NECİP FAZIL KISAKÜREK’İN SAKARYA TÜRKÜSÜ ŞİİRİNİN METİN DİL BİLİMSEL GÖRÜNÜMÜ

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 2, 403 - 432, 01.07.2019

Sadi Gedik

Öz

Bu makalede Necip Fazıl Kısakürek’in Sakarya Türküsü şiiri metin dil bilimsel metotla incelenmiştir. Şiir, bağdaşıklık ve tutarlılık ölçütleri açısından güçlü bir metin özelliği göstermektedir. Bağdaşıklık oluşturmak için en çok zamirler kullanılmıştır. Çeşitli art gönderim ve ön gönderim biçimleri bulunmaktadır. Tutarlılık oluşturmada ise sebep-sonuç, özelleştirme, genelleştirme, karşıtlık ve karşılaştırma ilişkilerinden yararlanılmıştır. Tutarlılık oluşturmada en fazla karşıtlık ilişkisinin varlığı dikkat çekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Necip Fazıl Kısakürek, Sakarya Türküsü, Metin Dil bilimi

Text Linguistics Aspect of Necip Fazıl Kısakurek’s Sakarya Turkusu Poetry

Öz

In this article, Sakarya Turkusu, a poem written by Necip Fazıl Kısakürek, has been examined by a text linguistic method. The poem has strong characteristics (features) of a text when it’s looked into in terms of coherence and consistency. To create coherence, pronouns have been mostly used. It also includes many types of pre-post references. To create consistency, cause-effect, personalisation, generalization, comparison and contrast have been used. The highly use of “contrast” stansds out clearly in the poem to provide consistency.

Anahtar Kelimeler

Necip Fazıl Kısakürek, Sakarya Türküsü, Text Linguistics

Kaynakça

• Akbayır, S. (2013). Cümle ve metin bilgisi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Aksan, D. (1995). Şiir dili ve Türk şiir dili. Ankara: Engin Basım Yayım.
• Balyemez, S. (2011). Dede Korkut Hikayelerinin metin dilbilimsel yapısı. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çetin, N., Gülendam, R. ve Narlı, M. (2011). Tanzimat’tan bugüne yeni Türk edebiyatı şiir çözümlemeleri. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Bahtiyaroğlu, A. (2006). Ahmet Mithet Efendi’nin tiyatrolarında metindilbilimsel görünümler. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars.
• Demir, T. (2006). Peyami Safa’nın Yalnızız adlı romanının metin dilbilimsel çözümlenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kafkas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars.
• Dressler, W. ve De Beaugrande, R. (1981). Introduction to textlinguistics. London: NY, Longman. London.
• Durak, M. (2007). Ben terkisinde Necip Fazıl metin çözümlemeleri. İstanbul: Multilingual.
• Elyıldırım, S. (2006). Ömer Seyfettin öykülerinde artgönderim Kullanımı, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (36), 121-146.
• Güllü, N. (2004). Sessiz ev üzerine bir metin dilbilim çalışması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). 19 Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Günay, D. (2007). Metin bilgisi. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Karatay, H. (2010). Bağdaşıklık araçlarının kullanma düzeyi ile tutarlı metin yazma arasındaki ilişki. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7/13, Hatay.
• Kıran, Z. ve KIRAN, A. Ezilen (2002). Dilbilime giriş. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Kısakürek, N. (1989). Çile. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Lüleci, M. (2010). Yeni bir disiplin olarak metin dilbilim ve Türk edebiyatına metin dilbilimsel bir yaklaşım. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Onursal, İ. (2003). Türkçe metinlerde bağdaşıklık ve tutarlılık. Günümüz dilbilim çalışmaları (Yayına Hazırlayan: Prof. Dr. Ayşe Kıran, Doç. Dr. Ece Korkut, Dr. Suna Ağıldere). İstanbul: Multilingual Yayınları, ss. 121-132.
• Özkan, F. (2002). Azerbaycan’da yenilikçi bir öncü: Celil Mehmetkulizade hatıralar. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Parlak, H. (2009). Kutadgu Bilig’in metindilbimsel yapısı. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
• Subaşı-Uzun, L. (1995). Orhon Yazıtlarının metindilbilimsel yapısı. Ankara: Simurg Yayn.
• Vardar, B. (1998). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. İstanbul: abc Yayınları.
• Yılmaz, E. (2010). Uygulamalı metin bilgisi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.