ŞEYHÜLİSLAM KARAÇELEBİZADE AZİZÎ MECMUASI VE MECMUADA ONA AİT OLDUĞU DÜŞÜNÜLEN ŞİİRLER

Yıl 2022, Sayı: 18, 63 - 93, 28.12.2022

Ahmet İçli

https://doi.org/10.51592/kulliyat.1209348

Cited By: 1

Öz

Türk edebiyatının kaynakları arasında yer alan mecmualar, özelde edebiyat tarihine genelde ise farklı disiplinlere birçok yönden katkı sağlayan önemli eserlerdendir. Birleştirilmiş bir seçki olan şiir mecmualarında birçok şaire ait şiir ve/veya bilgi bulunur. Bu şairlerin tezkirelerde ve diğer edebiyat kaynaklarında hakkında bilgi olmayan şairler ve şiirleri olması muhtemeldir. Mecmuaların bir diğer önemli özelliği, şaire ve döneme ait özellikleri içermesidir. Bu türden eserler, derleyicisinin edebî zevkini ve eğilimlerini, duygu düşünce ve hayal dünyalarını hatta yaşamlarına dair süreçleri ve izleri barındırabilmektedir. Şiir mecmualarının bir özelliği, ihtiva ettikleri bilgilerin derleyicinin aktardıklarıyla sınırlı olmasıdır. Bir diğer deyişle eksik veya yanlış bilgiler ve yapılacak değerlendirmeler, derleyicisine ve esere bağlıdır. Bununla birlikte, mecmuaların tasnifi ve incelemelerinde araştırmacıların da olumlu ve/ya olumsuz etkileri söz konusu olabilmektedir. Ancak günden güne artan akademik çalışmalar, yeni bilgilere ulaşma imkânı sunmakta ve akademisyenlerin karşılaştırmalı analiz yapmalarına kapı aralamaktadır. Edebiyat tarihimiz açısından önem arz eden mecmualardan birinin Azîz(î) mahlasıyla şiirler yazan Şeyhülislam Karaçelebizade Abdülaziz Efendi’ye ait olduğu düşünülmektedir. Mecmuada başta Azîzî olmak üzere birçok şaire ait şiir derlenmiştir. Çalışmamız, mecmuanın tanıtımını ve şairin kendisine atfettiği düşünülen şiirler üzerinde kısa bir değerlendirmedir. İncelemede mecmuanın fihristi ve şaire olduğu düşünülen bir şiirin Latin harflerine aktarımı verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Mecmua, Karaçelebizade Abdülaziz Efendi, Aziz(î), Poetry magazines, Journals, compilaion, poetry collections, sheikh al-Islam Azizi

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Compilation of sheikh al-Islam Azizi and Poems By Him In This Compilation

Öz

Poetry magazines, (Journals, compilaions, poetry collections) which are among the sources of Turkish literature, are important works that contribute to the history of literature in particular and to different disciplines in general. Poetry magazines, which are a combined selection, contain poems and/or information belonging to many poets. It is possible that these poets are poets and their poems that are not known in biographies and other literary sources. Another important feature of the journals is that they contain the features of the poet and the period in which they were written. Such works can contain the literary taste and tendencies of the compiler, the worlds of emotion, thought and imagination, and even the processes and traces of their lives.
A feature of poetry journals is that the information they contain is limited to what the compiler conveys. In other words, missing or incorrect information and evaluations depend on the compiler and the work.
However, researchers may also have positive and/or negative effects on the classification and analysis of journals. However, academic studies increasing day by day offer the opportunity to reach new information and open the door for academicians to make comparative analysis. It is thought that one of the journals that is important for our literary history belongs to Şeyhülislam Karaçelebizade Abdülaziz Efendi, who wrote poems under the pseudonym Aziz(i). Poems belonging to many poets, especially Aziz(i), have been compiled in the journal. Our study is a brief evaluation of the introduction of the magazine and the poems that are thought to be attributed to him by the poet. In the study, the index of the journal and the translation of a poem thought to be a poet to Latin letters will be given.

