“Kıyamet Yakındır” Filmi Bağlamında Faşizm Kavramı ve Palingenetik Mitler: Dekonstrüktif Bir İnceleme

Yıl 2022, Cilt: 30 Sayı: 1, 1 - 26, 31.01.2022

Özgür Yılmaz

Öz

Çalışma, Netflix dijital platformunda 2020 yılında gösterime girmiş olan Kıyamet Yakındır isimli filmin dekonstrüksiyon yöntemiyle incelenmesine dayanmaktadır. Post apokaliptik bir temaya sahip olan Kıyamet Yakındır filminin konusu hayatta kalma eğitimi almak için bir araya gelen bir grubun yaşadıklarını temel almaktadır. Bu gruba eğitim veren lider, grup içerisinde yaşanan bölünmelerin belirleyicisi konumundadır. Ancak filmin görünen mesajında iyi-kötü ikilemi yer alsa da alt metinde muhafazakâr ve güçlü bir lider figürünün varlığı ve dünyanın sonunun gelişinin ardından yeniden kuruluşu sürecine verilen referanslar faşist ideolojiyi akla getirmektedir.
Faşist ideolojinin milliyetçi, muhafazakâr özelliklerinin yanında en bilinen özellikleri güçlü bir lider figürü etrafında kümelenme ve geçmişin güçlü dönemlerinin gelecekte yeniden inşasına dayanan palingenetik mit kullanımlarıdır. Dolayısıyla çalışmanın amacı bahsedilen filmde görünür olan mesajlardan ziyade görünür olmayanlara odaklanarak faşist ideolojideki öteki inşasına temel referans olan palingenetik mit kullanımını araştırmaktır. Bu araştırma sürecinde dekonstrüksiyon yöntemi kullanılacaktır. Yapılacak alanyazım taramasında ise faşist ideolojinin geniş bir külliyata sahip olmasından ötürü kapsam palingenetik kavramı etrafında tutulacaktır. Aynı zamanda son dönem medyada dünyanın yok oluşu üzerine kurulan metinlerin, dünyada yükselişte olan sağ ideoloji ile ilintisi araştırılacaktır. Böylelikle çalışmada, faşist ideolojinin “kıyamet sonrası”nda gerçekleşecek yeniden kuruluşa atfettiği halk inşası sürecinde geçmişin başarıları ve bu başarıların gerçekleştiricilerinin öteki’yi belirleyen etkenler olduğu ortaya konacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kıyamet Yakındır, faşizm, palingenetik, dekonstrüksiyon

Kaynakça

• Adler-Bell, S. (2019). Why White Supremacists Are Hooked on Green Living. https://newrepublic.com/article/154971/rise-ecofascism-history-white-nationalism-environmental-preservation-immigration (Erişim Tarihi: 03.05.21).
• Atkin, E. (2019). The Blood-Dimmed Tide. https://newrepublic.com/article/154953/climate-change-future-global-conflict-nationalism (Erişim Tarihi: 03.05.21).
• Aydınalp, E. B. (2017). Jacques Derrida’da Yazı ve Anlam Oyunu. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (38), 151-160.
• Aytekin, G. (2019). Faşizm ve komplo teorileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
• Bergman, H. (2019). How mobilising fear can lead to Eco-Fascism. https://medium.com/climateresistanceresearch/fear-of-the-apocalypse-feb77a4bd92b (Erişim Tarihi: 06.05.21).
• Berlet, C. (2004). Christian identity: the apocalyptic style, political religion, palingenesis and neo‐fascism. Totalitarian Movements and Political Religions, 5(3), 469-506.
• Bhatt, C. (2021). White extinction: metaphysical elements of contemporary western fascism. Theory, Culture & Society, 38(1), 27-52.
• Bezci, B. & Çiftci, Y. (2012). Self oryantalizm: İçimizdeki modernite ve/veya içselleştirdiğimiz modernleşme. Akademik İncelemeler Dergisi, 7(1), 139-166.
