KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE MASNÛ’ KASİDELER VE LÂMİ’Î ÇELEBİ’NİN ‘KASİDE-İ MASNÛ’ASI

Yıl 2024, Sayı: 24 (Ağustos 2024), 65 - 81, 02.09.2024

Abdulkadir Erkal

https://doi.org/10.51592/kulliyat.1487716

Öz

Arap, İran ve Türk edebiyatlarında örnekleri yaygın görülen bedî’iyye ve masnu kasideler; her bir beytinde edebî sanatlardan örneklerin verildiği kasidelerdir. Kelime anlamı itibarıyla “süslü, sanatlı, sanatkârane, usta işi kaside” anlamına gelen kaside-i masnû’, kaside-i masnû’a ya da kaside-i musanna’ tabirlerinden terim olarak kaside-i masnû’a daha çok tercih edilmiş, bu şiirler genellikle bedî’iyyelerle birlikte ele alınmıştır. Bedî’iyye söyleme geleneği Hz. Peygamber hayatta iken Hassân b. Sabit ve Ka‘b b. Züheyr gibi sahabî şairler tarafından başlatılmış, Emevî ve Abbasîler devrinde gelişerek günümüze kadar devam etmiştir. Klasik Türk şiirinde ise masnu’ kaside yazma geleneği İran şiirinin etkisiyle olmuşsa da bu türde yazılan örnekler oldukça azdır. Klasik Türk şiirinde yaygın olarak örneklerini göremediğimiz masnu’a manzumelerine örnek teşkil etmesi bakımından önemli olan ve 39 beyitten oluşan Lâmi’î Çelebi’nin bu kasidesi; Yavuz Sultan Selim’i (1470-1520) övmek için yazılmış bir medhiyyedir. Onun adaleti, kahramanlığı, cesareti, yeryüzüne hükmetmesi, halkına olan cömertliği gibi klâsik medhiyelerde de görülen özellikleri sıralanır. Bununla birlikte şiirin her beytinde bir sanat örneği gösterilir. Şair kasidesinde toplam 29 edebi sanata yer vermiştir. Bu sanatları önce başlıklandırmış sonra da o sanatın uygulandığı beyte yer vermiştir.

Anahtar Kelimeler

klasik Türk şiiri, Lâmi’î Çelebi, edebi sanat, bedî’iyye, kaside-i masnu

Etik Beyan

gerekmemektedir

Destekleyen Kurum

Yok

Teşekkür

yok

Kaynakça

• Bilgegil, M. Kayahan (1989). Edebiyat Bilgi ve Teorileri (belâgât). İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Canım, Rıdvan (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi.
• Cebecioğlu, Ethem (2004). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. İstanbul : Ağaç Kitabevi.
• Devellioğlu, Ferit (2013). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat. Ankara: Aydın Kitabevi.
• Dilçin, Cem (2000). Divan Şiirindeki Paralel ve Ortak Söz Yapılarından Metin Eleştirisinde Yararlanma. Türkoloji Dergisi, 13/1, 33-66.
• Dilçin, Cem (2004). Örneklerle Türk Şiir Bilgisi. Ankara: TDK.
• Eliaçık, Muhittin (2013). “Lutfullah Halîmî’nin Tecnîs, Mecaz ve Teşbîhler Üzerine Risalesi”. İdil 2/8, 52-64.
• Güleç, İsmail (2013). Kasîde-i Masnû’a ile Bedî’iyye Aynı Şey midir? Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi(48), s. 48-63.
• Güleç, İsmail (2013). Sürûri'nin Şehzade Mustafa Medhiyesi Yahut Kaside-i Masnu'a. İstanbul: Kitabevi.
• Lâmi'î Çelebi. Divan. Millet Ktp. Ali Emiri Yazmaları No:380
• Lâmi'î Çelebi. Divan. Avusturya Viyana Ktp. No:427
• Lâmi'î Çelebi. Divan. Süleymaniye Ktp. Lala İsmail Yazmaları No:481
• Saraç, M. Yekta (2014). Klasik Edebiyat Bilgisi, Belagat. İstanbul: Gökkubbe.
• Topal, Ahmet (2017). Klasik Türk Şiirinde Kasîde-i Masnû’a ve Nağzi'nin Masnu' Kasideleri. Erzurum: Fenomen.