Çin Kültüründe Hayvan Sembolizmi

Yıl 2023, Sayı: 18, 184 - 207, 10.09.2023

Sema Gökenç Gülez

https://doi.org/10.46250/kulturder.1327719

Cited By: 1

Öz

İnsanlar yaşamın bir parçası olan hayvanlarla etkileşime geçtikçe onları gözlemlemiş ve hayvanların kendilerine özgü özellikleri ile alakalı olarak onlara bazı anlamlar yüklemişlerdir. Hayvanlara atfedilen bu anlamlar zaman içerisinde, insanların içinde yaşadığı coğrafyaya, kültürüne, inancına bağlı olarak sembolleşmiştir. Bu noktada insanlar yaşadıkları ortam ve olayların da etkisi altında kalarak, hayvanlara bazen yüce, bazen koruyucu, bazen güçlü, bazen de olumsuz anlamlar yüklemişlerdir. Hayvanlara atfedilen sembol ve anlamlar ilgili kültürün efsane, anlatı ve sanat eserlerinde yerini almıştır. Günümüzde yaygın bir biçimde kullanım alanı bulan hayvanların sembolik anlamları, Çin kültüründe önemli bir yer tutmaktadır. Bu çalışmada veri toplamak amacıyla Çince, İngilizce ve Türkçe açık erişim kaynaklarından elde edilen bilgiler ve bu alanda yapılmış çalışmalar kullanılarak, hayvanların farklı kültürlerdeki anlam ve sembolleri ele alınmış, özellikle Çin kültüründe öne çıkan bazı hayvanlar ve ifade ettiği anlamlar incelenerek, hayvan sembollerinin Çin toplum ve kültüründeki anlamlarının ve dönüşümlerinin yorumlanması amaçlanmıştır. Çin kültüründe var olan hayvan sembollerinin oluşmasında Çinlilerin dini inançlarının ve diğer uluslar ile olan etkileşimi ile antik dönem insanlarının doğayı gözlemleyerek oluşturduğu efsanelerin etkili olduğu sonucuna varılmıştır. Makalede, her hayvanla ilgili sembolik anlamları ele almak mümkün olmadığından; okuyucuya altı örnek hayvan üzerinden Çin’deki hayvan sembolizmine dair genel bir bakış sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

hayvan sembolizmi, Çin kültürü, Çin sanatı, Çin mitolojisi, hayvanlar

Animal Symbolism in Chinese Culture

Öz

As people interacted with animals, which were a part of life, they observed them and attributed some meanings to them by considering the peculiarities of animals. These meanings attributed to animals have been symbolized over time depending on the geography, culture and belief of the culture. At this point, under the influence of the relevant factors, people have attributed to animals sometimes sublime, sometimes protective, sometimes powerful, sometimes negative and sinister meanings. These symbols and meanings attributed to animals have taken their place in the legends, narratives and works of art of the relevant culture. Animal symbols, which are widely used today, have an important place in Chinese culture. In this study, in order to collect data, the information obtained from Chinese, English and Turkish open access sources was used, and the meanings and symbols of animals in different cultures were discussed, and some animals that came to the fore in Chinese culture and the symbols they express were discussed. In this study, It is aimed to interpret the meaning and transformation of animal symbols in Chinese society and culture. The religious beliefs of the period, the interaction with other nations and the legends created by the ancient people by observing nature were seen to be effective in the formation of animal symbols in Chinese culture. Since, it is not possible to deal with the symbolic meaning of each animal in the article; the readers were presented with an overview of animal symbolism in China through six sample animals.

