SOSYAL MEDYADA HABER İÇERİKLERİNE GÜVEN VE KULLANICI MOTİVASYONLARI

Yıl 2020, Cilt: 28 Sayı: 1, 269 - 288, 30.06.2020

Deniz Kılıç , Bilge İspir

Öz

Sosyal medya platformunda haber güvenilirliğini değerlendirmek günümüzün sosyal medya kullanıcıları için önemli bir konu haline gelmiştir. Çalışmanın amacı, haber güvenilirliğini ve sosyal medyada haber paylaşımını etkileyen faktörleri ve bu faktörlerin kullanıcıların demografik değişkenlerine göre farklılık gösterip göstermediğini belirlemektir. Kullanıcıların sosyal ağ sitelerinde haber güvenilirliği ve haber paylaşımı ile ilgili algılarını etkileyen faktörleri araştırmak için bir anket tasarlanmış, Eskişehir'deki 260 katılımcıya kolayda örnekleme yöntemi kullanılarak uygulanmıştır. Anket üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde demografik sorular, ikinci bölümde sosyal medya kullanım motivasyonunda kullanılan 21 maddelik beşli likert ölçeği, üçüncü bölümde sosyal medya kullanım motivasyonunda kullanılan 14 maddelik beşli likert ölçeği yer almaktadır. Sonuç olarak, kullanıcılar sosyal medyada yanlış haberlerin ve dezenformasyonun farkındadır ve profesyonel gazetecilik faaliyetlerinde bulunan kuruluşların daha güvenilir olduğunu düşünmektedirler. Güvenilir haber kaynağının haber güvenilirliği için önemini koruduğunu ve bilgi ve haber güvenilirliğinde ortak dünya görüşü ve değerlerin dikkate alındığını belirtmektedirler. Çalışmada, ‘yaş’ ve ‘eğitim’in bilgiyi teyit etme ve güvenilir bilgi alma motivasyonu üzerinde farklılık yaratan değişkenler olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

sosyal medya, yeni medya, haber paylaşımı, haber güvenilirliği, sosyal medya kullanıcı motivasyonları