Anahtar Kelimeler

Poetry magazines, Journals, compilaion, poetry collections

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Avcı, Cüneyd (2019) Mecmū‘a-i Eş‘ar, Ankara Milli Kütüphane Numara: 06 Hk 240 (107b-138a) (İnceleme-Karşılaştırmalı Metin) Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili Ve Edebiyatı Anabilim Dalı Türk Dili Ve Edebiyatı Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli
• Aydemir, Yaşar (2001). “Şiir Mecmuaları ve Metin Teşkilinde Mecmuaların Rolü” Bilig, 19, s. 147-156, Ankara.
• Aydemir, Yaşar (2007). “Metin Neşrinde Mecmuaların Rolü ve Karşılaşılan Problemler” Turkish Studies / Türkoloji Araştırmaları, Volume 2/3 Summer, s. 123-137, Ankara. AYDEMİR, Yaşar (2001). “Şiir Mecmuaları ve Metin Teşkilinde Mecmuaların Rolü” Bilig, s. 147-156, Ankara.
• Aydemir, Yaşar (2011). “Biyografi Kaynağı Olarak Mecmualar”, Prof. Dr. Mustafa İsen Adına Uluslararası Klasik Türk Edebiyatında Biyografi, Sempozyumu Bildirileri Kitabı, s. 87-100, Atatürk Kültür Merkezi, Ankara.
• Aydın, Tuba (2019) Mecmū‘a-i Eş‘ar, Ankara Milli Kütüphane Numara: 06 Hk 240 (57b-107a) (İnceleme-Karşılaştırmalı Metin) Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili Ve Edebiyatı Anabilim Dalı Türk Dili Ve Edebiyatı Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli
• Aziz (î), Gülşen-i Niyaz, Nuruosmaniye Yazma Eser Kütüphanesi 4170, Yk. 69
• Azizî, Gülşen-i Niyaz, Süleymaniye Fazıl Ahmed 732.
• Azizî, Abdülaziz Karaçelebizade,, Aziz(î) Mecmuası, Mecmū‘a-i Eş‘ar ve Fevā’id, Ankara Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi 06 Hk 240, 138 yk.
• Benli, Şeyma (2015). Karaçelebizâde Abdülaziz Efendi’nin Mir’âtu’s-Safâ’sı (Tenkitli Metin-İnceleme). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi
• Benli, Şeyma (2021) Azîzî, Karaçelebi-zâde Abdülaziz Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.
• http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/azizi-abdulaziz Erişim Tarihi: 19.09.2022
• Bindal Arslan, Fatma (1996) Kara Çelebi-zâde Abdülazîz Gülşen-i Niyâz (Tenkidli Metin/İnceleme). Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi
• Doğan, Ahmet. & Gül İlhan, Hilal. (2021). İBB Atatürk Kitaplığı Bel Yz K 0007 Numaralı Şiir Mecmuasının Nazireler Kısmı . Aydın Türklük Bilgisi , 7 (1) , 59-110
• Doğan, Ahmet.&Babaarslan, G. (2020). DTCF Kütüphanesi Mustafa Con A 647 Numarada Kayıtlı Şiir Mecmuası ve MESTAP’a Göre Tasnifi, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (49): 750-785.
• Efe, Zahide. (2019). 16. Yüzyıl Divan Şairi Hâtemî ve Dîvânçesi. Dede Korkut Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 8/20, s. 114-150 .
• Erdoğan, Sacide (hzl.)(2020). Kara Çelebi-zâde Abdülazîz Dîvânçesi (İnceleme-Metin-Çeviri). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Gürbüz, Mehmet. (2011). “Biyografik Değer Bakımından Şiir Mecmuaları”, Prof. Dr. Mustafa İsen Adına Uluslararası Klasik Türk Edebiyatında Biyografi Sempozyumu Bildirileri Kitabı, s. 315-328, Atatürk Kültür Merkezi, Ankara
• Gürbüz, Mehmet. (2012). “Şiir Mecmuaları Üzerine Bir Tasnif Denemesi”, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları 7 Mecmua: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı, s. 97-113, Turkuaz, İstanbul.
• İçli, Ahmet. (2015). “Fasîh’in Yayınlanmamış Türkçe Rubâileri”. Researches About The Turks All Around The World, Türk Dünyası Araştırmaları, (219), 209–222.
• İçli, Ahmet. (2016). “Dâî Mahlaslı Şairler ve Seyyid Yahya Dâî” Turkısh Studıes -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(15), 219–246.
• İçli, Ahmet. (2017). İzâkî ve Şiirleri. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, (19), 169–192.
