Nation Building, Social Memory and Public Relations in The Examples of Republic Squares and Territory Acquisition Ceremonies

Yıl 2022, Cilt: 25(1) Sayı: 49, 153 - 181, 08.03.2022

Gülden Özkan

https://doi.org/10.18691/kulturveiletisim.1025552

Öz

Memory which cannot be dissociated from the social although it is individual, also reflects the operation of minds together with society and the formation of this operation with social regulations. The continuity of a nation as a social group exceeding the individual length of life, depends on their transfer of signs forming the social memory to the next members of the nation. Ceremonies with their repetitive structure, ability of dividing the routine time, celebration within an order, formality and certain style, are one of the oldest forms of social memory transfer. National ceremonies come to the forefront as moments when the state and nation relationship becomes crystallized in the national memory. This relationship forms the basis of social unity, consciousness and memory in the transformation of communities into nations. Thus it is possible to evaluate national ceremonies in the context of their relationship with social memory and from the viewpoint of public relations. In this context the study discussed the Ankara Territory Acquisition Ceremonies organized within the scope of the Republic Squares ceremonies in 1933, as an example to the relationship of the public relations studies conducted in the nation building process with social memory. The ceremony organized in Ankara was analyzed as a case. In the ceremonies the building of meaning related to time, space and body and the bond established by the narrative between the state and people, were examined. The findings clearly show how public relations studies shape the social memory in the nation building process. As a consequence the ceremonies which have the constituent elements of memory/identity in the relationship between the nation-state and people, also demonstrate the relationship between public relations and social memory. Activities organized within the scope of public relations efforts, also shape memories with the building and rebuilding of meaning. The study is important because it has established a bond between these two topics, which have never been discussed together before.

Anahtar Kelimeler

Social memory, nation-state, nation building, ceremony, public relations.

Cumhuriyet Meydanları ve Toprak Alma Törenleri Örneğinde Ulus İnşa, Toplumsal Bellek ve Halkla İlişkiler

Öz

Her ne kadar bireysel olsa da toplumsal olandan ayrı düşünülmesi mümkün olmayan bellek; zihinlerin birlikte, toplumla beraber işleyişi ve bu işleyişin toplumsal düzenlemelerle şekillenişini de yansıtmaktadır. Bireysel yaşam süresini aşan bir toplumsal grup olarak ulusun sürekliliği sonraki üyelerine toplumsal belleği oluşturan işaretleri aktarmasına bağlıdır. Tekrarlı yapıları, rutin zamanı bölmeleri, bir düzen içinde kutlanmaları, resmiyetleri ve belirgin üslupları ile törenler toplumsal bellek aktarımının en eski biçimlerinden biridir. Milli törenler ulusal hafızada devlet ile ulus ilişkisinin kristalleştiği anlar olarak öne çıkmaktadır. Toplulukların uluslara dönüşümünde bu ilişki toplumsal birliğin, bilincin ve belleğin temelini oluşturur. Dolayısıyla milli törenleri bir yandan toplumsal bellek ile olan ilişkileri ile bir diğer yandan da halkla ilişkiler bakış açısıyla değerlendirmek mümkündür. Bu kapsamda çalışmada ulus inşa sürecinde yürütülen halkla ilişkiler çalışmalarının toplumsal bellek ile olan ilişkisine örnek olarak 1933 yılı Cumhuriyet Bayramı törenleri kapsamında yapılan Ankara Toprak Alma Merasimleri ele alınmıştır. Ankara’da düzenlenen merasim bir vaka olarak analiz edilmiş, törenlerde zamana, mekâna ve bedene ilişkin anlamın inşası ile anlatının devlet ve halk arasında kurduğu bağ irdelenmiştir. Bulgular; ulus inşa sürecinde halkla ilişkiler çalışmalarının toplumsal belleği şekillendirişini açıkça göstermiş, ulus-devlet ve halk arasındaki ilişkide belleğin/kimliğin kurucu unsurlarını taşıyan törenlerin; halkla ilişkiler ve toplumsal bellek arasındaki ilişkiyi de yansıttığı sonucuna ulaşılmıştır. Çalışma daha önce birlikte ele alınmamış olan bu iki konu arasında kurduğu ilişki bakımından önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal bellek, ulus-devlet, ulus inşa, tören, halkla ilişkiler.

