HAKİKAT YİTİMİ KOŞULLARINDA SANAT VE SİNEMA: SİMÜLASYON, POST-TRUTH ve GERÇEKÇİLİK

Yıl 2019, Cilt: 27 Sayı: 4, 79 - 98, 30.12.2019

Doğan Aydoğan

Öz

Sanat ve hakikat ilişkisi her zaman tartışmalı bir konu olmuştur. Sinema da gerçekçilik ve
biçimcilik olarak adlandırılan iki ana gelenek içerisinde kendi hakikat yorumunu ve üslup
arayışlarını üretmiştir. Gerçekçilik, sinemanın seyirci ile yansıtılan evren arasında bir pencere
görevi üstlendiğini düşünerek, metnin gücünü bu ilişki içinde aramıştır. Biçimcilik ise sinema
perdesini, yönetmenin kullandığı bir çerçeve, tablo olarak ele almış ve yansıtılan gerçeklik
yerine, yansıtılan fikre ve yönetmene öncelik vermiştir. İçinde bulunulan tarihsel koşullar ise
birçok bakımdan kavramsal farklılıklar barındırmakta ve üretmektedir. Ortaya çıkan temel
farklılık ise hakikati akıl yoluyla ele geçirme iddiasındaki Avrupa Aydınlanması’nın iddialarının
küreselleşme koşullarında meta-fetişizmi ve araçsal aklın egemenliği yoluyla çökmüş
olmasıdır. Meta fetişizmi yoluyla irrasyonelleşen faydacı akıl, öngörülülebilir bir yaşam üretme
iddiasındaki modernliğin öngörülemez bir hal alması ile sonuçlanmıştır. Toplum, birey ve
siyaset gibi aktörler ise yaşanan bütünsel süreç karşısında herhangi bir manevra alanı
oluşturamamaktadır. Hakikatin, iletişim araçlarının da iş birliği ile yerinden edilişi Jean
Baudrillard tarafından simülasyon kuramında ele alınmıştır. Post truth kavramı ise kitlelerin
siyasal tavır alışlarında ortaya çıkan bir gerçeklik kaybını ifade etmektedir. Bu bağlamda
çalışma; sinema sanatının temel ayrımını oluşturan biçimcilik ve gerçekçilik ayrımını ortaya
çıkan hakikat kaybı koşullarında ele almakta ve geleneksel ayrımın yetersiz kaldığına yönelik
eleştirel bir yorum sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sinema, Sanat, Hakikat, Post Truth, Simülasyon

Kaynakça

• Adorno, T. (2009). Kültür Endüstrisi. (N. Ü.-M.-E. Gen, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Baldini, M. (2000). İletişim Tarihi. (G. Batuş, Çev.) İstanbul: Avcıol Basım Yayın.
• Barbier, F., & Lavenir, C. B. (2001). Diderot'tan İnternete Medya Tarihi. İstanbul: Okuyan Us Yayıncılık.
• Baudrillard, J. (2002). İllüzyon, Yitirilen İllüzyon ve Estetik. Doğu Batı Düşünce Dergisi(19), 9.25.
• Baudrillard, J. (2005). Şeytana Satılan Ruh Ya Da Kötülüğün Egemenliği. (O. Adanır, Çev.) Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2006). Sessiz Yığınların Gölgesinde Toplumsalın Sonu. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2008a). Simülakrlar ve Simülasyon. (O. Adanır, Çev.) Ankara: DoğuBatı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2008b). Tüketim Toplumu. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2000). Siyaset Arayışı. (T. Birkan, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Bauman, Z. (2017). Akışkan Modernite. (S. O. Çavuş, Çev.) İstanbul: Can Sanat Yayınları.
• Benjamin, W. (2004). Tekniğin Olanaklarıyla Yeniden Üretilebildiği Çağda Sanat Yapıtı. W. Benjamin içinde, Pasajlar (A. Cemal, Çev., s. 50-86). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Berger, J. (2014). Görme Biçimleri. (Y. Salman, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları. Best, S., & Kellner, D. (2011). Postmodern Teori. (M. Küçük, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Caille, A. (2007). Faydacı Aklın Eleştirisi. (D. Çetinkasap, Çev.) İstanbul: İlerişim Yayınları.
• Çiğdem, A. (2001). Taşra Epiği. İstanbul: Birikim Yayınları.
• Dökmen, Ü. (2008). Empati. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Elsaesser, T., & Hagener, M. (2011). Film Kuramı. (B. Soner, & B. Yıldırım, Çev.) Ankara: Dipnot Yayınları.
• Erkılıç, H. (2017). Dijital Sinema Teorisi Üzerine: Akışkan Sinema ve Akışkan Sinema Teorisi. SineFilozofi, 2(4), 56-72.
• Freud, S. (2009). Uygarlığın Huzursuzluğu. (H. Barışcan, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Girard, R. (2003). Şiddet ve Kutsal. (N. Alpay, Çev.) İstanbul: Kanat Kitap.
• Han, B.-C. (2015). Şiddetin Topolojisi. İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Lefebvre, H. (2007). Modern Dünyada Gündelik Yaşam. İstanbul : Metis Yayınları.
• Lövy, M., & Sayre, R. (2007). İsyan ve Melankoli. (I. Ergüden, Çev.) İstanbul: Versus Kitap.
• Lyotard, J. F. (2013). Postmodern Durum. (İ. Birkan, Çev.) Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• Mattelart, A., & Mattelart, M. (2016). İletişim Kuramları Tarihi. (M. Zıllıoğlu, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Moran, B. (2017). Edebiyat Kuramları Eleştirisi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Nairn, T. (1993). Internationalism and the second coming. Daedalus, 155-170.
• Niccol, A. (Yöneten). (2002). S1M0NE [Sinema Filmi].
• Oxford. (2019, 5 1). en.oxforddictionaries.com. Oxford English Dictionary: https://en.oxforddictionaries.com/definition/troll adresinden alındı
• Ritzer, G., & Stepnisky, J. (2014). Ssoyoloji Kuramları. (H. Hülür, Çev.) Ankara: De Ki Basım Yayım.
• Roper, J. (2005). Symmetrical Communication: Excellent Public Relations or a Strategy for Hegemony? Journal Of Public Relations Research, 17(1), 69-86.
• Sennett, R. (2005). Otorite. (T. Birkan, & B. Yıldırım, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sennett, R. (2011). Yeni Kapitalizmin Kültürü. (A. Onacak, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Simmel, G. (2005). Modern Kültürde Çatışma. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Topçu, G. (2013). Saf Sinemaya Dönüş Denemesi: Dogma 95. Z. Özarslan içinde, Sinema Kuramları 2 (s. 193-222). İstanbul: Su Yayınevi.
• Virilio, P. (1998). Hız ve Politika. İstanbul: Metis Yayınları.
• Virilio, P. (2003). Enformasyon Bombası. İstanbul: Metis Yayınları.
• Wallerstein, I. (2006). Tarihsel Kapitalizm. (N. Alpay, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Weber, M. (2011). Sosyoloji Yazıları. (T. Parla, Çev.) İstanbul: Deniz Yayınları.