Okul öncesi öğretmen adaylarının görsel okuryazarlıkları ile eleştirel okuma özyeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 411 - 435, 02.12.2022

Burcu Ozdemir Beceren , Ceren Arı Arat , Atiye Adak Özdemir

https://doi.org/10.33400/kuje.1061245

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmanın amacı okul öncesi öğretmen adaylarının eleştirel okuma özyeterlik algıları ile görsel okuryazarlıkları arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Araştırmanın evreni olarak Türkiye’de okul öncesi öğretmenliği lisans programlarında okuyan öğrenciler seçilmiştir. İlişkisel tarama modeli ile desenlenmiş bu araştırmanın örneklemi, evrenden basit rastgele örnekleme ile 384 kişi olarak belirlenmiştir. Araştırmaya katılan okul öncesi öğretmen adaylarının %90,1’i (n=346) kadın, %9.9’u (n=38) erkek; %34,1’i (n=131) birinci sınıf, %32,0’si (n=123) ikinci sınıf, %22,4’ü (n=86) üçüncü sınıf, %11,5’i (n=44) dördüncü sınıf öğrencisi olduğu belirlenmiştir. Araştırmada veri toplamak amacıyla Eleştirel Okuma Özyeterlilik Algısı Ölçeği, Görsel Okuryazarlık Ölçeği ve araştırmacılar tarafından hazırlanan Demografik Bilgi Formundan yararlanılmıştır. Araştırmada güvenilirlik analizi, doğrulayıcı faktör analizi, tek yönlü varyans analizi ve korelasyon analizi uygulanmıştır. Yapılan analizler sonucunda okul öncesi öğretmen adaylarının görsel okuryazarlıkları ve eleştirel okuma özyeterlik algılarının günlük ortalama kitap okuma sürelerine ve sahip oldukları kitap sayılarına göre anlamlı düzeyde farklılaştığı belirlenmiştir. Araştırmada yapılan korelasyon analizinde okul öncesi öğretmen adaylarının eleştirel okuma özyeterlik algıları ile görsel okuryazarlıkları arasında pozitif yönde ve anlamlı düzeyde ilişkiler bulunmuştur. Okul öncesi öğretmen adaylarının görsel okuryazarlık puanları arttıkça eleştirel okuma özyeterlik algılarına ait puanlar da artmaktadır. Okul öncesi öğretmen adaylarının öğrencilik süreçlerinde kitap okumaya yönelik teşvik edilmesi ve bu kapsamda okul öncesi öğretmen adaylarına yönelik çalışmalar yapılması ilerideki araştırmaları için önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Eleştirel okuma, özyeterlik algısı, görsel okuryazarlık, kitap okuma süresi, okul öncesi

Examining the relationship between pre-school pre-service teachers' visual literacy and their critical reading self-efficacy perceptions

Öz

This study aims to reveal the relationship between pre-school pre-service teachers' critical reading self-efficacy perceptions and their visual literacy. As the research population, students studying in undergraduate programs of pre-school teaching in Turkey were selected. The sample of this research, which was designed with the relational scanning model, was determined as 384 people by simple random sampling from the population. 90.1% of the pre-school pre-service teachers participating in the study were female, 9.9% were male; 34.1% (n=131) were determined to be in first-year student, 32.0% were second year, 22.4% were third year, 11.5% were fourth-year . Critical Reading Self-Efficacy Perception Scale, Visual Literacy Scale, and Demographic Information Form prepared by the researchers were used to collect data in the study. In the research, reliability analysis, confirmatory factor analysis, one-way analysis of variance, and correlation analysis were applied. As a result of the analysis, it was determined that the visual literacy and critical reading self-efficacy perceptions of pre-school pre-service teachers differ significantly according to the average daily reading time and the number of books they have. In the correlation analysis conducted in the research, positive and significant relationships were found between pre-school pre-service teachers' critical reading self-efficacy perceptions and their visual literacy. As the visual literacy scores of pre-school pre-service teachers increase, the scores of their critical reading self-efficacy perceptions also increase. It is recommended for future research to encourage pre-school pre-service teachers to read books during their student life and to conduct studies on pre-school pre-service teachers in this context.

