Kristal Elma Yaratıcılık Festivalinde (1988-2018) Cam Tavan Olgusu: Kadın Jüri Üyesi Oranlarına Dair Bir İnceleme

Yıl 2019, Cilt: 22(2) Sayı: 44, 239 - 269, 20.09.2019

Ayşe Binay Kurultay

https://doi.org/10.18691/kulturveiletisim.629093

Cited By: 1

Öz

Toplumsal cinsiyete dayalı eşitsizliklerin ve cinsiyetçi rollerin iş yaşamındaki varlığı kadın

çalışanların meslek sahibi olabileceği alanları etkilemektedir. Erkeklerin geleneksel olarak daha

fazla yer aldığı mesleklerde kadınların karşılaştıkları zorluklar akademik literatürde çeşitli

kapsamlarda incelenmiştir. Toplumsal cinsiyeti ideolojik bir güç olarak düşündüğümüzde, çalışma

yaşamında karşılaşılan toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri, kalıp davranışlar ve cinsiyetçi roller

kadınların ataerkil sistemdeki ikincil konumunun göstergeleri olarak ele alınabilir. Reklam sektörü

hem ulusal hem uluslararası düzeyde kadınların rahatlıkla yer alabildiği bir alan olarak

görünmesine rağmen, bu yaratıcı sektörde de cinsiyet ayrımı gözlemlenmektedir. Hem dikey hem

yatay ayrışmanın görüldüğü reklamcılık sektöründe kadınların, özellikle yaratıcı karar alma

pozisyonlarında yaygın ve küresel olarak yeterince temsil edilmemesi, reklam ajanslarında

yaşanan problemli konulardan biridir. Uluslararası reklam ajanslarının yoğunlukta olduğu

Türkiye’de reklamcılık sektörü hakkında cinsiyet eşitliği odaklı çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.

Dolayısıyla kadınların reklamcılık alanındaki karar alma pozisyonlarının incelenmesi önemlidir.

Bu çalışmanın amacı kadınların reklam yaratıcılığı alanındaki karar alma mekanizmalarından biri

olan yarışma jürilerine katılımlarını incelemek ve reklamcılık sektöründeki cinsiyet eşitsizliğini

ortaya koyarak uygulamaya yönelik bu sorunun çözümüne katkıda bulunmaktır. Bu çalışmada

Türkiye’nin ilk, en uzun süreli ve en önemli reklam yaratıcılığı yarışması olan Kristal Elma

Yaratıcılık Festivali’nin seçici kurullarındaki kadınların temsil oranları incelenmiştir. 1988 yılından

2018 yılına kadar 30 yıldır toplanan Kristal Elma Yaratıcılık Ödülleri Seçici Kurullarındaki kadın

oranları incelendiğinde jürilerin erkek-egemen yapısı göze çarpmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Reklamcılık, toplumsal cinsiyet, cam tavan, yatay ayrışma, Kristal Elma Yaratıcılık Festivali

