarlık Tipolojileri”, Eski Yeni: Üç Aylık Düşünce Dergisi, 2008, sayı: 10.
• Bolay, Süleyman Hayri, Felsefi Doktrinler ve Terimler Sözlüğü, Ankara 1996.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail el- Buhârî el-Cu’fî, el- Câmiu’s-sahih (thk. Mustafa Dîb el- Buğâ),I- VI, Beyrut 1407/1987.
• Coşkun, Selçuk, Hadise Bütüncül Bakış, İstanbul 2014.
• Çağıl, Necdet, Kitab-ı Mukaddes’in Neyi Tahrif Edildi? Tahrif Olayının İçyüzü ve Arka Planı, İstanbul 2016
• Gazzâlî, Ebu Hâmid Muhammed b. Muhammed, İhyâu ulûmi’d-dîn, Beyrut 2005/ 1426.
• Guraya, Muhammed Yusuf, Sünnetin Neliği Sorunu (çev: Mehmet Emin Özafşar), Ankara 2015.
• Ebu Davud Süleyman b. Eş’as es- Sicistânî, Sünenu Ebî Dâvud, I- IV, Beyrut ts.
• Hâkim Nîsâbûrî, Ma’rifetu ulûmi’l-hadîs, Beyrut 1977/ 1397.
• Hatıb Bağdâdî, Takyîdu’l-ilm, Dımaşk 1949.
• Hatîb Bağdâdî, el- Kifâye fî ilmi’r-rivâye (thk. Ebu Abdillah es- Sevrakî, İbrahim Hamdî el-Medenî), Medine ts.
• İbn Asâkir, Hibetullah Ebu’l-Kâsım Ali b. Hasen, Târîhu medîneti Dımaşk, I- LXXX, Beyrut 2001/ 1421.
• İbn Ebî Şeybe, Ebu Bekr Abdullah b. Muhammed b. İbrahim el-Absî, el-Musannef (thk. Hamd b. Abdillah el- Cum’a, Muhammed b.
• İbrahim el-Lahidân), I- XVI, Riyâd 2004/ 1425.
• İbn Hacer, Ebu’l- Fadl Şihâbu’d-dn Ahmed b. Ali b. Muhammed el- Askalânî, Tehzîbu’t- tehzîb, I- XIII, Kâhire 1414/ 1994.
• İbn Kayyım el-Cevziyye, İ’lâmu’l-muvakkıîn,(thk. Ebu Ubeyde Meşhûr b. Hasen Âlu Selmân), I- VII), Riyâd 1423.
• İbn Manzur, Ebu’l-Fadl, Cemâleddîn Muhammed b. Mükerrem el-İfrîkî el-Mısrî, Lisânu’l-arab, I- XV, Beyrut ts.
• İbn Mâce, Ebu Abdillah Muhammed b. Yezîd el- Kazvînî, Sunenu İbn Mâce, (thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî)I- II, Beyrut ts.
• Kadı Iyâd, Tertîbu’l- medârik ve takribu'l-mesâlik li-ma'rifeti a'lâmi mezhebi Malik, (I- VIII), Rabat 1982.
• Kardavî, Yusuf, Sünneti Anlamada Yöntem, (çev: Bünyamin Erul), İstanbul 2004.
• Muhammed Esed, Kur’an Mesajı meâl-tefsir, I-III, (çev:. Cahit Koytak, Ahmet Ertürk), İstanbul 1999.
• Müslim b. Haccâc el- Kuşeyrî en- Nisâburî, Sahîhu Müslim, (thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî),I- V, Beyrut ts.
• Keleş, Ahmet, Sünnet, Yeni Bir Usul Denemesi, İstanbul 2015.
• Köktaş, Yavuz, Hadis ve Sünnette Oryantalist Yaklaşımlar İddialar ve Gerçekler, İstanbul 2015.
• Köktaş, Yavuz, Günümüz Hadis Problemleri, İstanbul 2014.
• Özafşar, Mehmet Emin, Rivâyet İlimlerinde Eser Karizması ve Müslim’in el-Câmiu’s Sahîh’i, AÜİFD, 1999, c. 39.
• Özön, Mustafa Nihat, Türkçe Yabancı Kelimeler Sözlüğü, İstanbul 1962.
• Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed, Mu’cemu’l- kebîr (thk. Hamdî Abdülmecîd, es- Silefî), I- XXV, Kahire ts.
• Toprak, Mehmet Sait, İslami Gelenekte Kitabet Aleyhtarlığının Yahudi Menşei Meselesi, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2007, sayı: 25.
• Türk Dil Kurumu, Türkçe Sözlük, Ankara, 2005.
• Uraler, Aynur, Sünnetin Kaynağı Üzerine Bazı Tesbitler, Hadis Tetkikleri Dergisi, 2006, c. 4, sayı: 2.
• Yiğit, Metin, İlk Dönem Hanefi Kaynaklarına Göre Ebu Hanife’nin Usul Anlayışında Sünnet, İstanbul 2013.
• Zehebî, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Osmân, Siyeru A’lâmi’n- nubelâ, I- XXIX, Beyrut 1988/1409.