ROL MODEL OLARAK SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENİ

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 2, 17 - 30, 15.07.2017

Deniz Tonga

Öz

Sosyal bilgiler dersi, doğası ve amaçları gereği değerler ile doğrudan ilgilidir. Değer, sadece insanın kendi hayatını değil, aynı zamanda insanların diğer insanlar ile olan ilişkilerini de doğrudan etkileyen bir kavramdır. Toplum içinde değerleri günlük yaşamına davranış olarak yansıtan bireyler çoğaldıkça toplumsal huzur da o kadar çok artacaktır. Özellikle öğrenciler üzerinde değer açısından aileden sonra ikinci önemli kurum okullar, dolayısıyla da öğretmenlerdir. Bireyin değer sistemi oluşumunda aile, toplum, medya, din ve okullar önemli bir etkiye sahiptir. Ancak bunlar içerisinde sadece okullar değer eğitimini planlı ve formal olarak yerine getirir. Bu çalışmanın amacı, sosyal bilgiler dersinde öğrencilere kazandırılmak istenen değerlere ilişkin sosyal bilgiler öğretmenlerini bir rol model olarak değerlendirmektir. Örneğin, sosyal bilgiler dersinde doğrudan verilecek değerlerden biri de dürüstlüktür. Sosyal bilgiler öğretmenin kendisi dürüst değil ise, öğrencilerine de dürüstlük değeri ile ilgili farkındalık oluşturamayacağına inanılmaktadır. Burada vurgulanmak istenen temel unsur, sosyal bilgiler öğretmeninin kişiliğinin değer eğitimini doğrudan etkilediğidir. Ancak burada karşımıza çıkan olumsuz durum ise, öğretmenlik eğitiminde kısıtlı da olsa değerler eğitimine ilişkin dersler (seçmeli) olmasına rağmen, bizzat öğretmenin kendisinin bu değerleri kazanmasına ilişkin yeterli bir eğitim bulunmamaktadır. Sonuç olarak değer eğitiminin en önemli unsuru öğretmendir. Öğretmensiz değer eğitimi düşünülemez. Değerleri içselleştirmiş, değerlerin önemine kendi inanmış bir sosyal bilgiler öğretmeninin rol model olarak öğrenciler üzerindeki etkisinin artacağına ve öğrencilerde değerlere ilişkin daha çok farkındalık oluşacağına inanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Rol Model, Değer Eğitimi, Sosyal Öğrenme, Tutumlar