Anahtar Kelimeler

animal symbolism, Chinese culture, Chinese art, Chinese mythology, animals

Kaynakça

• Alp, K. Özlem (2009). Orta Asya’dan Anadolu’ya Kültürel Sembollere Giriş. Ankara: Eflatun Yayınevi.
• Atasağun, Galip (1997). “Sembol ve Sembolizm”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(7): 369-387.
• Aydın, Öznur (2013). “Çin ve Türk İşlemelerindeki Ejderha Motifi”. Akdeniz Sanat Dergisi, 6(12): 1-16.
• Boratav, Pertev Naili (2012). Türk Mitolojisi. Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
• Chen, Honping & Zhang, Yu (2019). “Different Images of Dog between Chinese and English”. East African Scholars Journal of Education, Humanities and Literature, 2(10): 593-596.
• Cooper, Jean C. (1978). An Illustrated Encyclopedia of Traditional Symbols. London: Thames & Hudson.
• Çatalbaş, Resul (2011). “Türklerde Hayvan Sembolizmi ve Din İlişkisi”. Turan Stratejik Araştırmalar Merkezi Dergisi, 3(12): 49-60.
• Çoruhlu, Yaşar (2000). Türk Mitolojisinin Ana Hatları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Çoruhlu, Yaşar (2020). “Türk Sanatında Kötü Ruhlar”. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21: 59-88.
• de Visser, Marinus Willem (1969). The Dragon in China and Japan. Wiesbaden: M. Sändig.
• Duymuş, Florioti, H. Hande (2014). “Eski Kültürlerde Köpeğin Algılanışı: Eski Mezopotamya Örneği”. Tarih Araştırmaları Dergisi, 33(55): 45-70.
• Eberhard, Wolfram (2000). Çin Simgeleri Sözlüğü. Çev. Aykut Kazancıgil ve Ayşe Bereket. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Gezgin, Deniz (2007). Hayvan Mitosları. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Groot, Jan, J. M. De (1901). The Religious System of China, B.1, V.3. Leiden: Brill Archive.
• Guowuyuan, Qiaowu Bangongshi (2007). Zhongguo Wenhua Changshi. China: Gaodengjiaoyu Chubanshe.
• Hargett, James M. (1989). “Playing Second Fiddle: The Luan-Bird in Early and Medieval Chinese Literature”. T'oung Pao, 75(4/5): 235-262.
• Hulbert, James & Biedermann, Hans (1994). Dictionary of Symbolism: Cultural Icons and the Meanings Behind Them. Plume; Reprint Edition.
• Köse, Serkan (2019). “Türk Kültüründe Baykuş”. Kültür Araştırmaları Dergisi, 1(3): 288-301.
• Li, X. (2018). “The Feng and Huang Pair Fly Side by Side: The Origin and Development of the Image of Fenghuang”. Think Tank of Science & Technology, 12: 81-85.
• Mackenzie, Donald, A. (1996). Çin ve Japon Mitolojisi. Çev. Koray Akten. Ankara: İmge Kitabevi.
• Nigg, Joseph (2016). The Phoenix: An Unnatural Biography of a Mythical Beast. Chicago: The University of Chicago Press.
• Ögel, Bahaeddin (1995). Türk Mitolojisi C.I. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Ögel, Bahaeddin (2014). Türk Mitolojisi C.II. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Ölmez, Filiz Nurhan (2010). “Dokumalarda Yılan Motifi”. Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Hakemli Dergisi Art e, 6: 3-21.
• Ren, Qi Liang (2015). Zhongguo Wenhua Changshi. Xian: Shanxi Shifan Daxue Chuban Zongshe.
• Roux, Jean Paul (2005). Orta Asya’da Kutsal Bitkiler ve Hayvanlar. Çev. Aykut Kazancıgil ve Lale Arslan. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Sterckx, Roel et al. (2019). Animals Through Chinese History Earliest Times to 1911. Cambridge: Cambridge University Press.
• URL-1: “Sembol”. https://sozluk.gov.tr/. (Erişim: 01.06.2023).
• URL-2: “Sembolizm”. https://sozluk.gov.tr/. (Erişim: 01.06.2023).
• URL-3: “Long”. https://zdic.net/hans/%E9%BE%99 (Erişim: 02.06.2023).
• URL-4: “Ejderha”. https://sozluk.gov.tr/. (Erişim: 02.06.2023).
• URL-5: “Töz”. https://sozluk.gov.tr/. (Erişim: 03.06.2023).
• Wang, Hongyin (2012). An Introduction to Chinese Birth Year Symbols: The Rooster of Luck and Faith. Trans. Chen Daliang. Xi'an: World Publishing Xi’an Corporation Limited.
• Wu, Zhiwen et al. (2021). “Phoenix Tree, Phoenix and Empress: Empress Historical-Cultural Symbol of Phoenix Tree and its Good Environmental Civilized Value”. Aquaculture and Fisheries Studies, 3(4): 1–7.
• Zhang, Yajun (2008). A Kaleidoscope of Chinese Culture. Trans. Guo Hui. Beijing: Sinolingua.
• Zhao, J. (2019). “A Comparative Study on the Images of Oriental God Birds”. Comparative Study of Cultural Innovation, 20: 46-47.
• Zhu, Lyujie (2020). “Fenghuang and Phoenix: Translation of Culture”. International Journal of Languages, Literature and Linguistics, 6(3): 122-128.