Anahtar Kelimeler

Critical reading, self-efficacy perception, visual literacy, daily reading time, pre-school

Kaynakça

• Abas, S. (2019). Reading the world–teaching visual analysis in higher education. Journal of Visual Literacy, 38(1-2), 100-109. https://doi.org/10.1080/1051144X.2019.1574120
• Akhtar, M. (2008). What is self-efficacy? Bandura’s 4 sources of efficacy beliefs. Positive psychology.
• Albeckay, E. (2014). Developing Reading Skills through Critical Reading Programme amongst Undergraduate EFL Students in Libya. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 123, 175-181. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.01.1412
• Amalia, N., Prayitno, H. J., Utami, R. D., & Saputri, D. Y. (2021). Primary teachers’ perspectives on teaching critical reading incorporating multimodal text. In Journal of Physics: Conference Series (Vol. 1842, No. 1, p. 012034). IOP Publishing.
• Arı, E., & Demir, M. K. (2013). İlköğretim bölümü öğretmen adaylarının kitap okuma alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 116-128. https://doi.org/10.16916/aded.16025
• Arı Arat, C. & Gülay Ogelman, H. (2021). Küçük Çocukların COVID 19 Sürecinde Teknolojik Araç Kullanımının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi . Maarif Mektepleri Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi , 5(1) , 15-32 . https://doi.org/10.46762/mamulebd.880109
• Arseven, A. (2016). Öz yeterlilik: Bir kavram analizi. Electronic Turkish Studies, 11(19), 63-80. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.10001
• Aşılıoğlu, B., & Yaman, F. (2017). Öğretmen adaylarının eleştirel okumaya yönelik özyeterlik algıları. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(12) , 171-179.
• Aşılıoğlu, B. (2008). Bilişsel öğrenmeler için eleştirel okumanın önemi ve onu geliştirme yolları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 1-11.
• Ateş, M., Sur, E., & Çelik, H. (2020). Türkçe Öğretmenlerinin Görsel Okumayla İlgili Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 6(1), 1-15.
• Aybek, B., & Aslan, S. (2015). Öğretmen adaylarının eleştirel okuma özyeterlik algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi. 4(4). 1672-1683.
• Aydın, B. (2020). Türkiye’de eleştirel okuma konusunda yapılmış lisansüstü tezlerin incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 18, 76-87. http://dx.doi.org/10.29000/rumelide.705515
• Bal, E., & Tezer, M. (2017). Prospective teachers’ opinions about developed e-book for history course and its use. International Journal of Educational Sciences, 19(2-3), 159-165. https://doi.org/10.1080/09751122.2017.1393961
• Bamford, A. (2003). Visual Literacy and New Technologies. Project Report. New Media Consortium.
• Bandura, A. (1995). Self-efficacy in changing societies. Cambridge University Press.
• Bandura, A. (2000). Exercise of human agency through collective efficacy. Current directions in psychological science, 9(3), 75-78. https://doi.org/10.1111/1467-8721.00064
• Bandura, A. (2006). Going global with social cognitive theory: From prospect to pay dirt. In S. I. Donaldson, D. E. Berger, & K. Pezdek (Eds.), Applied psychology: New frontiers (pp. 53–79). Mahwah, NJ:Erlbaum.
• Biçer, A. ve Ercan Z. G. (2016). Okul öncesi öğretmen adaylarının okuma alışkanlığı profili (Trakya Üniversitesi Örneği). Turkish Studies, 11(13), 553-572. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9254
• Box, C., & Cochenaur, J. (1995). Visual literacy: What do prospective teachers need to know?. Paper presented at Imagery and Visual Literacy: Selected Readings from the Annual Conference of the International Visual Literacy Association, 26th, Tempe, AZ, October 12–16, 1994, 1–10. ERIC Document Reproduction Service No. ED 380 059.
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö., & Köklü, N. (2011). Sosyal bilimler için istatistik (7. Basım). Pegem Akademi.
• Buyukozturk, S., Kilic Cakmak, E., Akgun, O. E., Karadeniz, S., & Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (13. Baskı). Pegem Yayıncılık.
• Cezikturk, Ö. (2019). Matematik öğretmen adaylarında bilişsel stil, görsel matematik okuryazarlığı ve matematik başarısı ilişkisinin incelenmesi: simetri örneği. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (Özel sayı), 589-606. https://doi.org/10.21733/ibad.617869