• İçli, Ahmet. (2018). Kâsımî Mecmuası’nın İçerik Analizi. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, (40), 468–499.
• İçli, Ahmet. (2019). “Harîmî’nin Manzum Mektubu”. Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 123(243), 251–278.
• İçli, Ahmet. (2020). “Süleyman Şadi’nin Yayımlanmamış Türkçe Şiirleri”. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2(3), 10–21.
• Kaplan, Yunus (2019). “Belîğî ve Dîvânçesi”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, İstanbul. Sayı 22. s. 359-448.
• Kaplan, Yunus (2020). “Mecmualardan Hareketle Bir Dîvânçe Teşkil Denemesi: Edirneli Misâlî (Hasan Çelebi) ve Dîvânçesi”, Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 2, s. 35-152.
• Kaya, Nevzat (2001). “Karaçelebizâde Abdülaziz Efendi”. İslâm Ansiklopedisi. C. 24. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. 381-383.
• Kaya, Nevzat (2003). Ravzatü’l-Ebrâr Zeyli Tahlil ve Metin. Ankara: TTK.
• Kesik, Beyhan (2018), “Gıyasî ve Türkçe Şiiirleri”, Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature4 (4) , 975-981 .
• Kesik, Beyhan (2018), “Gıyasî ve Türkçe Şiiirleri”, Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature4 (4) , 975-981 .
• Köksal, M. Fatih (2011), “Biyografik Kaynak Olarak Şiir Mecmuaları ve Kastamonulu İshâk-zâde Fevzi Mecmuası”, Prof. Dr. Mustafa İsen Adına Uluslararası Klasik Türk Edebiyatında Biyografi Sempozyumu Bildirileri Kitabı, s. 449-468, Atatürk Kültür Merkezi, Ankara.
• Köksal, M. Fatih (2012). “Şiir Mecmualarının Önemi ve Mecmuaların Sistematik Tasnifi Projesi (MESTAP)”, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları 7 Mecmua: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı, s. 409- 431 Turkuaz, İstanbul.
• Kurnaz, Cemal (1993). “Divan Edebiyatının Bütün Cephelerini Yoklayan Bir İlim Adamı: Prof. Dr. Mehmed Çavuşoğlu”, İÜEF Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, C. XXVI, İstanbul 1993, (XXXIII-XLVI)
• Kurnaz, Cemal; Aydemir, Yaşar (2013). “Mecmualara Sorulması Gereken Sorular” Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/1, 51-64, Ankara.
• Kut, Günay (1986). “Mecmu’a”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (Devirler, İsimler, Eserler, Terimler), Dergâh Yayınları, İstanbul, 1986
• Kut, Günay (2005), Veysi’nin Divanında Bulunmayan Bir Kasidesi Üzerine, Yazmalar Arasında, Simurg, İstanbul: s. 41-48
• Özgül, İbrahim (hzl.)(2010). Kara Çelebi-zâde Abdülaziz Efendi’nin Ravzatü’l- Ebrâr Adlı Eseri (1299-1648) Tahlil ve Metin. Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Selçuk, Bahir (2014). “Şiir Mecmualarında Nergisî’nin Türkçe Gazelleri ve Bu Gazeller Üzerine Bir Değerlendirme”. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Yıl: 6. S. 12. 1-20
• Süngü Zeynep (2020) Şiir Mecmuaları Hakkında Yapılan Yeni Çalışmalar Bibliyografyası ve MESTAP Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 25, İstanbul s, 917-1056
• Tietze, Andreas (1951). “XVI. Asır Türk Şiirinde Gemici Dili, Âgehî Kasidesi ve Tahmisleri”, Türkiyat Mecmuası C. 9, s. 113-138.
• Turan, Zehra Sevcan (2019) Mecmū‘a-i Eş‘ar, Ankara Milli Kütüphane Numara: 06 Hk 240 (1b-57a ) (İnceleme-Karşılaştırmalı Metin) Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili Ve Edebiyatı Anabilim Dalı Türk Dili Ve Edebiyatı Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli
• Uludağ, Erdoğan (1992). Şeyhülislâm Bahâyî Dîvânı: İnceleme-Karşılaştırmalı Metin. Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Uludağ, Erdoğan (2013), BAHÂYÎ, Şeyhülislam Bahâyî, Azîz-zâde, Mehmed Efendi, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Erişim Linki: http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/bahayi-mehmed-efendi Erişim Tarihi: 10.10.2022