Kelile ve Dimne’de Karşıolgusallık

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 18 - 39, 30.06.2024

Serap Bozkurt Güvenek

https://doi.org/10.54281/kundergisi.2024.43

Öz

Tarih sahnesinde gerek çeşitli dillere çevrilmesiyle gerek etkisinde oluşturulan diğer eserlerin satırlarında izlenen, fabl türünde kaleme alınmış, büyülü gerçekçilikle işlenmiş Kelile ve Dimne; dünya edebiyatı için oldukça önemli bir eserdir. İnsanı ilgilendiren birçok konuda rehber olabilecek bu eser, çalışma kapsamında karşıolgusallığın saptandığı bir zemin olarak belirlenmiş ve içerisinde yer alan 12 hikâyede karşıolgusal sözceler işaretlenmiştir. Çalışma üç ana bölümden oluşmakta ilk bölümde karşıolgusallığın olgusal (gerçek) karşısında aldığı “ters uçluluk” durumu anlatılırken aynı zamanda karşıolgusallığın dilsel işaretleyicileri yanında bağlamsal olarak da anlam zemininde konumlanabileceği vurgulanmıştır. Kelile ve Dimne’de saptanan karşıolgusal örneklerin çoğu manipülatif eylemler sonucu sözceleme öznesinin kendisini koruması, rakibi karşısında sergilediği hileli tavrın destekleyicisi olan yalan ibarelerde olduğu ve yalanın gerçek karşısındaki tavrının olgusal değil, karşıolgusal olduğu anlatılmaya çalışılmış ve bundan dolayı çalışmanın ikinci ana bölümünde yalanın mantık bileşenleri olan manipülasyon ve algı yönetiminin sebepleri ve kavramsal alanları dile getirilmiştir. “İnceleme” bölümünde ise saptanan karşıolgusal örnekler tablolarda verilmiş, eserde yer alan karşıolgusal örnekler; süreci ve sonucu takip edilebilen gerçek durumların aksini söyleyen ve durumu -şahsi çıkarlar doğrultusunda-yalanlayan ibarelerde, pişmanlık, arzu/istek ve hikâyevi tarzda işlenen sözcelerde rastlandığı görülmüş ve bu tespitler niceliksel ve niteliksel olarak tasniflenmiş ve çözümlenmiştir. Elde edilen veriler grafik olarak da ortaya konulup eserin önemi ve eserdeki karşıolgusallığın nedenleri edimsel çözümlemeler ışığında ortaya konarak bir sonuca varılmıştır

Anahtar Kelimeler

Kelile ve Dimne, karşıolgusallık, manipülasyon, edimbilim

Counterfactualism in Kalile ve Dimne

Öz

Kalile and Dimne, written in the genre of fable, rendered in magical realism, and traced in the lines of other works created under its influence and translated into various languages, is a very important work for world literature. This work, which can be aguide on many issues concerning human beings, was determined as a ground where counterfactuality was determined within the scope of the study and counterfactual words were marked in 12 stories in it. The study consists of three main chapters. In the firstchapter, the “counterfactuality” of counterfactuality in the face of the the factual (real) is explained, while at the same time it is emphasized that counterfactuality can be positioned on the ground of meaning contextually as well as linguistic markers.It has been tried to be explained that most of the counterfactual examples detected in Kalile and Dimne are in the false statements that are the support of the fraudulent attitude exhibited by the subject of the subject to protect himself as a result of manipulative actions, and that the attitude of the lie aganist the truth is counterfactual, not factual, and therefore, in the second main part of the study, the reason and conceptual areas of manipulation and perception management, which are thelogic components of the lie, are expressed. In the “Analysis” section, which constitutes the last main heading before the conclusion, the counterfactual examples identified are given in a table, and the fact that the counterfactual examples in the work are found in false statements, regret, desire/wish and narrative style words are quantitatively and qualitatively classified and analyzed. The data obtained were also presented graphically and a conclusion was reached by traying to reveal the importance of the work and the reason for the counterfactuality in the work in the light of pragmatic analysis.