Kaynakça

• Assmann, Jan (2018). Kültürel Bellek. Çev., Ayşe Tekin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Berg, Bruce L. ve Howard Lune (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Çev., Hasan Aydın. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Berger, Peter ve Thomas Luckmann (2008). Gerçekliğin Sosyal İnşası. Çev., Vefa Saygın Öğütle. İstanbul: Paradigma.
• Bolat, Bengül Salman (2012). Milli Bayram Olgusu ve Türkiye’de Yapılan Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları (1923-1960). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Bourdieu, Pierre (2016). Akademik Aklın Eleştirisi Pascalca Düşünme Çabaları. Çev., Burcu Yalım. İstanbul: Metis
• Bourdieu, Pierre (2014). Eril Tahakküm. Çev., Bediz Yılmaz. İstanbul: Bağlam.
• Büyükkantarcıoğlu, Nalan (2006). Toplumsal Gerçeklik ve Dil. İstanbul: Multilingual.
• Connerton, Paul (2019). Toplumlar Nasıl Anımsar? Çev. Alaeddin Şenel. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Cumhuriyet Gazetesi (22.10.1933). “Büyük Bayramda Milletin Hediyesi – Memleketin Her Tarafından Ankara’ya Toprak Yollanacak”. http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/GAZETE/cumhuriyet//cumhuriyet_1933/cumhuriyet_1933_tesrinievvel_/cumhuriyet_1933_tesrinievvel_22_.pdf. Erişim tarihi: 12.06.2021.
• Cumhuriyet Gazetesi (24.10.1933). “Beyazıt Meydanının Adı Cumhuriyet Meydanı oldu”. http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/GAZETE/cumhuriyet//cumhuriyet_1933/cumhuriyet_1933_tesrinievvel_/cumhuriyet_1933_tesrinievvel_24_.pdf. Erişim tarihi: 12.06.2021.
• Cumhuriyet Gazetesi (30.10.1933). “Onuncu Yılın Bayramı”. Anadolu Üniversitesi Kütüphanesi, Gazete Arşivi, Micro Film Koleksiyonu.
• Curtin, Patricia.A. ve Kenn T. Gaither (2005). “Privileging Identity, Difference and Power: The Circuit of Culture as a Basis for Public Relations Theory.” Public Relations Review, 17(2): 91-115.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı-Cumhuriyet Arşivleri, Fon Kodu: 490 01, Yer: 11 50 36.1
• Deutsch, Karl W. (1966). Nationalism and Social Communication. Cambridge, MA: MIT Press.
• du Gay, Paul (der.) (1997). Production of Culture/Cultures of Production, Sage, London.
• Edwards, Lee ve Caroline Hodges (2011). “Introduction Implacations of a (Radical) Socio-Cultural Turn in Public Relations Scholarship.” Public Relations, Society & Culture. Lee Edwards ve Caroline E.M. Hodges (der.) içinde London: Routledge. 1-14.
• Ertem, Sadri (1933). “Dün Kandı Bugün Toprak.” Vakit Gazetesi, 25.10.1933. http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/GAZETE/vakit/vakit_1933/vakit_1933_birincitesrin_/vakit_1933_birincitesrin_25_.pdf. Erişim tarihi: 17.06.2021.
• Hâkimiyeti Milliye Gazetesi (22.10.1933). “Yurdun Her Bucağından Bir Avuç Toprak”. https://dijital-kutuphane.mkutup.gov.tr/tr/Periodicals/Catalog/Issue/?IssueId=129175 Erişim tarihi: 14.6.2021.
• Hâkimiyeti Milliye Gazetesi (27.10.1933). “Ankara’da Cumhuriyetin Onuncu Yıldönümünü Kutlulama Programı” https://dijital-kutuphane.mkutup.gov.tr/tr/Periodicals/Catalog/Issue/?IssueId=129180. Erişim tarihi: 14.06.2021.