• Bolat, B. (2021). Bir Anlati Araci Olarak Görüntü Dili: “Eşkiya Dünyaya Hükümdar Olmaz” Dizisi Örneği. (Ed. Nilüfer Pembecioğlu vd.) İletişim Araştırmaları ve Film Çözümlemeleri II Dijital Çağda Medya içinde. Eğitim Yayınevi: Konya.
• Bowie, A. (2017). Theodor Adorno. (Der. Turner, B. S. & Elliott, A.). Çağdaş Toplum Kuramından Portreler. (Çev. Barış Özkul). İletişim Yayınları: İstanbul.
• Breuer, S. (2017). Milliyetçilikler ve faşizmler: Fransa, İtalya ve Almanya örnekleri. İletişim Yayınları: İstanbul.
• Brownstein, B. (2020). Brownstein: Timely Québécois thriller makes global waves on Netflix. https://montrealgazette.com/opinion/columnists/timely-survivalist-thriller-from-quebec-makes-global-waves-on-netflix (Erişim Tarihi: 17.05.21).
• Bull, A. C. (2012). Neo-fascism. The Oxford Handbook of Fascism. Oxford University Press. Butler, A. W. (2011). Film Çalışmaları. (Çev. Ali Toprak). Kalkedon: İstanbul.
• Collins, S. T. (2016). The Fascism of The Walking Dead. https://www.vulture.com/2016/12/the-walking-deads-fascism.html (Erişim Tarihi: 06.05.21). Çevikersaydı, B . (2012). Karikatürlerde Dehümanizasyon: Asbarez Gazetesi Örneğinde Türk İmgesi . Ermeni Araştırmaları , (41) , 75-92 .
• Devrani, A. E. P. (2017). Medyada “Öteki” nin Temsili: Etnik Komediler. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 5(2), 926-949.
• Dinç, M. A. & Dinçer, Z. (2019) Yeni Medyada Temsili Anlamlandırmak. Dördüncü Kuvvet Uluslararası Hakemli Dergi, 2(1), 91-102.
• Eatwell, R. (1992). Towards a new model of generic fascism. Journal of Theoretical Politics, 4(2), 161-194.
• Ekinci, B. T. (2014). Argo Filmi Bağlamında Hollywood Sinemasında Söylem ve Yeni Oryantalizm. Atatürk İletişim Dergisi, (6), 51-66.
• Elmacıoğlu, L. (2021). Birleşmiş Milletler, "iklim göçü" nedeniyle milyonlarca kişinin ülke değiştirebileceği uyarısı yapıyor: Göç yolları üzerindeki Türkiye, bu durumdan nasıl etkilenir?. https://www.indyturk.com/node/314876/%C3%A7evre/birle%C5%9Fmi%C5%9F-milletler-iklim-g%C3%B6%C3%A7%C3%BC-nedeniyle-milyonlarca-ki%C5%9Finin-%C3%BClke (Erişim Tarihi: 17.05.21).
• Eurotopics. (2019). Avrupa mültecilere nasıl davranıyor?. https://www.eurotopics.net/tr/222027/avrupa-mueltecilere-nasil-davraniyor (Erişim Tarihi: 17.05.21).
• Foster, J. B. (2017). This is not populism. Monthly Review, 69(02).
• Gregor, A. J. (2006). The search for neofascism: The use and abuse of social science. Cambridge University Press.
• Griffin, R. (2002). The palingenetic political community: rethinking the legitimation of totalitarian regimes in inter-war Europe. Totalitarian movements and political religions, 3(3), 24-43.
• Griffin, R. (2008). A fascist century: Essays by Roger Griffin. Springer.
• Griffin, R. (2014). Faşizmin Doğası, (Çev: Ali Selman), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Griffin, R. (2016). Interregnum or endgame? The radical right in the ‘post-fascist’era. The populist radical right içinde (ss. 33-45). Routledge.
