Lemnos Voivode Abdülkerim Ağa (1784-1796)

Yıl 2022, Sayı: 13, 50 - 74, 10.06.2022

Arzu Baykara Taşkaya

https://doi.org/10.46250/kulturder.1083292

Öz

With its proximity to Istanbul, Lemnos Island had come to the forefront as one of the important provincial headquarters of the Ottoman Empire's shipbuilding activities, which started in the 18th century, albeit on a small scale. Many rulers on the island are known to have built ships for the Ottoman Navy. One of the most influential administrators who built ships in the region was Voivoda Abdülkerim Ağa, who was one of the inhabitants of the island and was appointed to an administrative position in the Ottoman State. Abdülkerim Ağa, who was personally responsible for the shipbuilding of the Ottoman State in different periods, successfully completed his missions. Pasha was exiled to Rhodes Island with his brother Yusuf due to the cruelties he committed to the people during his tenure, and after the subsequent trial the decapitated heads of the two brothers were sent to Istanbul. Abdülkerim Ağa's heritage was confiscated by the state, and his estate was returned to his family only after his debts were paid to the state. Many of the documents in the archive about Ağa are about the bad administration led by him. In the meantime, it was been documented that the immovables of the Voivode were seized by the people after their execution following the exile. In this article, which was written by making use of Ottoman archive documents, the rise of the agha’s, who already had political influence in the region, to the state in a short time with his shipbuilding activities, and his murder in a short time were discussed.

Anahtar Kelimeler

Abdülkerim Ağa the Lemnos Voivode, shipbuilding activities, mukataa and jizye, exile, inheritance

Limni Voyvodası Abdülkerim Ağa (1784-1796)

Öz

Limni Adası, İstanbul’a olan yakınlığıyla Osmanlı Devleti’nin 18. yüzyılda başlayan gemi inşa faaliyetlerinin küçük çaplı da olsa önemli taşra tezgâhlarından bir olarak ön plana geçmiştir. Adadaki birçok yöneticinin Osmanlı donanması için gemiler inşa ettiğini biliyoruz. Bölgede gemi yapan en etkili yöneticilerden biri yine adanın sakinlerinden olan, Osmanlı Devleti’nde idari açıdan önemli mevkiye gelmiş olan Voyvoda Abdülkerim Ağa'dır. Farklı dönemlerde Osmanlı Devleti’nin gemi yapımından bizzat sorumlu olan Ağa, görevlerini başarıyla tamamladı. Paşa, görev süresi boyunca halka yaptığı zulümler nedeniyle önce kardeşi Yusuf ile birlikte Rodos Adası’na sürgün edilmiş, daha sonra yapılan yargılamanın ardından iki kardeşin kesik başları İstanbul’a gönderilmiştir. Abdülkerim Ağa’nın devlet tarafından terekesine el koyulmuş, devlete olan borçlarının ödenmesiyle terekesi ailesine iade edilmiştir. Ağa hakkında arşivde bulunan evrakların birçoğu, kişinin şahsından kaynaklanan olumsuz yönetim hakkındadır. Sürgünle gelen idamların ardından voyvodanın taşınmazlarına da ahali tarafından el koyulduğunu görürüz. Osmanlı arşiv belgelerinden yararlanılarak yazılan bu makalede zaten bölgede siyasi nüfuzu olan ağanın, idari olarak göreve gelmesiyle devlete yaptığı gemi inşa faaliyetleriyle kısa sürede yükselmesi ve yine çok zaman geçmeden katledilişi ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Limni Voyvodası Abdülkerim Ağa, gemi inşa faaliyetleri, mukataa ve cizye, sürgün, tereke

Kaynakça

• Baykara Taşkaya, Arzu (2021a). “Local Shipyards in the Ottoman Empire: Lemnos Island (1780–1862)”. Journal of Universal History Studies, 4(2): 251-283.
• Baykara Taşkaya, Arzu (2021b). “Rodos Adası’nda Murâbıtzâdelerle Kalyonun Yükselişi (1759-1816)”. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 8(4): 336-365.
• Baykara Taşkaya, Arzu (2021c). “Demand For Frigate on Rhodes Island”. Kültür Araştırmaları Dergisi, 11: 87-112.
• Baykara Taşkaya, Arzu (2021d). “Midilli Tersanesi’nde Fırkateyn İnşası”. Antik Çağdan Günümüze Tarih Yazıları. Ed. Metin Kopar. Ankara: İKSAD Yayınevi, 55-86.
• Bostan, İdris (2003). Osmanlı Bahriye Teşkilatı: 17. Yüzyılda Tersane-i Amire. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Çırpan, Mustafa (2020). “Osmanlı Devleti’nde Gemi Tipleri ve Gemi Kazaları ile İlgili Değerlendirmeler”. GİDB Dergi, 19: 41-58.
• Demircan, Yasemin (2014). Osmanlı İdaresinde Limni Adası. Ankara :Türk Tarih Kurumu.
• Emecen, Feridun (2003). “Limni”. TDV İslâm Ansiklopedisi, Vol.27. Ankara: TDV, 190-192.
• Genç, Mehmet (2003). “Malikane”. TDV İslâm Ansiklopedisi, Vol.27. Ankara: TDV, 516-518.
• Genç, Mehmet (2006). “Mukataa”. TDV İslâm Ansiklopedisi, Vol.31. İstanbul: TDV, 129-132.
• Genç, Mehmet (2013). “Yed-i Vâhid”. TDV İslâm Ansiklopedisi, Vol.43. İstanbul: TDV, 378-383.
• Güleryüz, Ahmet (2004). Kadırgadan Kalyona Osmanlıda Yelken. İstanbul: Denizler Kitabevi.
• Hinz, Walther (1990). İslam’da Ölçü Sistemleri. Trans. Acar Sevim. İstanbul: İÜ Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Karal, Enver Ziya (1988). Selim III’ün Hattı Hümayunları; Nizam-ı Cedit- 1789-1807. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Özvar, Erol (2013). “Voyvada”. TDV İslâm Ansiklopedisi, Vol.43. İstanbul: TDV, 129-131.
• Panzac, Daniel (2009). “Osmanlı Donanması Başlangıcından Nizamı Cedide Kadar 14 ve 18. Yüzyıllar”. Osmanlı Donanmasının Seyir Defteri; Gemiler, Efsaneler, Denizciler. Ed. Ekrem Işın. İstanbul: Suna ve İnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi, 16-32.
• Sahillioğlu, Halil (1994). “Dirhem”. TDV İslâm Ansiklopedisi, Vol.9. İstanbul: TDV, 368-371.
• Sannav, Sabri Can (2004). Yakın Dönem Tarihimizde Limni Adası. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şemsettin Sami (1314[1899]). Kāmûsü’l-A‘lâm, Vol.5. İstanbul: Mihran Matbaası.