• Hâkimiyeti Milliye Gazetesi (29.10.1933). “Bugün Cumhuriyet Meydanlarında yüzbinler Gaziyi ve Cumhuriyeti bağrına basıyor”. https://dijital-kutuphane.mkutup.gov.tr/tr/Periodicals/Catalog/Issue/?IssueId=129307. Erişim tarihi: 14.6.2021.
• Hâkimiyeti Milliye Gazetesi (30.10.1933). “Bütün Dünya Türk Milletinin Bayramını Kutluladı”. https://dijital-kutuphane.mkutup.gov.tr/tr/Periodicals/Catalog/Issue/?IssueId=129309. Erişim tarihi: 14.6.2021.
• Hâkimiyeti Milliye Gazetesi (01.11.1933). “Yurdun Her Bucağından Bir Avuç Toprak”. https://dijital-kutuphane.mkutup.gov.tr/tr/Periodicals/Catalog/Issue/?IssueId=129311. Erişim tarihi: 14.06.2021.
• Halbwachs, Maurice (2016). Hafızanın Toplumsal Çerçeveleri. Çev., Büşra Uçar. Ankara: Heretik Yayınları.
• Halbwachs, Maurice (2018). Kolektif Hafıza. Çev., Banu Barış. Ankara: Heretik Yayınları.
• Hobsbawm, Eric (2013). “Giriş: Gelenekleri İcat Etmek”. Geleneğin İcadı. Eric Hobsbawm ve Terence Ranger (der.) içinde. Çev., Mehmet Murat Şahin. İstanbul: Mesele Kitapçısı. 1-18.
• Hodges, Caroline (2006). Relaciones Humanas: The Potential for Public Relations Practitioners as Cultural Intermediaries in Mexico City [Yayımlanmamış doktora tezi]. University of Bournemouth.
• Hodges, Caroline ve Lee Edwards (2014). “Public Relations Practitioners.” The Cultural Intermediaries Reader. Smith J. McGuire ve Matthews James (der.) içinde. London: Sage. 89-99.
• İşler-Keloğlu, E. İlkay (2010). “Ulusal Bilincin İnşası Sürecinde Halkla İlişkiler.” Cumhuriyet Döneminde İletişim: Kurumlar, Politikalar. Nazife Güngör (der.) içinde Ankara: Siyasal Kitabevi. 166-180.
• Jahn, Manfred (2015). Anlatıbilim: Anlatı Teorisi El Kitabı. Çev., Bahar Dervişcemaloğlu. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Kruckeberg, Dean ve Kenneth Starck (1988). Public Relations and Community: A Reconstructed Theory. New York: Praeger.
• Lefebvre, Henri (2014). Mekânın Üretimi. Çev., Işık Ergüden. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Milliyet Gazetesi (22.10.1933). “Program Yarın Açıklanacak”. http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/GAZETE/milliyet//milliyet_1933/milliyet_1933_tesrinievvel_/milliyet_1933_tesrinievvel_22_.pdf. Erişim tarihi: 17.06. 2021.
• Milliyet Gazetesi (23.10.1933). “Bayramın Faydaları”. http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/GAZETE/milliyet//milliyet_1933/milliyet_1933_tesrinievvel_/milliyet_1933_tesrinievvel_23_.pdf. Erişim tarihi: 17.06.2021.
• Milliyet Gazetesi (29.10.1933). “Türk, Büyük Bayramın Kutlu olsun”. http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/GAZETE/milliyet//milliyet_1933/milliyet_1933_tesrinievvel_/milliyet_1933_tesrinievvel_29_.pdf. Erişim tarihi: 17.06.2021.
• Milliyet Gazetesi (30.10.1933). “Ankara Görülmemiş Bir Gün Daha Yaşadı”. http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/GAZETE/milliyet//milliyet_1933/milliyet_1933_tesrinievvel_/milliyet_1933_tesrinievvel_30_.pdf. Erişim tarihi: 17.06.2021.