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2002). Research methods in education. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203224342
• Creswell, J. W. (2008). Educational research: planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research (3rd ed.). Pearson Education International.
• Çelik, G. & Çekiç, O. (2014). Pre-service Turkish language arts teachers’ views on their visual literacy skills / Türkçe öğretmeni adaylarının görsel okuryazarlık becerileri hakkındaki görüşleri . Eğitimde Kuram ve Uygulama , 10(4) , 840-862 .
• Dale, K. L. (1980). Subjective Criticism: A Subjective Reflection. Teaching English in the Two-Year College, 6(2), 117-120.
• Doğan, B. (2015). Okuma ve görsel okumanın bir metnin ana düşüncesini bulma ile metni analiz etme üzerine etkilerinin belirlenmesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 67-84.
• Doğanay, A. (2015). Etkin Bir Vatandaşlık İçin Düşünme Becerilerinin Öğretimi. C. Öztürk (Ed.) içinde. Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi (4. Baskı) (146-187). PegemA Yayıncılık.
• Ekiz, D. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri (5. Baskı). Anı Yayıncılık.
• Eskimen, A. D. (2018). Analysis of Prospective Turkish Language and Literature Teachers' Self-Efficacy Perceptions on Critical Reading. Universal Journal of Educational Research, 6(9), 1891-1899. https://doi.org/10.13189/ujer.2018.060906
• Feinstein, H. & Hagerty, R. 1994. Visual literacy in general education at the University of Cincinnati. In Visual literacy in the digital age: Selected readings from the [25th] Annual Conference of the International Visual Literacy Association. Rochester, New York, October 13-17, 1993; (ERIC Document No. ED 370602 ).
• Göçer, A., & Tabak, G. (2013). Öğretmen adaylarının ‘görsel okuryazarlık’ile ilgili algıları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (11), 517-541.
• Güldenoğlu, B., Kargin, T., & Miller, P. (2012). İyi ve zayıf okuyucuların kelime işlemleme ve okuduğunu anlama becerilerinin karşılaştırılmalı olarak incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri (KUYEB), 12(4), 2807-2828.
• Güven, M. ve Çam Aktaş, B. (2013). Eleştirel okuma ve görsel okuma arasındaki ilişki. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 3(6), 32-45.
• Hattwig, D., Bussert, K., Medaile, A., & Burgess, J. (2013). Visual literacy standards in higher education: New opportunities for libraries and student learning. Libraries and the Academy, 13(1), 61-89.
• Hooda, M., & Saini, A. (2019). Self-efficacy: an overview. Bhartiyam İnternational Journal of Education & Research, 8(11), 1-7.
• Johnson, E. B. (2002). Contextual teaching and learning: What is why it’s here to stay. Sage Publication Company.
• Kadir, N. A., Subki, R. N., Jamal, F. H. A., & Ismail, J. (2014). The importance of teaching critical reading skills in a Malaysian reading classroom. Proceedings of the 2014 WEI International Academic Conference (pp. 208–219). Retrieved from https://www.westeastinstitute.com/wpcontent/uploads/2014/06/Norbaiyah-Abd-Kadir-Full-Paper.pdf
• Karabay, A. (2013). Eleştirel okuma öz yeterlik algı ölçeğinin geliştirilmesi. Electronic Turkish Studies, 8(13), 1107-1122. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.5389
• Karadeniz, A. (2014). Eleştirel okuma özyeterlilik algısı ölçeğinin geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Bartın University Journal of Faculty of Education, 3(1), 113-140.
• Karakaya, İ. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. A. Tanrıöğen, (Ed.) içinde. Bilimsel Araştırma Yöntemleri (3. Baskı) (ss. 57-83). Anı Yayıncılık
• Karasakaloğlu, N., Saracaloğlu, A. & Yılmaz Özelçi, S. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel okuma öz-yeterliklerine ilişkin algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 405-422.
• Kędra, J. (2018). What does it mean to be visually literate? Examination of visual literacy definitions in a context of higher education. Journal of Visual Literacy, 37(2), 67-84. https://doi.org/10.1080/1051144X.2018.1492234
• Khoiriyah, K., Sulistiyani, S., Wicaksono, A., & Aji, M. P. P. (2021). Exploring Interactive Multimedia In Literal Reading Class. BRIGHT: A Journal of English Language Teaching, Linguistics and Literature, 4(2), 76-83.
