Said-i Nursi Eserlerinde Kürt Halk Kültüründen Birkaç Örnek

Yıl 2024, Sayı: 10, 123 - 140, 28.04.2024

Aydın Üneşi , M. Zahir Ertekin

https://doi.org/10.55106/kurdiname.1441909

Öz

Said-i Nursi, Kürtlerin alim ve bilgelerindendir. Eserleri Risale-i Nurlar akademik tez, seminer, konferans ve sempozyum gibi pek çok ilmi çalışmalar için araştırma ve inceleme alanı olmuş. Kürt kültürü Risale-i Nurların başlıca kaynaklarından birisi olup açık ve örtülü şekillerde içinde yer aldığı halde yapılan bu çalışmaların çoğunda görmezlikten gelinmiştir. Bu çalışmanın amacı, bu ihmale dikkat çekmeye yanı sıra hasbelkader bu eksikliği gidermektir. Onun için bu çalışmada Nursi’nin eserleri incelenip analiz edilmiş ve Kürt halk kültürüne ait unsurlar örneklerle belirtilmiştir. Araştırma etiğine uygun olarak bu örneklerin yer aldığı Kürt kültürü ile alakalı eserlerdeki kaynakları belirtilmiştir. Adet, darbımesel, deyim, destan, beddua vs. gibi bu örneklerle gösterildi ki Kürt kültürü onun eserlerinin önemli bir dayanağıdır. Böylece bu makale ile elde edilen doneler bizde şu kanaatı oluşturdu ki bu çalışma konu problematiğinin çözümüne katkı sunacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kürt Kültürü, Risale-i Nur, Bediüzzaman, Said-i Nursi, Kürt Adet ve Gelenekleri

A Few Examples of Kurdish Folk Culture in Said-i Nursi's Works

Öz

Seîdê Nûrsî is one of the Kurdish scholars and sages. His works, Rîsaleyên Nûr, have become a research and analysis area for many scientific studies such as academic theses, seminars, conferences and symposiums. Although Kurdish culture is one of the main sources of Rîsaleyên Nûr and is included in it in open and covert ways, it has been ignored in most of these studies. The aim of this study is to draw attention to this neglect, as well as to remedy this deficiency. That's why we analyzed Nûrsî's works in this study and mentioned examples taken from Kurdish folk culture. In accordance with research ethics, we stated the sources in the works related to Kurdish culture in which these examples are included. Custom, proverb, idiom, epic, curse, etc. It has been proven with these examples that Kurdish culture is an important basis of his works. Thus, the data obtained through this article formed our opinion that this study will contribute to the solution of the problem of the subject.

Anahtar Kelimeler

Kurdish Culture, Rîsaleyên Nûr, Bedîuzzeman, Seîdê Nûrsî, Kurdish Customs and Traditions

Çend Nimûne ji Çanda Gelêrî ya Kurdî di Berhemên Seîdê Nûrsî da

Öz

Seîdê Nûrsî alim û zanayekî kurdan e. Berhemên wî yên bi navê Rîsaleyên Nûr ji gelek xebatên ilmî yên wekî nameyên akedemîk, semîner, konferans û sempozyûman re bûne cîyê lêkolîn û lêgerînê. Çanda kurdî digel ku yek ji çavkanîya sereke ya berhemên wî ye û bi awayên eşkere û sergirtî tê de cih digire jî, di piranîya van xebatan de hatîye piştguhkirin. Armanca vê xebatê balkişandina vê îhmalkirinê û hesbelqeder dagirtina vê valahîyê ye. Lewma bi vê xebatê me kullîyata Nûrsî dahûrand û nimûneyên ji çanda gelêrî ya kurdî hatibûn wergirtin diyar kirin. Li gorî etîka lêkolinê, me çavkanîyên wan, ji wan berhemên têkildarî çanda kurdî nişan dan. Bi van nimûneyên wekî adet, derbûmesele, îdyom, destan, nifrîn û hwd., di encama xebatê de hat destnîşankirin ku çanda kurdî paşxaneyeke girîng a berhemên wî ye. Herwiha nûveyên bidestxistî yên vê gotarê ev qenaet da me ku ev xebat dê pêşî li çareserkirina problema mijarê veke.