• Griffin, R. (2018). Fascism: An Introduction to Comparative Fascist Studies (Cambridge, Polity).
• Griffin, R. (2019a). Faşizm – Genel Giriş. Karşılaştırmalı Faşizm Çalışmaları içinde. İletişim: İstanbul.
• Griffin, R. (2019b). Mussolini Predicted a Fascist Century: How Wrong Was He?: Third Lecture on Fascism–Amsterdam–22 March 2019. Fascism, 8(1), 1-8.
• Hardt, M. & Negri, A. (2015). İmparatorluk. (Çev. Abdullah Yılmaz). Ayrıntı: İstanbul.
• Howells, C. (2017). Jacques Derrida. (Der. Turner, B. S. & Elliott, A.). Çağdaş Toplum Kuramından Portreler. (Çev. Barış Özkul). İletişim Yayınları: İstanbul.
• IMDB. (t.y.) Patrice Laliberté. https://www.imdb.com/name/nm3891250/ (Erişim Tarihi: 17.05.21).
• İlter, T. (2006). Modernizm, Postmodernizm, Postkolonyalizm: Ben-Öteki İlişkileri ve Etnosantrizm. Küresel İletişim Dergisi, sayı 1, Bahar‐2006.
• Kaya Erdem, B. (2019a). Batı Metafiziğinden Postmodernizme “Ötekinin” Kökleri. Eğitim Yayınevi: Konya.
• Kaya Erdem, B. (2019b). Obskürantizm Bağlamında Türk Modernleşmesini Yeniden Okumak: Hayat Mecmuası Örneği. (Ed. Uğur Gündüz) Türkiye’de Basından Medyaya Değişim, Dönüşüm ve Modernleşme içinde. Çizgi Kitabevi: Konya.
• Kaya Erdem, B. (2010). Oryantalist Ötekileştirme Anlayışının Yeni Medyada Sürdürülme Biçimleri: Ahmed & Salim Örneği . International Conference of New Media and Interactivity (pp.300-306). , Turkey
• Kaya Erdem, B., & Sayılgan, Ö. B. (2011) Aristotelesçi Mantık Bağlamında Yeni Medyada Öykü Anlatımı:“Call Of Duty” Örneği. Marmara İletişim Dergisi, (18), 82-101.
• Küçükalp, K. (2008). Batı metafiziğinin dekonstrüksiyonuna yönelik iki yaklaşım: Heidegger ve Derrida. Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Küçükalp, K. (2015). Derrida ve Dekonstrüksiyon. (Ed. Şamil Öçal) Doğu'dan Batı'ya Düşüncenin Serüveni Yirminci Yüzyıl Düşüncesi içinde. İnsan Yayınları: İstanbul.
• Küçükalp, K. & Cevizci, A. (2019). Batı Düşüncesi -Felsefi Temeller-. 6. Basım. İSAM Yayınları: İstanbul.,
• Mann, M. (2015). Faşistler. (çev. Ulaş Bayraktar). İletişim Yayınları: İstanbul.
• Mason, P. (2019). Apaydınlık Gelecek İnsanın Köktenci Bir Savunusu (Çev. Şükrü Alpagut). Yordam: İstanbul.
• Medin, B. (2019). 15 Temmuz Darbe Girişimi Ekseninde Türk Sinemasında Oksidentalist Söylem: Kurtlar Vadisi Vatan Örneği. Selçuk İletişim, 12(1), 444-464.
• Molaci, M. (2018). Derrida’nın Cinsiyet Farklılığı Düşüncesi: Gelecek Olan Bir Erteleme Politikası. Kilikya Felsefe Dergisi, (2), 67-80.
• Monaco, J. (2002). Bir Film Nasıl Okunur?. (Çev. Ertan Yılmaz). Oğlak Yayınları: İstanbul. Neocleous, M. (2014). Faşizm (çev. Doğan Barış Kılınç). Notabene Yayınları: İstanbul.