Kaynakça

• Ada S, Çiçek, B., Kaynakyeşil, G. (2013) Çevrimiçi Sosyal Ağ Sitesi Kullanımını Etkileyen Motive Edici Faktörler Üzerine Bir Araştırma, Academic Informatics Conference, Antalya.
• Akyüz H I, Yetik S S, Bardakçı S, Alakurt T, Numanoğlu G, Keser H (2012) Teacher Candidates’ Social Network Usage Tendencies: A Qualitative Investigation, Procedia:Social and Behavioral Sciences, 46, 5402-5408.
• Argın F S (2013) Ortaokul ve Lise Öğrencilerinin Sosyal Medyaya İlişkin Tutumlarının İncelenmesi (Çekmeköy Örneği), Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Barker V (2009) Rapid Communication, Older Adolescents’ Motivations for Social Network Site Use: The Influence of Gender, Group Identity and Collective Self- Esteem. Cyberpsychology & Behavior, 12, (2), 209-213.
• Bergström A ve Belfrage M J (2018) News in Social Media, Digital Journalism, 6:5, 583-598.
• Bruns A (2018) Gatewaching and News Curation: Journalism, social media, and the public sphere, New York: Peter Lang.
• Bruns A (2005) Gatewatching: Collaborative online news production, New York: Peter Lang.
• Chen X, Sin S J, Then Y, Lee C S (2015) Why Students Share Misinformation on Social Media: Motivation, Gender and Study-level Differences, The Journal of Academic Librarianship, 41(5), 583-592.
• Çömlekçi M F ve Başol O (2019) Sosyal Medya Haberlerine Güven ve Kullanıcı Teyit Alışkanlıkları Üzerine Bir İnceleme, Galatasaray Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi İlet-ş-im, 30 Haziran.
• Duman K (2019) Haber Kaynağı Olarak Sosyal Ağların Kullanımı: Türk İnternet Haber Siteleri Üzerine Bir Analiz (eGİFDER), Cilt: 7, Uluslararası Türk Dünyası Basın Sempozyumu Özel Sayısı, s. 1637-1654.
• Hermida A Fletcher F Korell D ve Logan D. (2012). Share, Like, Recommend: Decoding the Social Media News Consumer. Journalism Studies, 13(5-6), 815-824.
• Hermida A. and Thurman N (2008) A clash of cultures: The integration of user-generated content within professional journalistic frameworks at British newspaper websites. Journalism Practice, 2(3), pp. 343-356. doi: 10.1080/17512780802054538
• Holton A E, Baek K, Coddington M, ve Yaschur C (2014) “Seeking and Sharing: Motivations for Linking on Twitter.” Communication Research Reports 31 (1): 33–40. Hogan B ve Quan-Haase A (2010) Persistence and Change in Social Media, Bulletin of Science, Technology & Society 30 (5): 309–315.
• Karal H ve Kokoç M (2010) Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Ağ Siteleri Kullanım Amaçları Belirlemeye Yönelik Bir Ölçek Geliştirme Çabası, Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 3, (1), 251-263.
• Kılıç D ve İspir N B (2017) Sosyal Medyada Kullanıcının Haber Güvenilirliği Algısı 1. Uluslararası İletişimde Yeni Yönelimler Konferansı, 402-409.
• Kılıç D ve Ateşgöz K (2018). İşitme Engelli Öğrencilerin Sosyal Medya Ağ Sitelerini Kullanım Motivasyonları, İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (İNİF-E Dergi), Kasım 3-2 (75-88).
• Kümpel, Sophie A, Karnowski V, ve Keyling T (2015) News Sharing in Social Media: A Review of Current Research on News Sharing Users, Content, and Networks. Social Media + Society 1 (2).
• Lee S L ve Ma L (2012) News sharing in social media: The effect of gratifications and prior experience, Computers in Human Behavior, 28 (331–339).
• Lerman K. (2007) Social information processing in social news aggregation, IEEE Inter net Computing, Special Issue on Social Search, Vol. 11 No. 6, pp. 16-28.
• Li R ve Suh A (2015) Factors Influencing Information credibility on Social Media Platforms: Evidence from Facebook Pages. Procedia Computer Science 72: 314-328 December.
• Ma L, Lee S C, ve Goh, H D (2014) Understanding news sharing in social media: An explanation from the diffusion of innovations theory. Online Information Review, 38(5), 598-615.
• Mazman S G ve Usluel Y K (2011) Gender Differences in Using Social Networks, TOJET: The Turkish Online Journal of Educational Technology. 10 (2), 133-139.
• Metzger M J, Flanagin A J ve Medders R B (2010) Social and Heuristic Approaches to Credibility Evaluation Online. Journal of Communication, 60, 413– 439.
• Metzger M J, Flanagin A J, Eyal K, Lemus D R ve McCann, R M (2003). Credibility for the 21st century: Integrating perspectives on source, message, and media credibility in the contemporary media environment. Communication Yearbook, 27, 293-336.
• Mitchell A ve Page D (2014) Social, search & direct: Pathways to digital news. Pew Research Center. Retrieved from http:// www.journalism.org/files/2013/10/facebook_news_10-24- 2013.pdf .
• Nah S ve Chung D S (2011) When citizens meet both professional and citizen journalists: Social trust, media credibility, and perceived journalistic roles among online community news readers, Journalism , 13 (6) 714–730 .
• Narin B (2018) Kişiselleştirilmiş Çevrimiçi Haber Akışının Yankı Odası Etkisi, Filtre Balonu ve Siberbalkanizasyon Kavramları Çerçevesinde İncelenmesi, Selçuk İletişim , 11 (2), 232-251 .
• Otrar M ve Argın F S (2015. Öğrencilerin Sosyal Medyaya İlişkin Tutumlarını Belirlemeye Yönelik Bir Ölçek Geliştirme Çalışması, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, Cilt: 4, Sayı:1, 391-403.
• Otrar M ve Argın F S (2014) Ergenlerin Sosyal Medyaya İlişkin Tutumlarının Çok Boyutlu İncelenmesi, Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 5 (10), 3-22.
• Öztürk M ve Akgün Ö E (2012). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Paylaşım Sitelerini Kullanma Amaçları ve Bu Sitelerin Eğitimlerinde Kullanılması ile İlgili Görüşleri, Sakarya University Journal of Education, 2 (3), 49-67.
• Pew Research Center (2014, Nisan 28). Social Networking Fact Sheet. Nisan 28, 2015 tarihinde Pew Research Center: http://www.pewinternet.org/fact-sheets/social-networking-fact-sheet/
• Singer J B (2014) User-generated visibility: Secondary gatekeeping in a shared media space new media & society, Vol. 16 (1) 55–73.
• Singer J B ve Ashman I (2009) Comment Is Free, but Facts Are Sacred: Usergenerated Content and Ethical Constructs at the Guardian, Journal of Mass Media Ethics, 24:1, 3-21.
• Sütçü C S ve Algül A (2015) Değişen Haber Algısı: Kullanıcılar Sosyal Medyada Haberlerini Nasıl Değerlendiriyorlar?. Global Media Journal: Turkish Edition, 6(11).
• Şentürk Ş D (2017) 60 Yaş Üstü Bireylerin Sosyal Ağlarda Yer Alma Motivasyonları: Facebook Örneği, e-Journal of New Media/Yeni Medya Elektronik Dergi: 1(2)
• Taşkıran İ ve Kırık A M (2016) Gazetecilerin Sosyal Medyayı Haber Kaynağı Olarak Kullanımı: Medya Profesyonellerin Bakış̧ Açılarını Tespit Etmeye Yönelik Bir Araştırma Intermedia International e-Journal, Bahar -Haziran, 3(1).
• Thorson, K ve Chris Wells. 2015. How Gatekeeping Still Matters: Understanding Media Effects in an Era of Curated Flows. Vos T P ve François H (eds), In Gatekeeping in Transition, 25–44. New York: Routledge.
• Trilling D, Tolochko P, ve Burscher B (2016) “From Newsworthiness to Share- worthiness: How to Predict News Sharing Based on Article Characteristics.” Journalism & Mass Communication Quarterly, June 20.
• Türkoğlu, H S ve Doğan B Ö (2018) Sosyal Medya Üzerinden Okurun Değişimi ve Bilgi Güvenirliği. Erciyes İletişim Dergisi, Cilt 5, Sayı 4 371-385.