GELENEĞE FARKLI YÜZYILLARDAN İKİ FARKLI BAKIŞ: NÂBÎ VE SEZAİ KARAKOÇ’UN GELENEK ELEŞTİRİSİ

Yıl 2021, Sayı: 14, 101 - 112, 31.08.2021

İsa Işık

https://doi.org/10.51592/kulliyat.972148

Öz

Toplumların muhtelif alanlarda birikim zenginliğini ifade eden gelenek, önceki kuşaklar ile sonrakiler arasında köprü vazifesi görür. Birçok alanda olduğu gibi edebî eserlerde de geleneğin gelecek kuşaklara aktarılması önemlidir. Çünkü bu eserlerin toplumların aynası olma gibi bir özelliği yanında, kültürel miras olma tarafları da söz konusudur. Bundan dolayı sanatçıların başarısı kendinden önceki mirasa ne ölçüde sahip çıktılarına da bağlıdır. Bir sanatçıyı başarılı kılan şeyin sadece gelenek olmadığı da âşikârdır. Çünkü geleneğe sıkı sıkıya bağlı olmanın da olumsuz tarafları vardır. Bu durum bir sanatçının yeniliklere kapalı olmasına sebep olabilir. Bu anlamda şair ya da yazar, gelenek ile yenilik dengesini iyi kurmalıdır. Sanatçılar geleneği gelecek kuşaklara aktarırken dar kalıplar içerisine hapsolmamalı, yeniliğe de açık olmalıdır. Bir sanatçıyı muvaffak kılan en önemli unsurlardan birisi bu dengenin ne ölçüde başarılı kurulduğudur.
Bu çalışmada, 17. yüzyıl şiirinin önde gelen şairlerinden Nâbî ile günümüz şairlerinden Sezai Karakoç’un gelenek eleştirileri zıtlıklar üzerinden tartışılmıştır. Tartışma yapılırken Nâbî’nin “usandık” redifli gazeli ile Sezai Karakoç’un “Gazel” başlıklı “düştü” redifli şiiri merkeze alınmış ve iki şairin geleneğe bakışları ve eleştirileri üzerinden tespitler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Divan şiiri, modern şiir, Nâbî, Sezai Karakoç, gazel, gelenek eleştirisi.

Kaynakça

• Ayverdi, İlhan (2010). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Yayınları.
• Bilkan, Ali Fuat (1997). Nâbî Dîvânı I-II. İstanbul: M.E.B. Yayınları.
• Bilkan, Ali Fuat (1998). Nâbî Hikmet Şair Tarih. Ankara: Akçağ Yayınları
• Bilkan, Ali Fuat (2010). Nâbî Hayatı Sanatı Eserleri (3. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Bilkan, Ali Fuat ve Aydın, Şadi (2007). Sebk-i Hindî ve Türk Edebiyatında Hint Tarzı. İstanbul: 3F Yayınevi.
• Dalyan, Ayşe (2014). “Nâbî’nin “Usandık” Redifli Gazelinin İncelenmesi (Zihniyet-Yapı-Tema-Dil ve Anlatım- Âhenk)”. Çağımızdan Görünen Orta Əsrlər, AMEA-nın müxbir üzvü, Əməkdar Elm Xadimi, professor R. AZADƏYƏ həsr olunmuş II beynəlxalq elmi konfransın Materialları, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Bakı 2014, s. 327- 333.
• Demir, Seyfettin (2011). Sezai Karakoç’un Şiirlerinde Gelenek. Yüksek Lisans Tezi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Erkal, Abdulkadir (2009). Divan Şiiri Poetikası (17. Yüzyıl). , Ankara: Birleşik Yayınevi.
• Işık, İsa (2011). Sezai Karakoç’un Şiirlerinde Anne ve Çocuk Teması. Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi.
• Işık, İsa (2019). “Geleneğin ve Medeniyetin Düşüşü Bağlamında Sezai Karakoç’un Gazeli”. Türk Dili ve Edebiyatı Bilgi Şöleni (21- 23 Haziran 2019) Bildiriler. (Edt.: Lokman Turan, Oğuzhan Sevim). Atatürk Üniversitesi Yayınları. Erzurum. s. 211- 217.
• İnalcık, Halil (2003). Şâir ve Patron Patrimonyal Devlet ve Sanat Üzerinde Sosyolojik Bir İnceleme. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• İsen, Mustafa (2012). "Geleneğe Direnen Bir Şair: Nâbî". Milli Folklor. Yıl 24, Sayı 95, s. 5-8.
• Karaca, Alaattin (2005). İkinci Yeni Poetikası. Ankara: Hece Yayınları.
• Karahan, Abdülkadir (1987). Nâbî. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Karakoç, Sezai (1998). Ateş Dansı. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, Sezai (2006). Gün Doğmadan. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, Sezai (2007). Edebiyat Yazıları I. Medeniyetin Rüyası Rüyanın Medeniyeti Şiir. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, Sezai (2007). Edebiyat Yazıları II Dişimizin Zarı. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karataş, Turan (1998). Doğu’nun Yedinci Oğlu Sezai Karakoç. Kaknüs Yayınları.
• Karataş, Turan (2001). Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Yedi Gece Kitapları.
• Korkmaz, Ramazan ve Özcan, Tarık (2006). “Cumhuriyet Dönemi Türk Şiiri”. (Ed. Ramazan Korkmaz). Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Macit, Muhsin (2011). Gelenekten Geleceğe. Ankara: Kapı Yayınları.
• Mengi, Mine (2009). “ Hikemi Şiir ve Nâbî”. Şair Nâbî Sempozyumu 13-15 Kasım 2009 Şanlıurfa (Edt. Ali Bakkal). Şanlıurfa Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü. s.19-26.
• Sürgit, Büşra (2015). Edebiyat Geleneğiyle Kurduğu İlişki Açısından Sezai Karakoç’un “Gazel” Şiiri. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi. Cilt / Sayı L, 97-112.
• Yorulmaz, Hüseyin (1998).Urfalı Nâbî. İstanbul: Şule Yayınları.