Anahtar Kelimeler

Çanda Kurdî, Berhemên Nûrsî, Bedîuzzeman, Seîdê Nûrsî, Adet û Toreya Kurdan

Kaynakça

• Akgündüz, A. (213). Arşiv Belgeri Işığında Bediüzzaman Said Nursi ve İlmi Şahsiyeti. Birinci Kitab. İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı.
• Armaner, N. (1964). Dinden Çıkan Cereyanlar: Nurculuk. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınlarından.
• Badıllı, A. (1990). Bediüzzaman Said-i Nursî Mufassal Tarihçe-i Hayatı. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Beki, N. (1999). Kur'an İlimleri ve Tefsir Açısından Bediüzzaman Said Nursi'ın Eserleri. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Borak, M. (2005). Ferhenga Biwêjan. İstanbul: Weşanên Enstîtuya Kurdî ya Stenbolê.
• Bozkurt, G. (1994). İnsan ve Kültür. İsatanbul: Remzi Kitapevi.
• Silopî, Z. (2014). Doza Kurdistan Kürdistan Davası Kürt Milletinin 60 Seneden Beri Esaretten Kurtuluş Savaşı Hatıratı . İstanbul: Avesta.
• Demir, A. (2012). Qewkê Newala Sîsebanê. İstanbul: Nûbihar.
• Emre, G. (2006). Medreseden Meclis'e Meclisten Yassıada'ya. İstanbul: Kent Yayınları.
• Farqînî, Z. (2004). Ferhenga Kurdî - Tirkî. İstanbul: Weşanên Enstîtuya Kurdî ya Stenbolê.
• Kaplan, Y. (2015). Kela Dimdim û Xanê Lepzêrîn.Teza Lîsansa Bilind a neçapkirî. Zanîngeha Yûzûncû Yilê Enstîtûya Zimanên Zindî Şaxa Makezanîsta Ziman û Çanda Kurdî.
• Kızıl, H. (2016). Destpêkek Bo Çanda Kurdan di Kullîyata Rîsaleyên Nûr de. Kurdoloji Akademik Çalışmalar, c.2, 319-324.
• Komisyon. (2004). Risale-i Nur Müellifi Bediüzzaman Said Nursî. İstanbul: Zehra Yayıncılık.
• —. (2004). Risale-i Nur Müellifi Bediüzzaman Said Nursî. İstanbul: Zehra Yayıncılık.
• Laleş, L. (2023). Asoya Helbesta Kurdî. https://www.helbestaKurdi.com/helbest/lal-lales--kiriv-u-kufra-serabe.html (erişildi: 8 15, 2023).
• Malmîsanij. (1991). Said-i Nursi ve Kürt Sorunu. İstanbul: Doz Basım ve Yayıcılık.
• Nursi, A. (1997). Bediüzzaman'ın Hayatı. İstanbul: Nûbihar. —. Bediüzzaman'ın Hayatı. İstanbul: Nûbihar Yayınları, 1997.
• Nûrsî, B S. (2012). Ji Kullîyata Rîsaleyên Nûr Dîwana Herba Urfî, (Wergera Ji Kurdî: Aydın Üneşi). İstanbul: Hizmet Vakfı Yayınları.
• Nursî, B. S. (2004). Nurlar Silsilesinden İctimaî Dersler. İstanbul: Zehra yayıncılık.
• —. (2004). Nurlar Silsilesinden İctimaî Dersler. İstanbul: Zehra Yayıncılık.
• —. (2002). Risale- i Nur Külliyatından Barla Lahikası. İstanbul: Zehra Yayıncılık.
• —. (2003). Risale-i Nur Kulliyatından Sikke-i Tasdiki Gaybî. İstanbul: Zehra Yayıcılık.
• —. (2005). Risale-i Nur Kulliyatından Şualar. İstanbul: Zehra Yayıncılık.
• —. (2003). Risale-i Nur Külliyatından Emirdağ Lahikası. İstanbul: Zehra Yayıncılık.
• —. (2004). Risale-i Nur Külliyatından Lem'alar. İstanbul: Zehra Yayıncılık.
• —. (2004). Risale-i Nur külliyatından Mektubat. İstanbul: Zehra Yayıncılık.
• —. (2004). Risale-i Nur Külliyatından Muhakemat. İstanbul: Zehra Yayıncılık.
• —. (2003). Risale-i Nur Külliyatından Sözler. İstanbul: Zehra Yayıncılık.
• —. (2004). Rîsale-i Nur Mebde'lerinden Asar-ı Bediiyye. İstanbul: Elmas Neşriyat.
• Polat, E. (2011). Dûvpişk Bi Xwe Venade. Îstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Rohat. (1991). Unutulmuşun Bir Öyküsü: Said-i Kürdi. İstanbul: Fırat Yayınları.
• Tîgrîs, A. (2001). Gotinên Pêşîyan. Stokholm: Rewşen.
• Uyanik, A. (2017). Nifir û Dua (berhevkar: Asmîn Uyanik). Istanbul: Wardoz.
• Wîkîferheng. tarih yok. ku.m.wiktionary.org (erişildi: Berfenbar În, 2024).
• Xanî, E. (2010). Mem û Zîna Ehmedê Xanî, (Şîrovekirin: Perwîz Cîhanî). İstanbul: Nûbihar.
• Zınar, M. (2022). Said Kürtlüğün Kayıp Risalesi. İstanbul: Nûbihar.