ZAZAKÎ DE EDATÎ

Yıl 2021, Sayı: 4, 206 - 225, 30.04.2021

Ahmet Kırkan

Öz

ZAZAKÎ DE EDATÎ

Öz

Edatî mîyanê mijaranê gramerî de çekuyanê wezîfedaran ra hesibîyêne. Nê çekuyî xoser mana îfade nêkenê labelê mabênê çekuyan, unsuranê cumleyî û cumleyan de peywendîyêke awan kenê. Gramerî de çekuyê wezîfedarî sey bestoxî, edatî û înterjeksîyonî name benê. Nê çekuyan ra edatî zazakî de muhîmî yê. Amancê na xebate edatanê zazakî; goreyê kokê çekuye, goreyê şeklê şuxulnayişî, hetê wezîfe û mana ra analîzkerdiş o. Mîyanê cumleyanê zazakî de wezîfe û mana edatan sey beşêko cîya deyayo. Xebatanê gramerê zazakî de mijara edatî ameya îzahkerdene labelê na xebate de edatê zazakî çend hetan ra ameyê analîzkerdene. Xebatanê gramerî de edatî zafane hetê şeklî ra îzah bîyê, nînan ser o hetê mana ra tesnîfêk nêameyo kerdene. Xebate de nuştişê çarçoweya teorîke de kitabanê gramerî yê zazakî ra û dayişê nimûneyan de zî kitabanê folklorîkan û edebîyatî ra îstîfade bîyo. Edatî goreyê şekil û kokî tesnîf bîyê û dima goreyê muhtewa û mana ameyê dabeşkerdene. Edatî, sey bestox û înterjeksîyonan, çekuyê fonksîyonel ê, nê tewir çekuyî goreyê kontekstê cumle û waştena qalîkerdoxî eşkenê cîya manayan îfade bikerê. Encamî de zazakî de bikarardişê edatan ser o taye şirove û pêşnîyazî ameyê dayene. Tesbîtkerdişê wezîfe û mana edatanê zazakî, tehlîlkerdiş û cadayişê mijaranê sentaks û semantîkê zazakî de zaf muhîm o.

Anahtar Kelimeler

Zazakî, Ziwannasîye, Edat, Mana, Cumle

Prepositions in Zazaki

Öz

Prepositions are considered as duty words within grmaer subjects. These words do not make sense on their own, but create a meaning relationship between words, elements of a sentence, and sentences. Task words are words that are conjunctions, prepositions, and interjection. Prepositions of these words are important to zazaki. The aim of this study is the prepositions found in zazaki; It is to analyze according to the origin of the word, according to its usage, according to its function and meaning. The role and meaning relation of the prepositions in the sentences are given as a separate section. The subject of prepositions is explained in Zazaki grammar books, but in this study, prepositions in zaz language are discussed from several aspects. In these studies, prepositions were generally discussed in terms of shape, and no analysis was made in terms of the meaning of prepositions. While creating the theoretical framework in the study, grammar books, folklore and literature books were used in sampling. Prepositions were classified in terms of shape and origin, then they were examined in terms of content and meaning. Prepositions are also functional like conjunctions and interjections, they are made meaningful according to the content of the sentence and what the speaker wants to explain. In the conclusion part, some suggestions on the use of prepositions are presented. Determining the prepositions in Zazaki in terms of meaning and function is very important in terms of analyzing the syntax and semantic properties of Zazaki.

Anahtar Kelimeler

Zazakî, Linguistics, Prepositions, Sentence, Meaning

Kaynakça

• Can, M. (2012). Barkerdena Zerrî. İstanbul: Kayhan Matbaacılık.
• Çem, M. (2003). Türkçe Açıklamalı Kırmancca (Zazaca) Gramer. İstanbul: Deng Yayınları.
• Çîçek, A. A. (2012). Sayê Marû Estanikanê Xinis û Tekmanî ra. Îstanbul: Weşanxaneyê Vateyî.
• Çîçek, M. (2014). Mêşa Dengize Estanikanê Gimigîmî ra. İstanbul: Wêşanxaneyê Vateyî.
• Çiftçi, H. (2013). Uygulamalı Farsça Grameri. Erzurum: Eser Ofset.
• Dêrsim, H. D. (2014). Deyndar. Îstanbul: Weşanxaneyê Vateyî.
• Espar, J. Î. (2004). Beyi Se Bena? Îstanbul: Weşanxaneyê Vateyî.
• Espar, J. Î. (2004). Tanî Estanikî û Deyîrê Ma. Îstanbul: Weşanxaneyê Vateyî.
• Grûba Xebate ya Vateyî. (2005). Rastnuştişê Kirmanckî (Zazakî). İstanbul: Vate.
• Grûba Xebate ya Vateyî. (2005). Rastnuştişê Kirmanckî (Zazakî). Îstanbul: Weşanxaneyê Vateyî.
• Grûba Xebate ya Vateyî. (2019). Sözlük Türkçe-Kırmancca (Zazaca), Ferhengê Tirkî-Kirmanckî. İstanbul: Vate.