SOME SUGGESTIONS ON THE CLASSIFICATION OF SONG-TEXT COLLECTIONS ACCORDING TO MESTAP

Yıl 2023, Sayı: 8, 1 - 20, 22.12.2023

Şerife Ağarı , Mehmet Akif Gözitok

Öz

Song-text collections are very important texts in the field of classical Turkish literature. Studies conducted in this field, especially in recent years, have revealed that the diversity of song-text collections, which are an indicator of our cultural richness, is much greater than known. Song-text collections, which are included in the library records under different names such as Güfte Mecmûası, Şarkı Mecmûası, Beste Mecmûası, Hânende Mecmûası, are works that collect poems that have any indication that they were composed. It is seen that the song-text collections, the first examples of which were found in the 15th century, were compiled until the 20th century. Song-text collections are extremely important sources in terms of containing the poems of poets who have divans, which are not included in their divans, and the unknown poems of poets who do not have divans or whose names are not mentioned in the biographies. Song-text collections, which are technically similar to poetry collections, include the names of makam, form and rhythm, as well as composer and lyricist information. In this article, general information about song-text collections would be given and the studies done so far in this field would be emphasized; Then, the song-text collections would be evaluated within the scope of MESTAP, and then some suggestions would be made on their classification according to MESTAP.

Anahtar Kelimeler

Collection (majmu’a), song-text collection, MESTAP.

GÜFTE MECMÛALARININ MESTAP’A GÖRE TASNİFİ ÜZERİNE BAZI ÖNERİLER

Öz

Mecmûalar klasik Türk edebiyatı alanında oldukça önemli metinlerdir. Bu alanda özellikle son yıllarda yapılan çalışmalar, kültürel zenginliğimizin bir göstergesi olan mecmûaların çeşitliliğinin bilinenden çok daha fazla olduğunu gözler önüne sermiştir. Kütüphane kayıtlarında Güfte Mecmûası, Şarkı Mecmûası, Beste Mecmûası, Hânende Mecmûası gibi farklı adlarla yer alan güfte mecmûaları, içerisinde bestelenmiş olduklarına dair herhangi bir alamet bulunan şiirlerin toplandığı eserlerdir. İlk örneklerine 15. yüzyılda rastlanan güfte mecmûalarının 20. yüzyıla kadar derlendiği görülmektedir. Güfte mecmûaları, divan sahibi şairlerin divanlarında bulunmayan şiirlerini içermesi, divanı olmayan yahut tezkirelerde adı geçmeyen şairlerin bilinmeyen şiirlerini barındırması bakımından son derece önemli kaynaklar konumundadır. Teknik olarak şiir mecmûalarıyla benzer özellikler gösteren güfte mecmûalarında farklı olarak makam, form ve usul adları ile bestekar ve güfte sahibi bilgilerine yer verilmektedir. Bu makalede güfte mecmûaları hakkında genel bilgiler verilip bu alanda şimdiye kadar yapılan çalışmalar üzerinde durulacak; daha sonra güfte mecmûalarının MESTAP kapsamında değerlendirmesi yapılacak ardından MESTAP’a göre tasnifi üzerine bazı önerilerde bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

MESTAP, mecmûa, güfte mecmûaları, tasnif.

Kaynakça

• Acar, Burcu (2020). Konya Büyükşehir Belediyesi Koyunoğlu Müzesi ve Kütüphanesi'ndeki 13215 Numaralı Güfte Mecmûası ve 14717 Numaralı Şiir Mecmûasının 'Mecmûaların Sistematik Tasnifi Projesi'ne (MESTAP) Göre Tasnifi. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akhan, Kerem Kaan (2021). Ebubekir Ağa Güfte Mecmûası: Türkçe Güfteler (İnceleme-Transkripsiyonlu Metin). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Behar, Cem (2006). Aşk Olmayınca Meşk Olmaz. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Berksan, Emine A. (2020). Hekimbaşı Abdülaziz Efendi’nin Güfte Mecmûasındaki Şarkılar. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Demir, Ayşegül (2019). Konya Büyükşehir Belediyesi Koyunoğlu Müzesi ve Kütüphanesi'ndeki İlahi ve Güfte Mecmûalarının Mecmûaların Sistematik Tasnifi Projesi'ne (MESTAP) Göre Tasnifi. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kara, Tuğba (2022). Zeytinoğlu Halk Kütüphanesi 43 Ze 1148 Numarada Kayıtlı Güfte Mecmûasının Mecmûaların Sistematik Tasnifi Projesine (MESTAP) Göre Tasnifi. Yüksek Lisans Tezi. Karabük: Karabük Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Keskiner, Bora (2012). “Sultan III. Selim’in Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi’ndeki Güfte Mecmûası”. Musikişinas. 12. s. 50-56.
• Korkmaz, Harun (2021). Türk Musiki Tarihinin Kaynağı Olarak Güfte Mecmûaları. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Köksal, Mehmet Fatih (2012). “Şiir Mecmûalarının Önemi ve ‘Mecmûaların Sistematik Tasnifi Projesi’ (MESTAP)”. Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı. İstanbul: Turkuaz Yayınları. s. 411-431.
• Mütercim Asım Efendi (2014). Kâmûsu’l-Muhît Tercümesi I-VI. İstanbul: YEK Yayınları.
• Özkan, İsmail Hakkı (1996). “Güfte”. TDV İslam Ansiklopedisi C. 14. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. s. 217-218.
• Parmaksız, Mehmet Nuri (2016). Bodleian Kütüphanesi 127-128 Numaralı Türk Musikisi Güfte Mecmûasının İncelenmesi. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Soysal, Fikri-Mustafa Uğurlu Arslan (2014). “1774 Tarihli Hâfız Abdülbakî’ye Ait Güfte Mecmûasının İncelenmesi”. Rast Müzikoloji Dergisi. C. 2. S. 1. Susem, Melis (2022). “18. Yüzyılda Derlenmiş Bir Güfte Mecmûası ve Itrî’nin Biliinmeyen Eserleri”. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature. C. 8. S. 2. s. 1713-1737.
• Tanrıkorur, Cinuçen (1998). Müzik Kimliğimiz Üzerine Düşünceler. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Uslu, Recep (2001). “Türk Müziği Eğitim Tarihinde Güfte Mecmûaları ve İncelenme Esasları Üzerine Tespitler”. Müzikte 2000 Sempozyumu. Ankara.
• Uslu, Recep (2007). Musiki / Fatih Sultan Mehmed Döneminde. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları.
• Uysal, Betül (2021). Hâfız Mustafâ Dûrbînî-Zâde'nin Güfte Mecmûası (İaek Şevket Rado Yazmaları, Sr 078). Yüksek Lisans Tezi. Düzce: Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uzun, Mustafa İsmet (2003). “Mecmûa”. TDV İslam Ansiklopedisi C. 28. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. s. 265-268.
• Yılter, Sait (2022). Bir Güfte Mecmûası: Mecmü’atü’l-Leta’if Sandukatü’l-Ma’arif. Erzurum: Fenomen Yayınları.