DİJİTAL MECRADA ALTERNATİF MEDYA VE ANAAKIM MEDYADAKİ SAĞLIK HABERLERİNİN KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ: MEDYASCOPE VE HÜRRİYET ÖRNEĞİ

Yıl 2022, Cilt: 30 Sayı: 1, 27 - 46, 31.01.2022

Alper Hakan Yavaşçalı , Turancan Şirvanlı

Öz

Alternatif medya ve ana akım medya kavram olarak toplumsal ve biçimsel anlamda farklı medya yapılanmalarını ve içerikleri temsil etmektedir. Sağlık haberlerinin ise bilgi/enformasyon aktarımının ötesinde, halk sağlığını ilgilendiren bir mesele olduğu için, medya gruplarının ekonomi politik yapısından ve ideolojik konumundan bağımsız olması beklenmektedir. Dolayısıyla, bu çalışmanın problemini “sağlık haberlerinin alternatif medya ve ana akım medyada nasıl değişkenlik gösterdiği” ve “sağlık haberlerinin ilgili yayın gruplarında nasıl çerçevelendiği” soruları oluşturmaktadır. Çalışmanın kuramsal temelini çerçeveleme teorisi oluşturmaktadır. Çerçeveleme yaklaşımı, haberlerdeki konunun bazı yönlerinin az bazı yönlerinin ise fazla vurgulanarak onun hakkında belli bir yorumun, değerlendirmenin ve çözümü ön plana çıkarıldığını belirtmektedir. Medya çerçeveleri, medya gruplarının belirli bir konuyu nasıl ele aldığı konusunda bir bilgi sunabilmektedir. Bu bağlamda çalışmada, sahiplik yapısı ve üretim ilişkileri bağlamında alternatif medya olarak nitelendirilebilecek Medyascope kanalının ve Türkiye ana akım medyasının amiral gemisi olarak tanımlanan Hürriyet gazetesinin ürettiği sağlık haberlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında, ekonomi politik anlamda ana akım ve alternatif medya olarak tanımlanabilecek iki farklı yayın olan Hürriyet ve Medyascope’un Ağustos 2021 tarihini kapsayan sağlık haberleri, içerik analizi tekniği ile analiz edilmiştir. Bir aylık sürede toplamda 286 sağlık haberi içerisinde Medyascope’un 57, Hürriyet’in 229 haber içeriği yayınladığı tespit edilmiş, haber sayısındaki farklılığın haber konularındaki çeşitliliğe yansımadığı görülmüştür. Medyascope İnternet sitesinin sağlık haberlerine eleştirel bir perspektifle yaklaştığı görülürken, Hürriyet’in anaakım medya prensipleri paralelinde “tıklanma/okunma” eksenli bir sağlık haberciliği faaliyeti yürüttüğü tespit edilmiştir. ““Genel Sağlık” kategorisinde iki basın kuruluşunun da benzer bir çizgide yer aldığı görülmektedir. Bunun yanında Medyascope’un ikinci sıradaki haber içerikleri “sağlık çalışanlarının yaşadığı zorluklar ve temel hakları” üzerineyken, Hürriyet’te ise ikinci sırayı “sağlıklı yaşam formülleri”, “estetik ameliyatlar” gibi sağlık/magazin eksenli içerikler oluşturmaktadır. Her iki yayın grubunda da sağlık konusu merkezde olmasına rağmen haberlerin çerçeveleri, yayın gruplarının ekonomi politik ve yayıncılık anlayışlarına göre farklılık göstermekte ve sağlık haberlerinin niteliğini etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

sağlık haberciliği, alternatif medya, anaakım medya

Kaynakça

• Akveran, s. (2018). Ana Akım Medyada Alternatif Medya İhtiyacı ve Etik. Dördüncü Kuvvet Uluslararası Hakemli Dergisi. 1(1), 10-31.
• Atton, C. (2014). Alternatif Medyaya Bakış: Kuram ve Metodoloji. B. Yanıkkaya ve B. Çoban (Editörler), Kendi Medyanı Yarat Alternatif Medya: Kavramlar ve Tartışmalar, Örnekler içinde. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Bailey, O. H., Cammaerts, B. Ve Carpentier, N. (2007). Understanding of Alternative Media. McGraw-Hill Education.
• Berelson, B. (1952). Content Analysis In Communication Research. Free Press.
• Çeliker Saraç, D. (2018). Domuz gribi haberlerinde çerçeveleme: Hürriyet gazetesi örneği. Global Media Journal TR Edition, 8(16), 161-185.
• Dağtaş, E., Şirvanlı, T. (2020). Anaakım Medya Karşısında Alternatif Medya Yayıncılığı: Ünsal Ünlü’nün “Patronsuz” Programı Örneği. İntermedia International E-Journal. 7(13). 317-337.
• Entman, R. M. (1993). Framing: Toward Claricifation of a Fractured Paradigm. Journal of Communication. 43(4). 51-58.
• Karagöz, K. (2012). Sağlık Haberlerinin Kamuoyunu Yönlendirme İşlevi: Dilovası’ndaki Kanser Vakalarının Türk Yazılı Basınına Yansımaları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kazaz, M., Pala, S., ve Kazaz, A. (2021). Covid-19 Aşı Haberlerinde Çerçeveleme: Haber Sitelerinde Aşı Haberlerinin Sunumu. İNİF E-Dergi, 6(1), 343-361
• Kurban, Z. (2018). Yeni Medyada Sağlık İletişimi ve Sağlık Haberciliği: Beden Politikaları Üzerinden Kadın Sağlığı Haberlerinin Anlambilimsel İncelemesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Küçükavcı, N. (2021). Sağlık Çalışanlarına Şiddet Haberlerinin Çerçeveleme Yaklaşımı İle İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Miles, M. B., Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook (2nd ed.). London and New Dephi: Sage Publications, Inc.
• Özarslan, H. (2007). Çerçeveleme Yaklaşımı Açısından Haber Çerçevelerinin İzler Kitle Düşünceleri Üzerindeki Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özçetin, B. (2019). Kitle İletişim Kuramları – Kavramlar, Okullar, Modeller. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özer, Ö. (2012). “Alternatif Medya, Alternatif Gazetecilik ve Joseph Pulitzer”. Özer, M. (ed.), Alternatif Medya Alternatif Gazetecilik içinde (s. 9-22). Konya: Literatürk.
• Şirvanlı, T. (2020). Alternatif Medya Yayıncılığını Yeni Medya Üzerinden Düşünmek: “Medyascope Kanalı” ve “Ünsal Ünlü’nün Patronsuz Programı” Üzerine Bir Değerlendirme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Utma, S. (2017), “Medyadaki Sağlık Haberlerini Doğru Okumak”. The Journal of Academic Social Science Studies, 57, 597-605.
• Vatansever, B. (2021). 2018 Yılı İzmir Yerel Yazılı Basınında Verilen Sağlık Haberlerinin İncelenmesi (Yenigün, Ege Telgraf, Haber Ekspres ve Yeni Asır Gazeteleri Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Uşak: Uşak Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Yıldırım, B. (2013). Sağlık endüstrisinin yeniden üretimi: sağlık gazeteciliği (temel eğilimler ve yapısal sorunlar). Ş. Çağlar (Ed.), Şövalyelik mesleği gazeteciliğin uzmanlık alanları. (s. 379-389). Konya: Literatürk Yayınları.
• Yüksel, E., Adıyaman, F., Keçeli, D., Doruk, Ö. Ve Kasdemir, B. (2014). Obezite Konusu Basında Nasıl Çerçevelenmektedir?. Selçuk İletişim Dergisi, 8(2), 149-176.