Aristokrat Kürt Aileler: Müküslü Adıl Beg

Yıl 2022, Sayı: 5, 49 - 70, 28.06.2022

İsmail Kıran

https://doi.org/10.55118/kurdiyat.1121358

Öz

Mirlik, ağalık, şeyhlik ve aşiret gibi oluşumlar Kürt tarihinde çok eskiden beri bilinen tarihi oluşumlardır. Bu da Kürtlerin aile başta olmak üzere sosyal, siyasal, hukuki ve askeri alanlardaki bütün tarihi yapılanmalarını etkilemiştir. 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren etki alanları azalmakla beraber bu yapılanma daha önce Müküs’te (Bahçesaray) mirlik, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri’nin birçok vilayetlerinde ise ağalık, şeyhlik ve bunları besleyen aşiret oluşumlarının ortaya çıkardığı liderleri ile görünür olmaya devam etmiştir. Makale, Osmanlı Devleti’nin bakiyesi üzerinde inşa edilen Türkiye’de, sosyal yapısı ezelden beri mir, seyit ve “tebaa” olarak dizayn edilen Müküs ve civarında 1930’lu yıllara kadar yaşatılamayan adaleti o günün şartlarında kendi çapında yaşatmaya çalışan Müküslü Adıl Beg ile ilgilidir. Aristokrat bir aileden gelen Adıl Beg coğrafyadan kaynaklı ve aynı zamanda o güne kadar istemediği tarzda inşa edilen sosyal düzene olan itirazını ve adalet duygusunu sosyal eşkıya olarak çözmekten ziyade daha çok efsaneleşen kişiliği ile beraber çözmeyi ele almayı konu edinmektedir.

Anahtar Kelimeler

aristokrasi, , mir,, müküs,, Adıl Beg

Teşekkür

Teşekkür ederim.

Kaynakça

• Baytar, İ. ve Doğan, M.(2019). “Bahçesaray İlçesinin Turizm Kaynakları ve Cittaslow Potansiyeli”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 2019 – Kış, Sayı: Ek-1 Özel Sayı, Sayfa:177-199.
• Bulut, F. (1992). Dar Üçgende Üç İsyan, Belge Yay. İstanbul.
• Erdost, İ.E. (1993). Şemdinli Röportajı, Ankara: Onur Yay.
• Hakan, S. (2013). Türkiye Kurulurken Kürtler (1916-1920), İstanbul: İletişim Yay.
• Hobsbawm, E. J. (1990), Haydutlar, Ç: F. Taşkent, İstanbul: Logos Yay.
• Işık, İ.S. (2013). A’dan Z’ye Kürtler Kişiler Kavramlar Kurumlar, İstanbul: Nubihar Yay.
• Kemal, Y. (1993). Ağıtlar, YKY İstanbul.
• Kevirbiri, S. (2005). Bir Çığlığın Yüzyılı Karapetê, İstanbul: Elma Yay.
• Kıran, İ. (2021). “Aristokrat Kürt Aileler: Arvasiler ”, Kurdiyat, 3, 119-144.
• Kıran, İ. (2021). “Aristokrat Kürt Aileler: Küfreviler”, Kurdiyat, 4, 81-104.
• Kısakürek, N.F. (1993). Rapor 1/3, İstanbul Büyük Doğu Yay.
• Kızılkaya, M. (1991). Eski Zaman Eşkiyaları, İstanbul: Sel Yay.
• Kızılkaya, M. (2014). Açlığın Sofrasında, İstanbul: İletişim Yay.
• TBMM ALBÜMÜ 24.Dönem, Ankara: TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları No: 2, 2012.