LİSE ÖĞRENCİLERİNİN YARATICILIKLARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ: BALIKESİR ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 1, 233 - 249, 29.01.2021

Şevval Çoşgun , Efekan Varol , Leyla Ayverdi , Serap Öz Aydın , Ozlem Karakoc-topal

Öz

Bu çalışmanın amacı, lise öğrencilerinin yaratıcılık puanlarını (yaratıcılığın alt boyutlarına ilişkin puanlar ve yaratıcılık toplam puanları) cinsiyet, sınıf düzeyi, okumayı tercih ettikleri kitap türü ve dinledikleri müzik türü açısından karşılaştırmaktır. Araştırma, ilişkisel tarama modeli kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubu, uygun örnekleme yöntemiyle seçilen, Balıkesir’deki iki lisenin 238 öğrencisinden oluşmaktadır. Verileri toplamak amacıyla, yaratıcılığı ölçmede Iraksak Düşünme Alıştırması (IDA) ve öğrenci bilgilerini almak için Kişisel Bilgi Formu (KBF) kullanılmıştır. Analizler, SPSS 22 istatistik programı kullanılarak yapılmıştır. Veriler t testi ve ANOVA aracılığıyla çözümlenmiştir. Araştırmanın sonucunda, yaratıcılığın alt boyutlarından özgünlük ve detaylandırma ile yaratıcılık toplam puanlarında cinsiyetlere göre kız öğrenciler lehinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu belirlenmiştir. Aynı zamanda akıcılık ve detaylandırma ile yaratıcılık toplam puanlarında sınıf düzeyine göre istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu belirlenmiştir. Akıcılık ve başlıklar ile yaratıcılık toplam puanlarında öğrencilerin tercih ettikleri kitap türüne göre anlamlı bir fark ortaya çıkmıştır. Akıcılık, esneklik ve başlık puanlarında öğrencilerin dinledikleri müzik türüne göre anlamlı bir fark olduğu saptanmıştır. Lise öğrencilerinin alanlara ve mesleklere yönlendirilmelerinde, yaratıcılıkları ile bu çalışmada incelenen değişkenler arasındaki ilişkiler göz önünde bulundurulursa, öğrencilerin alan-meslek seçimlerinde daha doğru tercihlerde bulunmaları sağlanabilir.

Anahtar Kelimeler

Yaratıcılık, Lise öğrencileri, Akıcılık, Esneklik, Özgünlük

Kaynakça

• Akgündüz, D., Aydeniz, M., Çakmakçı, G., Çavaş, B., Çorlu, M. S., Öner, T. ve Özdemir, S. (2015). STEM eğitimi Türkiye raporu: Günün modası mı yoksa gereksinim mi? İstanbul Aydın Üniversitesi. Erişim adresi: http://www.aydin.edu.tr/belgeler/IAU-STEM-Egitimi-Turkiye-Raporu-2015.pdf.
• Aktamış, H. (2007). Fen eğitiminde bilimsel süreç becerilerinin bilimsel yaratıcılığa etkisi: İlköğretim 7. sınıf fizik ünitesi örneği (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Aral, N. (1999). Sanat eğitimi-yaratıcılık etkileşimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 11-17.
• Ay, Ö., Gökler, R. ve Koçak, R. (2013). Mizah tarzları, yaratıcılık ve yaşam doyumu: Orta öğretim öğrencileri üzerinde bir inceleme. The Journal of Academic Social Science Studies, 6 (6), 739-767.
• Ayverdi, L., Asker, E., Öz Aydın, S. ve Sarıtaş, T. (2012). İlköğretim öğrencilerinin bilimsel yaratıcılıkları ile fen ve teknoloji dersi akademik başarıları arasındaki ilişkinin belirlenmesi. İlköğretim Online, 11(3), 646-659.
• Başaran, S. S. (2008, Eylül). Anadolu güzel sanatlar lisesi müzik bölümü öğrencilerinin yaratıcılık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. 17.Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Sakarya.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem A Akademi.
• Charyton, C. ve Snelbecker, G. E. (2007). General, artistic and scientific creativity attributes of engineering and music students. Creativity Research Journal, 19 (2-3), 213-225.
• Cohen, S. R. (1975). The relationship between convergent and divergent thinking in science as revealed in sixth and seventh graders. The Journal of Educational Research, 68 (9), 327-330.
• Çepni, S., Özmen, H., ve Ayvacı, H. Ş. (2015). Yaşam (bağlam) temelli, beyin temelli öğrenme kuramları, 21. Yüzyıl becerileri ve FETEMM yaklaşımı ve fen bilimleri öğretimindeki uygulamaları. S. Çepni (Ed.), Kuramdan uygulamaya fen ve teknoloji öğretimi içinde, Ankara: Pegem Akademi.
• Davaslıgil, Ü. (2008). Yaratıcılık. Erişim adresi: http://www.fenokulu.net/portal/Sayfa.php?Git=MeslekiGelisim&Sayfa=KonuOku&baslikid=26.
• Demirbaş, A. (2005). Biyoloji öğretiminde yaratıcı yazma uygulamaları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Demirci, C. (2007). Fen bilgisi öğretiminde yaratıcılığın erişi ve tutuma etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 65-75.
• Doğan, N. (2005). Yaratıcı düşünme. Ö. Demirel (Ed.), Eğitimde yeni yönelimler (2.Baskı) içinde, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Erdoğdu, M. Y. (2006). Yaratıcılık değerlendirme ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(12), 61-79.
• Guilford, J. P. (1973). Characterictics of creativity, ERIC Document Reproduction Service No. ED 080-171. Erişim adresi: http://www.eric.ed.gov/PDFS/ED080171.pdf.
• Gündüz, H. B. ve Doğan, A. (2010). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ve yaratıcılık düzeyleri. Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongre Kitabı. Erişim adresi: www.eab.org.tr/eab/2009/pdf/263.pdf.
• İşleyen, T. ve Küçük, B. (2013). Öğretmen adaylarının yaratıcı düşünme düzeylerini farklı değişkenler açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(21), 199-208.
• Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karataş, S. ve Özcan, S. (2010). Yaratıcı düşünme etkinliklerinin öğrencilerin yaratıcı düşünmelerine ve proje geliştirmelerine etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,11(1), 225-243.
• Öncü, T. (2000). Anasınıfı (6 yaş) düzeyindeki çocukların şekilsel yaratıcılıklarının cinsiyet değişkeni açısından karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Dil Ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 40, 25-34.
• Öncü, T. (2003). Torrance yaratıcı düşünme testleri-şekil testi aracılığıyla 12-14 yaşları arasındaki çocukların yaratıcılık düzeylerinin yaş ve cinsiyete göre karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, 43(1), 221-237.
• Özben, Ş. ve Argun, Y. (2005). Buca eğitim fakültesi öğrencilerinin yaratıcılık boyutları puanlarının karşılaştırılması. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,18, 16-23.
• Torrance, E. P. (1962). Guiding creative talent. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice Hail.
• Üstündağ, T. (2009). Yaratıcılığa yolculuk. Ankara: Pegem A Akademi.
• Williams, F. (1993). Creativity Assesment Pocket, Pro-Ed An International Publisher. Texas, USA.
• Yaman, S. ve Yalçın, N. (2004). Fen bilgisi öğretiminde probleme dayalı öğrenme yaklaşımının yaratıcı düşünme becerisine etkisi. İlköğretim Online, 4(1), 42-52.