MAR'ÂŞÎZÂDE AHMED KUDDÛSÎ’NİN POETİKASI HAKKINDA BAZI TESPİTLER

Yıl 2022, Sayı: 18, 141 - 153, 28.12.2022

Mehmet Fetih Yanardağ , Sadi Gedik

https://doi.org/10.51592/kulliyat.1186132

Öz

Aristo’dan itibaren pek çok düşünür, estetikçi, edebiyatçı ve sanatkâr yüzlerce kez şiiri tarif etmiştir. Dolayısıyla şiirin yüzlerce farklı tarifinin yapılmış olması, insanların şiir için aynı tarif üzerinde birleşemediklerini göstermektedir. Şiirin ne olduğu ve ne olmadığı, nasıl üretildiği ve hatta nasıl inceleneceği üzerinde fikir yürüten yazılara ve eserlere poetika denir. Kadim zamanlardan beri üzerinde en fazla fikir geliştirilmiş kavramlardan birisinin “şiir” olduğu malumdur. Ahmed Kuddûsî (ö.1849) XIX. yüzyıl Osmanlı mutasavvıf şairlerindendir. Kuddûsî, hem genel tasavvuf camiası hem de Anadolu tasavvuf düşüncesinin ve tarihinin en parlak şahsiyetlerinden birisidir. XIX. yüzyıla damgasını vuran Kuddûsî, tasavvufi şiirin poetikasını şiirlerinde güzel bir şekilde ortaya koyan tasavvuf ehli bir şairdir. Kuddûsî’nin şiir anlayışının temelinde yıllarca süren tasavvuf yolculuğunun birikimi mevcuttur. Şair, manzum poetik özellik gösteren beyitlerinde şiirinin felsefesini ortaya koyar: İnsanın işittiği ve şairlerin ifade ettiği öyle şiirler vardır ki dinleyenin başını döndürür, susuzları suya kandırır. Şairler, eserleriyle toplumlara ve insanlara bir tavır koyarlar. Kuddûsî’ye göre, hâl dili ile ifade edilemeyen sözler Allah’tan başka unsurların sevgisiyle süslenmiştir. Bu sözlerde insanların gönüllerine tesir edecek güçte değildir. Bu çalışmada, kısaca poetika hakkında bilgi verildikten sonra Türk edebiyatında poetikanın tarihi seyri ile ilgili bilgiler paylaşılacak ve Ahmet Kuddûsî’nin beyitlerinden hareketle poetik söylemleri tespit edilerek, poetikası hakkında değerlendirme yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ahmed Kuddûsî, Poetika, Şiir, Tasavvuf

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

Kaynakça

• AKYÜZ, Kenan (1990). Fuzuli Divanı, Ankara: Akçağ Yayınları.
• ALICI, Lütfi (2017). Mar’aşizade Ahmed Kuddûsî Risaleler, Kahramanmaraş: Noyamedya Yay.
• ALICI Lütfi, ALICI Gülcan (2018). Mar’aşizade Ahmed Kuddûsî’ye Göre Tarikatın Altı Erkânı, Külliyat Osmanlı Araştırmaları Dergisi, S: 6, ss: 13-20.
• CANIM, Rıdvan (2018). Tezkiretü’ş-Şu’arâ Ve Tabsıratü’n-Nuzamâ (Tenkitli Metin), Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• DOĞAN, M. Nur (1997). Fuzûlî’nin Poetikası, İstanbul: Kitapevi Yay.
• DOĞAN, Ahmet (2013). Kuddûsî Divanı, Ankara: Akçağ Yayınları, 2. Baskı.
• KALKIŞIM, M. Muhsin (1995). Klasik Türk Şiiri’nin Teorisi, Kahramanmaraş: Akademik Çerçeve Dergisi, S. 4.
• KILIÇ, Mahmut Erol (2006). Sufi ve Şiir, İstanbul: İnsan Yay.
• KÜÇÜK, Sabahattin (2019). Bâkî Divanı Tenkitli Basım, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• OKAY, M. Orhan (2016). Poetika Dersleri, İstanbul: Dergâh Yay.
• SAZYEK, Hakan (2000). Poetika Kavramı ve Yeni Türk Edebiyatında Manzum Poetik Ön Sözler, Türk Dili Dergisi, S: 577, Ocak, s 10. – 22
• TENİK, Ali (2011). Ahmed Kuddûsî, Ankara: Öncü Basımevi
• TUNCER, Hüseyin (1994). Tanzimat Edebiyatı, İzmir: Akademi kitapevi.
• TUNCER, Hüseyin (2001). Meşrutiyet Devri Türk Edebiyatı, İstanbul: Ders Kitapları Anonim Şirketi.
• YORULMAZ, Hüseyin (1992). Ziya Paşa Terci-i Bend, Terkib-i Bend. İstanbul: Çıdam Yayınları.