Kaynakça

• Bacanlı, H. (2006). Gelişim ve Öğrenme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Balcı, F. A., & Yelken, T. Y. (2013). İlköğretim Sosyal Bilgiler Programında Yer Alan Değerler ve Değer Eğitimi Uygulamaları Konusunda Öğretmen Görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), s. 195-213.
• Belet, Ş. D. Yaşar, Ş. (2007). Öğrenme Stratejilerinin Okuduğunu Anlama ve Yazma Becerileri İle Türkçe Dersine İlişkin Tutumlara Etkisi. Eğitimde Kuram ve Uygulama. 3 (1). s. 69-86.
• Binbaşıoğlu, C. (1992). Eğitim Psikolojisi. Ankara: Binbaşıoğlu Yayınları.
• Buyurgan, S. & Buyurgan, U. (2012). Sanat Eğitimi ve Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Cüceloğlu, D. (2003). İnsan ve Davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çengelci, T. & Hancı, B. & Karaduman, H. (2013). Okul Ortamında Değerler Eğitimi Konusunda Öğretmen ve Öğrenci Görüşleri. Değerler Eğitimi Dergisi. 11 (25). s. 33-56.
• Demirbaş, M. Yağbasan, R. (2005). Sosyal Öğrenme Teorisine Dayalı Öğretim Etkinliklerinin, Öğrencilerin Bilimsel Tutumlarının Kalıcılığına Olan Etkisinin İncelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 18 (2), s. 363-382.
• Erdoğan, M. (2007). Yeni Geliştirilen Dördüncü ve Beşinci Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programının Analizi; Nitel Bir Çalışma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), s. 221-254.
• Ergin, A. (2012). Eğitimde Etkili İletişim. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ersoy, Y. (2006). İlköğretim Matematik Öğretim Programındaki Yenilikler-I: Amaç, İçerik Ve Kazanımlar. İlköğretim Online. 5 (1). s. 30-44.
• Evans, R. W. (2004). The Social Studies Wars. What Should We Teach the Children. New York: Teachers College Press.
• Gömleksiz, M. & Cüro, E. (2011). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programında Yer Alan Değerlere İlişkin Öğrenci Tutumlarının Değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 8 (1). s. 95-134.
• Kağıtçıbaşı, Ç. & Cemalcılar, Z. (2016). Dünden Bugüne İnsan ve İnsanlar. İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Karataş, S. & Tabak, N. (2010). İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programına İlişkin Öğretmen Görüşleri. Kuramsal Eğitimbilim, 3 (1), s. 56-65.
• Kılıç, M. & Kaya, A. & Yıldırım, N. & Genç, G. (2004). Eğitimci Gözüyle Öğretmen ve Öğrenci. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004 İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.
• Kocabaş, A. & Selçioğlu, E. (2006). İlköğretim Okulları 4. ve 5. Sınıflarında Müzik Dersinin Gerçekleşme Düzeyi ve Öğrencilerin Beklentilerine İlişkin Görüşleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19 (19), s. 59-69.
• Kottler, E. & Gallavan, N. P. (2013). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Başarısının Sırları. (Çev. Ed. S. B. Demir). Ankara: Eğiten Kitap.
• Maloy, R. W. & Seidman, I. (1999). The Essential Career Guide to Becoming a Middle and High School Teacher. The USA: Greenword Publishing Group.
• MEB. (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 6-7. sınıflar öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• Özbay, Y. (2004). Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi Kuram-Araştırma-Uygulama. Pegem A Yayınları.
• Safran, M. Ata, B. (2016). Yapılandırmacı Eğitim Işığında Sosyal Bilgiler. (Ed. D. Dilek). Sosyal Bilgiler Eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Sağlam, H. İ. (2000). Sosyal bilgiler dersinin demokratik tutum geliştirmedeki rolü. Milli Eğitim Dergisi 146. s. 67-71.
• Selçuk, Z. (2004). Gelişim ve Öğrenme. Ankara: Nobel Yayın ve Dağıtım.
• Senemoğlu, N. (2013). Gelişim, Öğrenme ve Öğretim Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Yargı Yayınevi.
• Singer, A. J. (2009). Social studies for secondary schools: Teaching to learn, learning to teach. New York: Routledge.
• Talim Terbiye Kurulu (TTKB). (2017). “Beden Eğitimi Dersi (1.8 Sınıflar) Öğretim Programı”. https://ttkb.meb.gov.tr/www/ogretim-programlari/icerik/72 adresinden 18.01.2017 tarihinde alınmıştır.
• Tavşancıl, E. (2010). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Taylor, S. E. & Peplau, L. A. & Sears, D. O. (2010). Sosyal Psikoloji. (Çev: A. Sönmez). Ankara: İmge Kitabevi.
• Tonga, D. (2014). A Qualitative Study on the Prospective Social Studies Teachers’ Role-Model Preferences. International Journal of Academic Research Part B. 6 (1), 94-101. DOI: 10.7813/2075-4124.2014/6-1/B.14.
• Tonga, D., & Uslu, S. (2015). Sosyal Bilgiler Dersinde Kazanım-Değer İlişkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (1), 91-110.
• Ün Açıkgöz, K. (2014). Aktif Öğrenme. İzmir: Biliş Gelişimin Coşkusu.
• Ünal, Ç. & Çelikkaya, T. (2009). Yapılandırmacı yaklaşımın sosyal bilgiler öğretiminde başarı, tutum ve kalıcılığa etkisi (5. sınıf örneği). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13 (2). s. 197-212.
• Yazıcı, K. (2008). Değerler Eğitimi’ne Genel Bir Bakış. Türklük Bilimi Araştırmaları. 19. s. 499-522.
• Yeşilyaprak, B. (2005). Eğitimde Rehberlik Yaklaşımları Gelişimsel Yaklaşım. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yiğittir, S. Öcal, A. (2011). Lise Tarih Öğretmenlerinin Değerler ve Değerler Eğitimi Konusundaki Görüşleri. Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi. 13 (20) s. 117-124