Anahtar Kelimeler

Uyghur Turks, Uyghur Folk Epics, Kut, Epic, Prophet

Kaynakça

• Ak, Özlem. “Yalan Hakkındaki Doğrular Bilim Yalan İçin Ne Diyor?”. TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi, (Eylül 2019): 38-45.
• Akalın, Cengiz. “Bir Siyasetname ve Nasihatname Örneği Olarak Kelile ve Dimne”. Yüksek lisans Tezi. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, 2021.
• Al, Eyüp. “Mücahit Gültekin, Algı Yönetimi ve Manipülasyon: Kanmanın ve Kandırmanın Psikolojisi, İstanbul: Pınar Yayınları, 2016, 320 s.”. İnsan&Toplum, 7(2) (2017): 206-212.
• Arslan, Helime ve Evliçe, Yunus Emre. “Psödologia Fantastika (Düşlemsel Yalan)”. Kriz Dergisi, 3(1-2) (1995): 57-60.
• Beck, Sarah ve Riggs, Kevin. “Counterfactuals and Reality”. Ed. Marjorie Taylor. The Oxford Handbook of the Development of Imagination içinde. New York: Oxford University Press, 2013. 325-339.
• Beydeba Abdullah B. El-Mukaffa, Kelîle ve Dimne (Arapça Metin ve Tercüme). Çev. Hayreddin Karaman ve Bekir Topaloğlu. İstanbul: Ensar Vakfı Yayınları, 2018.
• Chapaux Morelli, Pascale ve Couderc, Pascal. İkili İlişkilerde Duygusal Manipülasyon. Çev. Işık Ergüden. İstanbul: İletişim Yayınları, 2016.
• Çalışkan, Osman. “Manipülasyonun Mantık Boyutu: Aklı Çelmek”. Ed. Osman Çalışkan. Çarpıtılmış Gerçekliğin İnşası Cilt 1 Medya ve İletişim Mesleklerinde Manipülasyon içinde. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2021. 29-48.
• Deniz Yılmaz, Özlem. “Türkiye Türkçesinde Gerçekleşmemiş Olanak Kipi (Konyunktif, Subjonktif)”. Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 1(1) (Bahar 2014): 135-147.
• Denizer, Faik Utku. “Türkçede Karşıolgusallık”. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, 2023.
• Denizer, Faik Utku. “Karşıolgusal ve Hayalî Koşul Cümleleri Üzerine”. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 38 (Bahar 2023): 173-200.
• Flores, Angel. “MAgical Realism in Spanish American Fiction”. Ed. Lois Parkinson Zamora ve Wendy Faris. Magical Realism: Theory, History, Community içinde. Durham: Duke Universiyt Press, 1995. 109-119.
• Karaismailoğlu, Adnan. “Kelîle ve Dimne”. Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Cilt 25. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2022. 210-212.
• Kumakiri, Taku. “Epistemic Modality and Conditional Sentence: On the Presentative Particle of an Arabic Dialect of Tunis (Tunisia)”. Tokyo University Linguistic Papers (TULIP) 33 (2013): 155-173.
• Özsevgeç, Yıldırım. “Büyülü Gerçekçi Kurgu Üzerine”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(39) (Ağustos 2015): 188-194.
• Ulusoy, M. Aykuthan ve Sezgin, Osman. “Yalan Söyleme Eğilimleri Ölçeği: Gerçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 11(1) (2021): 233-266.
• Üzüm, Melike. “Türkçede Karşıolgusallık: Korpus Temelli Bir İnceleme”. Ed. Aygül Uçar, Pınar İbe Akcan ve Filiz Çetintaş Yıldırım. Dilbilimde Güncel Tartışmalar içinde. Ankara: Dilbilim Derneği Yayınları, 2020. 123-130.
• Yılmaz, Hasan. “İnsan İlişkilerinde Manipülasyon Ölçeği”. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(4), (2018): 449-467.