OSMANLI’DA SALGINLA MÜCADELEDE YAZILMIŞ BİR ESER “KOLERAYA KARŞI NE YAPMALI”

Yıl 2021, Sayı: 13, 79 - 88, 28.04.2021

Mustafa Hayırlıdağ

https://doi.org/10.51592/kulliyat.891267

Öz

Osmanlı Devleti’nin yetiştirmiş olduğu hekimlerden, Avrupa’da da tanınırlığa sahip olan Hüseyin Hulki Bey’in, “Koleraya Karşı Ne Yapmalı” eseri bu çalışmada incelenmiştir. Dönemin kolera salgını ile ilgili literatürler eşliğinde tıp tarihi açısından çıkarımlar yapılmıştır. Hüseyin Hulki Bey’in, “Koleraya Karşı Ne Yapmalı” adlı eserin dijital nüshası incelenmiştir. Erzurum Atatürk Üniversitesi Kütüphanesi nadir eserler bölümünden temin edilen eser 1892 tarihlidir. Eser Osmanlıca’dan Türkçeye tercüme edilerek bulgular kısmında sunulmuş ve ilgili literatür eşliğinde tartışılmıştır. Konunun net anlaşılması için bu kısım, eser tercümesinde anlatım sırasıyla paragraflar halinde verilmiştir. Ayrıca anlaşılırlığı arttırmak için ilgili kısımlarda yazarın nelerden bahsettiği açıklanmıştır. Koleraya karşı halkın ve devletin alacağı tedbirler ve sorumlulukların anlatıldığı bu eserde Hüseyin Hulki Bey, birikimiyle halkı bilinçlendirmeye çalışmıştır. Hem Osmanlı Devleti’nin XIX. yüzyılın sonundaki bu salgınla mücadelesine ışık tutması hem de günümüz salgınlarındaki mücadele kararlılığına katkı sağlaması bakımından çalışma anlamlıdır.

Anahtar Kelimeler

Kolera, Salgın, Hüseyin Hulki, Osmanlı Devleti, 19. yüzyıl, Pandemi

Kaynakça

• Ayar, Mesut. (2005). Osmanlı Devletinde Kolera Salgını İstanbul Örneği (1892-1895). Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Aydın, Erdem. (2006). Dünya ve Türk Tıp Tarihi. Ankara: Güneş Kitabevi
• Başbakanlık Osmanlı Arşivleri. (1889). İ..DH../ 1183-92518
• Bayat, Ali Haydar (2010). Tıp Tarihi. İstanbul: Merkezefendi Geleneksel Tıp Derneği.
• Demirhan Erdemir, Ayşegül. (2014). Tıp Tarihi. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri
• Hayırlıdağ, Mustafa.(2019a). Hüseyin Hulki Bey'in Eseri "Tabâbet-i Hakikiye ve Mesâlik-i Bâtıla-i Tıbbiye"nin Günümüz Türkçesine Kazandırılması ve Günümüz Tıp Anlayışıyla Değerlendirilmesi. Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Hayırlıdağ, Mustafa. (2019b). “Dr. Hüseyin Hulki Bey’in Yaşam Öyküsü, Eserleri ve Katılmış Olduğu Tıp Kongrelerinden Notlar” Dört Öge 8; 15: 155-165.
• Hulki, Hüseyin. (1892). Koleraya Karşı Ne Yapmalı İstanbul: Karabet Matbaası
• İhsanoğlu, Ekmeleddin. (2017). Osmanlı Bilim Mirası I. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
• Sarıyıldız, Gülden. (1994). “Karantina Meclisi’nin Kuruluşu ve Faaliyetleri” Belleten LVIII; 222: 329-376.
• Şehsuvaroğlu, Bedi Nuri. (1965). “Yurdumuzda Deri Hastalıkları Tarihçesi ve Muallim Dr. Hüseyin Hulki Beyden Bir Hatıra” Deri ve Zührevi Hastalıklar Yayın Organı 7(3): 464-490.
• Ünver, Ahmet Süheyl. (1934). “Dr. Hüseyin Hulki Bey” PoliKlinik Tıbbi Mecmuası 5: 1-3.
• Yıldırım Nuran, Hakan Ertin. (2020). 1893-1895 “İstanbul Kolera Salgınında Avrupalı Uzmanlar ve Osmanlı Devleti’nde Sağlık Modernizasyonuna Katkıları” Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi. 25;1: 85-101.
• Yılmaz, Özgür. (2017). 1847-1848 “Kolera Salgını ve Osmanlı Coğrafyasındaki Etkileri”. Avrasya İncelemeleri Dergisi VI/1: 23-55.