• Negus, Keith (2002). “The Work of Cultural Intermediaries and The Enduring Distance Between Production and Consumption” Cultural Studies, 16(4): 501-515.
• Nixon, Sean ve Paul du Gay (2002). “Who needs cultural intermediaries?” Cultural Studies, 16(4): 495-500.
• Nora, Pierre (2006). Hafıza Mekânları. Çev., Mehmet Emin Özcan. Ankara: Dost Kitabevi.
• Oğuz, Burhan (1980). Türkiye Halkının Kültür Kökenleri: Tarım, Hayvancılık, Meteoroloji. İstanbul: Doğu-Batı.
• Özbudun, Sibel (1997). Ayinden Törene Siyasal İktidarın Kurulma ve Kurumsallaşma Sürecinde Törenlerin İşlevleri. İstanbul: Anahtar Kitaplar.
• Özkan, Gülden (2019a). Bir Halkla İlişkiler Uygulaması Olarak Cumhuriyet Bayramları. Ankara: Akademisyen Kitabevi.
• Özkan, Gülden (2019b). “Bir Halkla İlişkiler Çalışması Olarak Türkiye’de Düzenlenen İlk Güzellik Yarışması.” Erciyes İletişim Dergisi, 6(1): 587-606.
• Özkan, Gülden (2021). “Erken Dönem Kamu Diplomasisi ve Halkla İlişkiler Örneği Olarak Seyyar Sergi Karadeniz Vapuru.” Atatürk ve İletişim: Medya İletişim ve Toplumsal Değişim. Özden Toprak (der.) içinde. Ankara: Akademisyen Kitabevi. 199-236.
• Pieczka, Magda (2006). Promotional Work: The case of PR Consultancy in the UK 1995–2000. Unpublished doctoral thesis. University of Stirling.
• Pratt, Cornelius (1986). “Professionalism in Nigerian Public Relations.” Public Relations Review, 12(4): 27–40.
• Şanlı, Halise Karaaslan (2013). “Türkiye’de Halkla İlişkiler Tarihi Açısından İhmal Edilmiş Bir Alan: Tek Parti Dönemi ve Halkla İlişkiler Faaliyetleri.” Halkla İlişkilerin Kazancı: Geçmiş Eğilimler Yeni Yönelimler. Melike Aktaş Yamanoğlu ve B. Pınar Özdemir (der.) içinde. Ankara: Deki Basım Yayım. 243-260.
• Şanlı, Halise Karaaslan (2018). “Public Relations Activities During The Nation-Building Process In Turkey.” MANAS Journal of Social Studies, 7 (4): 435-447.
• Tarihi Araştırmalar Grubu (1999). “Cumhuriyetin Her On Yılı 1933-1983.” Belgelerle Türk Tarih Dergisi, 33: 30-48.
• Taylor, Maureen ve Michael L. Kent (2006). “Public Relations Theory and Practice in Nation Building.”, Public Relations Theory II. Carl H. Botan ve Vincent Hazleton (der.) içinde. New York: Lawrence Erlbaum Associates. 299-314.
• TBMM Zabıt Ceridesi, 19 Nisan1925. İçtima:106, Celse:2.
• Vakit Gazetesi 29.10.1933 “Büyük Bayram”. https://dijital-kutuphane.mkutup.gov.tr/tr/Periodicals/Catalog/Issue/?IssueId=173968. Erişim tarihi: 17.06.2021.
• Vakit Gazetesi 30.10.1933 “Ankara’da Bayram”. http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/GAZETE/vakit/vakit_1933/vakit_1933_birincitesrin_/vakit_1933_birincitesrin_30_.pdf. Erişim tarihi: 17.06.2021.
• Van Leuven, James K. (1996). “Public Relations in South East Asia: From Nation Building Campaigns to Regional Interdependence.” International Public Relations: A Comparative Analysis. Hugh Culbertson ve Ni Chen (der.) içinde. Newyork: Routledge. 207–222.
• Vennesson, Pascal (2015). “Vaka İncelemeleri ve Süreç Takibi: Kuramlar ve Pratikler” Sosyal Bilimlerde Yaklaşımlar ve Metodolojiler Çoğulcu Bir Perspektif. Donatella D. Porta ve Michael Keating (der.) içinde. Çev., Sabri Gürses. İstanbul: Küre Yayınları. 271-290.