Kaynakça

• Alvesson, Mats (1998). “Gender Relations and Identity at Work: A Case Study of Masculinities and Femininities in an Advertising Agency.” Human Relations 51(8): 969-1005.
• Bhasin, Kamla (2003). Toplumsal Cinsiyet “Bize Yüklenen Roller”. İstanbul: Kadın Dayanışma Vakfı Yayınları.
• Butler, Judith (1999). Gender Trouble. London, UK: Routledge.
• Campaign US (2919). “Gender pay gap: the best and worst in the industry” https://www.campaignlive.com/article/gender-pay-gap-best-worstindustry/ 1581148 Erişim tarihi: 06.08.2019.
• Catalyst (2019). “Quick Take: Women’s Earnings – The Wage Gap.” Jul 31, 2019. https://www.catalyst.org/research/womens-earnings-the-wage-gap/ Erişim tarihi: 05.08.2019.
• Deren van Het Hof, Seçil ve Sibel Hoştut (2016). “Pembe Getto: Türkiye’de Kurumsal İletişim Yöneticileri.” Fe Dergi 8(2): 101-109.
• Dökmen, Zehra (2004). Toplumsal Cinsiyet Sosyal Psikolojik Açıklamalar. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Ecevit, Yıldız (1998). “Türkiye’de Ücretli Kadın Emeğinin Toplumsal Cinsiyet Temelinde Analizi.” 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler. Ayşe Berktay Hacımirzaoğlu (der.) içinde. İstanbul: Türk Tarih Vakfı Yayını.
• Ely, Robin (1991). “Gender Differences: What Difference Does It Make?” Academy of Management Best Papers Proceedings 1: 363–67.
• Garcia Gonzales, Aurora ve Teresa Pineiro Otero (2011). “Women in Advertising Production: Study of the Galician Advertising Sector From a Gender Perspective.” Revista Latina de Communicacion Social. 66: 505-525.
• Gencel Bek, Mine ve Mutlu Binark (2000). Medyada Kadın. Ankara: Ankara Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi.
• Gençtürk Hızal (2015). “Reklam Endüstrisinin Topografyası: Türkiye Örneği.” İletişim Araştırmaları Dergisi 3(1): 105-131.
• Goffman, Erving (1979). Gender Advertisements, New York: Harper & Row.
• Michele Rene (2009). “Inside the Locker Room: Male Homosociability in the Advertising Industry.” Gender, Work and Organizatio. 16(3): 323-347.
• Grow, Jean (2016). “Advertising Creative and the Pink Ghetto.” Stretching Boundaries: Cases in Organizational and Managerial Communication. Jeremy Fyke, Jeralyn Faris ve Patrice M. Buzzanell (der.) içinde. New York: Routlage.
• Grow, Jean ve Sherry Broyles (2011). “Unspoken Rules of the Creative Game: Insights to Shape and Next Generation From Top Advertising Creative Women.” Advertising and Society Review 12(1). DOI: 10.1353/asr.2011.0009
• Grow, Jean ve Tao Deng (2014). “Sex Segregation in Advertising Creative Departments Across the Globe.” Advertising and Society Review. 14(4). DOI: 10.1353/asr.2014.0003
• Grow, Jean, David Roca ve Sheri Broyles (2012). “Vanishing Acts: Creative Women in Spain and the United States.” International Journal of Advertising 31(3): 657-679.
• Guy, Mary Ellen ve Meredith Newman (2004). “Women’s Jobs, Men’s Jobs: Sex Segregation and Emotional Labor.” Public Administration Review 64(3): 289-298.
• Gündüz Hoşgör, Ayşe (2010). “Türkiye’de Kırsal Kadının Toplumsal Konumu: Bölgesel Eşitsizlikler, Yasal Müdahaleler ve Kısmi Kazanımlar.” Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları: Eşitsizlikler Mücadeleler ve Kazanımlar. Hülya Durudoğan, Fatoş Gökşen, Bertil Emrah Oder ve Deniz Yükseker (der.) içinde. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Hadımlı, Gönül (2018, 9 Temmuz). “Değişimi daha ileri götürmek için…” MediaCat. https://mediacat.com/degisimi-daha-ileri-goturmek-icin Erişim tarihi: 09.08.2019.
• Hannan, Ali (2018, April 18). “Creativity's female future: Meet the next generation of women redefining creativity.” Campaign. https://www.campaignlive.co.uk/article/creativitys-female-future-meet-nextgeneration- women-redefining-creativity/1462313 Erişim tarihi: 06.08.2019.
• Hartman, John K. (1988). “Assessing Women in the Creative Department: What Creative Directors Think.” Paper presented at the Annual Meeting of the Association for Education in Journalism and Mass Communication (71st, Portland, OR, July 2-5, 1988).
• Helgesen, Thorolf (1994). “Advertising Awards and Advertising Performance Criteria.” Journal of Advertising Research 34 (4): 43-53.
• Hirshman, Elizabeth C. (2013). “Role-Based Models of Advertising Creation and Production.” Journal of Advertising 18(4): 42-53. IAB Türkiye Yönetimi. Yönetim Kurulu. Erişim tarihi: 07.08.2019. http://www.iabturkiye.org/yonetim-kurulu
• Kandiyoti, Deniz (2011). “Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları: Gelecek İçin Geçmişe Bakış.” Birkaç Arpa Boyu… 21. Yüzyıla Girerken Türkiye’de Feminist Çalışmalar. Serpil Sancar (der.) içinde. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Kanter, Rosabeth Moss (1993). Men and Women of the Corporation. New York: Basic Books.