• Kiper, A., Arslan, S., Kıyıcı, M., & Akgün, Ö. E. (2012). Visual literacy scale: the study of validity and reliability. The Online Journal of New Horizons in Education, 2(2), 73-83.
• Knott, D. (2003). Critical Reading Toward Critical Writing. www.writing.utoronto.ca adresinden (erişim10.09.2021).
• Kocaarslan, M., & Çeliktürk, Z. (2013). Eğitim fakültesi öğrencilerinin görsel okuryazarlık yeterliklerinin belirlenmesi. Bartın University Journal of Faculty of Education, 2(2), 344-362.
• Koçak, B., Çermik, F., Polat, S. ve Şahin, N. (2016). Öğretmen adaylarının kitap okuma tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(1), 395-411. https://doi.org/10.7884/teke.588
• Kösem, V. C. (2019). Öğretmen adaylarının kitap okuma tutumları ile eleştirel okuma özyeterlik algıları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Manisa Celal Bayar Üniversitesi.
• Miller, J., & Schwanenflugel, P.J. (2006). Prosody of syntactically complex sentences in the oral reading of young children. Journal of Educational Psychology, 98(4), 839–853. https://doi.org/10.1037/0022-0663.98.4.839
• Noad, B. J. (2005). Learning to be teachers of visual literacy and teachers of multiliteracies. Edited by: Maxine Cooper, 343.
• Ramadlani, A.K., & Wisobono, M. (2017). Visual Literacy and Character Education For Alpha Generation. Proceedings International Seminar on Language, Education and Culture.
• Sultan, S., Rofiuddin, A., Nurhadi, N., & Priyatni, E. T. (2018). Development of mass media text-based instructional materials to improve critical reading skills of university students. Pedagogika, 131(3), 26-47.
• Sahin, Ç. & Kıran, İ. (2015). Öğretmen adaylarının algılarına göre görsel okuryazarlık düzeylerinin değerlendirilmesi . Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi , 23, 77-90.
• Şahin, N. (2019). Türkçe öğretmeni adaylarının eleştirel okuma öz yeterlik algıları ile okuma motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 16, 214-233. https://doi.org/10.29000/rumelide.618195
• Şenel, M. (2021). İngiliz Dili Eğitimi Anabilim Dalı Öğrencilerinin Görsel Okuryazarlık Düzeylerinin Analizi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(Eğitim Bilimleri Özel Sayısı), 4126-4150. https://doi.org/10.26466/opus.922770
• Tabachnick, B. G., Fidell, L. S., & Ullman, J. B. (2007). Using multivariate statistics (Vol. 5, pp. 481-498). MA: Pearson.
• Tanrıverdi, B. & Apak, Ö. (2013). Görsel okuryazarlık üzerine bir içerik analizi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 267-294.
• Tibell, L. A., & Rundgren, C. J. (2010). Educational challenges of molecular life science: characteristics and implications for education and research. CBE—Life Sciences Education, 9(1), 25-33. https://doi.org/10.1187/cbe.08-09-0055
• Topçuoğlu Ünal, A. & Sever, A. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının eleştirel okumaya yönelik özyeterlik algıları. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi. 2(6), 33-42.
• Uzun, S. Ç., & Çelik, S. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının görsel matematik okuryazarlıklarının incelenmesi: Nitel bir araştırma. Studies in Educational Research and Development, 1(1), 132-156. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2019.19.49440-542414
• Özensoy, A. (2011). Eleştirel okumaya göre düzenlenmiş sosyal bilgiler dersinin eleştirel düşünme becerisine etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 13-25.
• Wagner, T. (2008). The global achievement gap. Basic Books.
• Yalman, M., Özkan, E. & Kutluca, T. (2013). Eğitim fakültesi öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıkları üzerine betimsel bir araştırma: Dicle Üniversitesi örneği. Bilgi Dünyası, 14(2) 291-305. https://doi.org/10.15612/BD.2013.122
• Yeh, H.T., & Cheng, Y.C. (2010). The influence of the instruction of visual design principles on improving pre-service teachers’ visual literacy. Computers & Education, 54(1), 244–252. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2009.08.008
• Yılmaz, E. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının gazete ve dergi takip etme alışkanlıkları ile eleştirel ve medya okuryazarlık düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi.