Ahsenü’l-Kasasa Şarih Bakışı: Hâcibî’nin Yûsuf u Zelîhâ Şerhi

Yıl 2017, Sayı: 2, 47 - 55, 29.09.2017

Deva Özder

Öz

Kur’an-ı Kerim’in daha doğru anlaşılmasını sağlamak için farklı usullerle yorumlanması neticesinde ortaya çıkan şerh kavramı zamanla dinî-tasavvufî, ilmî ve edebî metinleri açıklamak ve anlaşılmasını kolaylaştırmak amacıyla ortaya konan eserleri ifade eden bir kavram olarak kullanılmaya başlanmıştır. Klasik Türk edebiyatı bünyesinde de bu amaç doğrultusunda Arapça, Farsça, Türkçe pek çok şerh kaleme alınmıştır. Bu eserler, şerh edilen metnin kapsamına, şarihin tahsil durumuna ve bilgi birikimine göre farklılık gösterse de, Klasik Türk edebiyatı metin şerhi araştırmaları ve Osmanlı kültürü üzerine yapılan çalışmalar için büyük bir ehemmiyet taşımaktadır. Hâcibî’nin Şerh-i Yûsuf u Zelîhâsı da bahsi geçen çalışma alanlarına ışık tutacak nitelikte bir eserdir.

Çalışmanın giriş bölümünde şerh kavramının ortaya çıkışı, edebiyatımızdaki klasik şerh anlayışı ve ahsenü’l-kasas hakkında bilgi verildi. Daha sonra şarihin hayatı anlatıldı ve eseri Şerh-i Yûsuf u Zelîhâ değerlendirildi. Bu değerlendirmede önce eserin nüshaları ve imla hususiyetleri hakkında bilgi verildi. Akabinde ise şarihin şerh tekniğine ve eserin muhteva özelliklerine dair değerlendirmeler yapıldı. Çalışma sonuç bölümüyle tamamlandı.

Anahtar Kelimeler

Şerh, şarih, ahsenü’l-kasas, Şerh-i Yûsuf u Zelîhâ

Kaynakça

• Aktan, Ali, A. Yuvalı, M. Hülagü (1996). Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmanî, İstanbul: Sebil Yay. Aktaş, Hasan (2006). Abdurrahman Gubârî Yûsuf u Züleyhâ (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi. Ceylan, Ömür (2010). “Şerh (Türk Edebiyatı)”. İslam Ansiklopedisi. C. 38. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 565–568. Demir, Recep (2006). Hatâyî-i Tebrizî ve Molla Câmî’nin Yûsuf u Züleyhâ Mesnevîleri Üzerinde Karşılaştırmalı Bir İnceleme (İnceleme-Metin). Doktora Tezi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi. Fidan, Ahmet (hzl.) (2005). Mehmed Nusret, Tarihçe-i Erzurum. İstanbul: Dergâh Yay. Hâcibî. Şerh-i Yûsuf u Zelîhâ. Süleymaniye Kütüphanesi. Esad Efendi Kitaplığı. No. 2829. Hâcibî. Şerh-i Yûsuf u Zelîhâ. Tek-Esin Vakfı Dr. Emel Esin Kütüphanesi. No. 596. Hayber, Abdülkadir (hzl.) (2004). Mehmet Bahaettin Toven, Yeni Türkçe Lügat. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay. Kartal, Ahmet (2003). “Câmî‟nin Yûsuf u Züleyhâ’sı ile Hamdullâh Hamdî’nin Yûsuf u Züleyhâ’sının Mukayesesi”. Diriözler Armağanı, ed. M. Fatih Köksal ve Ahmet Naci Baykoca. Ankara. 93-139. Kırca, Celal (1989). “Ahsenü’l-Kasas”. İslam Ansiklopedisi. C. 2. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 178. Kırkkılıç, Ahmet, Y. Sancak (hzl.) (2009). Ahterî Mustafa Efendi, Ahterî-i Kebir. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay. Kurnaz, Cemal, M. Tatçı (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî. Ankara: Bizim Büro Yay. Levend, Agâh Sırrı (1967). “Divan Edebiyatında Hikâye”, TDAY-Belleten Ankara. 71-117. Mengi, Mine (2000). “Metin Şerhi, Tahlili ve Tenkidi Üzerine”. Divan Şiiri Yazıları. Ankara: Akçağ Yay. 72–80. Muallim Nâci (2006). Lûgat-ı Nâci. İstanbul: Çağrı Yay. Nurdoğan, Muhammed (1999). “Metin Şerhi Üzerine”. Osmanlı Divan Şiiri Üzerine Metinler. ed. Mehmet Kalpaklı. İstanbul: Yapı Kredi Yay. 422-427. Oğraş, Rıza (hzl.) (2001). Es’ad Mehmet Efendi ve Bağçe-i Safâ-Endûz’u. Burdur. Redhouse, Sir James W. (2009). Turkish and English Lexion New Edition. İstanbul: Çağrı Yay. Seratlı, Tahir Galip (hzl.) (2006). Giritli Sırrı Paşa, Güzel İnsan: Yusuf, Yusuf Suresi Tefsiri. İstanbul: Elest Yay. Settârî, Celal (2014). Züleyha’nın Aşk Derdi. çev. Mehmet Kanar. İstanbul: Şule Yay. Şanlı, İsmet (2010). “Molla Câmî‟nin Yûsuf u Züleyhâsı‟nın Bilinmeyen İki Türkçe Şerhi”, Turkısh Studies, Volume 5/1, Winter. 1328-1345.http://www.turkishstudies.net/Makaleler/999564323_60%C5%9Fanl%C4%B1ismet.pdf [erişim tarihi: 05.07.2017] Şensoy, Sedat (2010). “Şerh”. İslam Ansiklopedisi. C. 38. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 555-558. Toparlı, Recep, B. Eyövge Yılmaz, Y. Yılmaz (hzl.) (2009). James W. Redhouse, Müntahabât-ı Lügât-ı Osmâniyye. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay. Türk Dil Kurumu (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay. Türkdoğan, Melike Gökcan (2008). Klasik Türk Edebiyatında Yûsuf u Züleyhâ Mesnevîleri Üzerine Mukayeseli Bir Çalışma. Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi. Yazar, Sadık (2011). Anadolu Sahası Klâsik Türk Edebiyatında Tercüme ve Şerh Geleneği. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi. Yılmaz, Ozan (2012). Gülistan Şerhi (Sûdî-i Bosnevî). İstanbul: Çamlıca Yay