• Kazenoff, Ivy ve Anthony Vagnoni (1997). “Babes in Boyland.” Advertising Age’s Creativity 5(8): 18-20.
• Klein, Debbie (2000). Women in Advertising: 10 Years on. London: IPA. kristalelma.org (2018). “Kristal Elma Yönetmelik”. https://kristalelma.org.tr/media/10998/kri-stal-elma-2019-yo-netmeli-k.pdf Erişim tarihi: 18.04.2019
• kristalelma.org (2019). “Kristal Elma Tarihçe”. http://www.kristalelma.org.tr/tarihce.html. Erişim tarihi: 18.04.2019
• Mallia, Karen L. (2009a). “Rare Birds: Why So Few Women Become Ad Agency Creative Directors.” Advertising and Society Review 10(3). doi:10.1353/asr.0.0032
• Mallia, Karen L. (2009b). “Creativity Knows No Gender, but Agency Creative Departments Sure Do.” Advertising Age. http://adage.com/article/talentworks/advertising-motherhood-mix-creativedirecting/ 138709 Erişim tarihi: 18.04.2019
• Mallia, Karen L. ve Windels, Kasey (2011). “Will Changing Media Change the World? An Exploratory Investigation of the Impact of Digital Advertising on Opportunities for Creative Women." Journal of Interactive Advertising 11(2): 30-44.
• Marketing Türkiye (2019 17 Ocak). “IAB Türkiye’nin Yeni Başkanı Neslihan Olcay Oldu.” https://www.marketingturkiye.com.tr/haberler/iab-turkiyenin-yeni-baskani-neslihanolcay- oldu Erişim tarihi: 07.08.2019
• Nicholson, Linda. (1994). “Interpreting Gender.” Signs 20(1): 79-105. Nixon, Sean ve Ben Crewe (2004). “Pleasure at Work? Gender Construction and Work- Based Identities in the Creative Industries.” Consumption, Markets and Culture 7(2): 129-147.
• P&G (2018). P&G Advances Systemic Change for Gender Equality in Advertising at 2018 Cannes Lions Festival of Creativity. https://www.businesswire.com/news/home/20180618005590/en/PG-Advances- Systemic-Change-Gender-Equality-Advertising Erişim tarihi: 05.08.2019
• Pritchard, Annette ve Nigel J. Morgan (2000). “Constructing Tourism Landscapes - gender, sexuality and space.” Tourism Geographies 2(2): 115–139.
• Pueyo Ayhan, Natalia (2010). “Sex Structure of Occupations in the Advertising Industry: Where are the Female Ad Practitioners?” Observatorio 4(3): 243-267.
• Reklamcılar Derneği (2018a). Üye Listesi, Reklamcılar Derneği. http://www.rd.org.tr. Erişim tarihi: 18.04.2019
• Roca Correa, David, Isam Alegre Rodriguez, ve Natalia Pueyo Ayhan (2012). “The Absence of Creative Women as Judges in Advertising Awards: A Case Study of El
• Sol (1998-2008).” Tripodos Revista Digital de Comunicacio 31: 143-157. Runco, Mark A., Bonnie Cramond ve Alexander R. Pagnani (2010). “Gender and Creativity.” Handbook of gender research in psychology. Donald R. McCreary ve Joan C. Chrisler (der.) içinde. New York: Springer. 343–357
• The White House (2016, 13 Haziran). “FACT SHEET: Government, Businesses and Organizations Announce $50 Million in Commitments to Support Women And Girls.” https://obamawhitehouse.archives.gov/the-press-office/2016/06/13/factsheet- government-businesses-and-organizations-announce-50-million Erişim tarihi: 05.08.2019
• Töre, Evrim (2014). “Türkiye’de Reklam Endüstrisi Değer Zinciri ve Temel Göstergeler.” The Turkish Online Journal of Design Art and Communication 1(2): 34-42. Tufan Tanrıöver, Hülya (2000). “Medya Sektöründe Kadın İşgücü.” Toplum ve Bilim 86 (Güz): 171-193.
• Uğur Tanrıöver, Hülya, Ece Vitrinel ve Ceren Sözeri (2009). “Gözlemlerden Eylemlere: Türkiye’de Cinsiyetçi Olmayan Bir Medyaya Doğru.” Galatasaray Üniversitesi İletiş- im. Dergisi 10: 33-51.
• Wackman, Daniel B., Charles T. Salmon ve Caryn C. Salmon (1986). “Developing an Advertising Agency-Client Relationship.” Journal of Advertising Research 26(6): 21-28.
• West, Candace ve Don Zimmerman (1987). “Doing Gender.” Gender and Society 1(2): 125–51.
• West, Douglas C., Emily L. Collins, ve Alan Miciak (2003). “Management Perspectives of Awards for Creative Advertising.” Journal of General Management 29(2): 23-34.
• Windels, Kasey ve Wei-Na Lee (2012). “The Construction of Gender and Creativity in Advertising Creative Departments.” Gender in Management: An International Journal 27: 502-519.
• Windels, Kasey ve Karen Mallia (2015). “How Being Female Impacts Learning and Career Growth in Advertising Creative Departments.” Employee Relations 37(1): 122-140.
• Wirth, Linda (2001). “Breaking Through the Glass Ceiling: Women in Management.” Geneva: International Labour Office.
• Yavuz, Şahinde (2006). “Reklamlar ve Reklamcılık Sektörü Açısından 1980’lerde Türkiye Panaroması.” Galatasaray Üniversitesi İleti-ş-im Dergisi 5: 157-182.