• Nord. (t.y.) Jusqu’au Déclin / The Decline De / By Patrice Laliberté. http://www.couronnenord.ca/jusquau-dclin (Erişim Tarihi: 16.05.21).
• Özsel, D., & Batı, D. (2015). Modernist Bir Siyasal Tarz Olarak Faşizm. Roger Griffin’in Faşizm Analizi. İnce, HO (Der.), Günümüzde Yeni Siyasal Yaklaşımlar II, Ankara: Doğubatı, 402-441.
• Passmore, K. (2014). Faşizm. (Çev: Sinem Gül). Dost Yayınları: İstanbul.
• Paxton, R. O. (2007). The anatomy of fascism. Vintage.
• Polat, H. (2018). Geleneksel Medyada Temsil Sorunu: Alternatif Bir Mecra Olarak Yeni Medya. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, (38), 45-60.
• Reynolds, C. (2018). Quebec gets its first Netflix original film amid tax, cultural content concerns. https://www.cbc.ca/news/canada/montreal/quebec-patrice-laliberte-netflix-1.4914418 (Erişim Tarihi: 17.05.21).
• Saraçoğlu, C. (2017). Sağ Popülizm ve Faşizm Üzerine Yöntemsel Bir Tartışma: Küresel Örüntüler ve Ulusal Özgüllükleri Birlikte Anlamak. Praksis 44-45 | Sayfa: 1081-1104. Saray, M. (1989). Altın Orda Hanlığı. TDV İslam Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/altin-orda-hanligi (Erişim Tarihi: 17.05.21). Sarup, M. (2004). Post-yapısalcılık ve Postmodernizm. (Çev. Abdülbaki Güçlü). Bilim ve Sanat: Ankara.
• Staudenmaier, P. (2011). Fascist Ecology: The" Green Wing" of the Nazi Party and its Historical Antecedents. http://www.spunk.org/library/places/germany/sp001630/peter.html (Erişim Tarihi: 03.05.21).
• Steinmetz-Jenkins, D. (2018). The European Intellectual Origins of the Alt-Right. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 38(2), 255-266.
• Sternhell, Z. (2019). Faşizm. Karşılaştırmalı Faşizm Çalışmaları (der. Constantin Iordachi) içinde. İletişim Yayınları: İstanbul.
• Şahin, Ç. (2017). Sosyal Darwinizm, Nazizm ve Hukuk İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme. Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(1), 565-584.
• Tanyeri, E. (2018). Derrida’da Yasanın Dekonstrüksiyonu: Hak Sahibi Özne ve Sorumlu Biricik’i Düşünmek. Viraverita E-Dergi, (7), 29-50.
• USHMM. (t.y.). Origins of Neo-Nazi and White Supremacist Terms and Symbols A Glossary. https://www.ushmm.org/antisemitism/what-is-antisemitism/origins-of-neo-nazi-and-white-supremacist-terms-and-symbols (Erişim Tarihi: 17.05.21).
• Ünal, Ö. Ü. S. (2018). Irksal Temelli Ayrımcılığın Yeni Görünmez Yüzü: Kültürel Karşılaşmalar ve Mikro-Saldırganlıklar. Journal Of Social And Humanities Sciences Research (Jshsr), 5(28), 3288-3308.
• Vasilopoulou, S., & Halikiopoulou, D. (2015). The myth of national rebirth: The Golden Dawn’s populist ultra-nationalism. In The Golden Dawn’s ‘Nationalist Solution’: Explaining the Rise of the Far Right in Greece (pp. 64-77). Palgrave Macmillan, New York.
• Vichiensing, M. (2017). The othering in Kazuo Ishiguro’s Never let me go. Advances in Language and Literary Studies, 8(4), 126-135.
• Yeğin, M. O. (2021). Irkçılık Bağlamında ‘Elite’Dizi Filminin Eleştirel Söylem Analizi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17(34), 1-1.