Lyme Disease inTurkey

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 3, 103 - 106, 27.09.2018

Selim Öncel

https://doi.org/10.30934/kusbed.423490

Cited By: 1

Öz

Lyme disease is the most common vector-borne infection in West Europe and United States of America’s northeastern territories. Despite seroprevalence studies and case reports from various regions, widespread epidemiologic studies are lacking in Turkey. The disease takes its name from Old Lyme village in the State of Connecticut, United States and its causative agents, first isolated by Willy Burgdorfer in early 80’s, include Borrelia burgdorferi sensu stricto, B. garinii, B. afzelii, and B. mayonii. The causative agents of Lyme disease are transmitted by Ixodes ticks, which may be harbored by rodents, birds, deer, or humans as ectoparasites in larva, nymph, or adult forms. Humans are not a part of the natural life cycle of Borrelia spirochetes. The presence of ecosystem, required for the spread of Lyme disease in Turkey, has been confirmed in respect to climatic characteristics, vector ticks found in cattle, sheep, goats, foxes, and tortoises, and most importantly, Borrelia-infected Ixodes ricinus ticks. Human Lyme seropositivity in Turkey varies between 2% and 44%. The contribution of Lyme cases presented from Turkey to international medical literature is prominent mostly in pediatric neuroborreliosis cases, for which, the presentations of sixth borreliosis-associated pediatric transverse myelitis in literature and the benefit of plasmapheresis in intravenous immunoglobulin–nonrespondent B. burgdorferi–related Guillain-Barré syndrome in a child are good examples. Lyme disease, as which 60 cases have been reported till 2010, and the number of reported cases of which does not exceed 80 until now, does not seem to be a big health problem in Turkey for now despite some unfounded arguments in mass media.

Anahtar Kelimeler

Lyme disease, Borrelia burgdorferi, Ixodes ricinus, Turkey

Türkiye'de Lyme Hastalığı

Öz

Lyme hastalığı, Batı Avrupa’da ve Amerika Birleşik Devletleri’nin kuzeydoğusunda en sık görülen vektör kaynaklı hastalıktır. Lyme hastalığı, bildirimi zorunlu bir hastalıktır. Türkiye’de çeşitli bölgelerden Lyme hastalığına yönelik seroprevalans çalışmaları ve vaka bildirimleri olmasına karşın, geniş epidemiyolojik araştırma bulunmamaktadır.

Hastalık, adını Amerika Birleşik Devletleri’nin Connecticut eyaletindeki Old Lyme köyünden almaktadır ve ilk kez 1980'lerin başında Willy Burgdorfer tarafından yalıtılan etkenleri arasında Borrelia burgdorferi sensu stricto, B. garinii, B. afzelii ve B. mayonii bulunmaktadır.

Lyme hastalığı etkenleri, Ixodes cinsi kenelerle bulaşır. Bu keneler larva, nimfa ve erişkinlik evrelerinde kemirgenlerin, kuşların, geyiklerin veya insanların ektoparaziti olarak barınabilir. İnsanlar, borrelya spiroketlerinin doğal yaşam siklusunun bir parçası değildirler.

Türkiye’de Lyme hastalığının yayılması için gerekli ekosistemin mevcut olduğu iklim özellikleri; sığır, koyun, keçi, tilki ve kaplumbağalarda saptanan vektör keneler ve en önemlisi, Borrelya ile enfekte Ixodes ricinus türü keneler bakımından kesinleşmiştir. Türkiye'de insanlarda Lyme seropozitifliği %2-44 arasında değişmektedir.

Türkiye'den sunulan Lyme vakalarının uluslararası tıp literatürüne katkısı, daha çok pediyatrik nöroborelyoz vakalarında öne çıkmaktadır. Literatürdeki altıncı borrelyozla ilişkili pediyatrik transvers miyelitin ve intravenöz immünoglobüline yanıt vermeyen, B. burgdorferi’ye bağlı Guillain-Barré sendromlu bir çocukta plazmaferezin yararının bildirildiği vaka sunumları buna güzel örneklerdir.

2010 yılına kadar yaklaşık 60 olgunun bildirildiği ve günümüze değin bildirilmiş vaka sayısının 80’i geçmediği Türkiye'de Lyme hastalığı, medyadaki bazı desteksiz iddialara karşın, şimdilik büyük bir sağlık sorunu olarak görünmemektedir

Anahtar Kelimeler

Lyme hastalığı, Borrelia burgdorferi, İksodes risinus, Türkiye

Kaynakça

• Akbaş E. Ulusal Mikrobiyoloji Standartları: Bulaşıcı Hastalıklar Laboratuvar Tanı Rehberi. T.C. Sağlık Bakanlığı, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Mikrobiyoloji Referans Laboratuvarları Daire Başkanlığı, Ankara, 2014.
• Braks M, van Wieren S, Takken W ve diğ. Ecology and Prevention of Lyme Borreliosis. Wageningen Academic Publishers, Wageningen: 2016.
• Steere AC, Malawista SE, Snydman DR ve diğ. Lyme arthritis: an epidemic of oligoarticular arthritis in children and adults in three connecticut communities. Arthritis Rheum. 1977;20(1):7-17.
• Burgdorfer W, Barbour AG, Hayes SF, Benach JL, Grunwaldt E, Davis JP. Lyme disease-a tick-borne spirochetosis? Science. 1982;216(4552):1317-1319.
• Barbour AG. Microbiology of Lyme disease. UpToDate, Post T (Ed), Waltham, MA. UpToDate Inc., 2018.
• Gargili A, Midilli K, Ergin S ve diğ. First record of Borrelia spielmani in Turkey. Kafkas Univ Vet Fak Derg. 2010;16:167-169.
• Forrester JD, Vakkalanka JP, Holstege CP, Mead PS. Lyme disease: what the wilderness provider needs to know. Wilderness Environ Med. 2015;26(4):555-564.
• Pritt BS, Mead PS, Johnson DKH ve diğ. Identification of a novel pathogenic Borrelia species causing Lyme borreliosis with unusually high spirochaetaemia: a descriptive study. Lancet Infect Dis. 2016;16(5):556-564.
• Beard CB. Epidemiology of Lyme disease. UpToDate, Post TW (Ed), Waltham, MA. UpToDate Inc., 2018.
• Ullmann AJ, Lane RS, Kurtenbach K ve diğ. Bacteriolytic activity of selected vertebrate sera for Borrelia burgdorferi sensu stricto and Borrelia bissettii. J Parasitol. 2003;89(6):1256-1257.
• Dautel H, Kämmer D, Kahl O. How an extreme weather spell in winter can influence vector tick abundance and tick-borne disease incidence. Ecology and Prevention of Lyme Borreliosis, Braks MAH, van Wieren SE, Takken W ve diğ. (Ed), Wageningen. Wageningen Academic Publishers, 2016; s. 335–350.
• Sakırga – Wikiwand. 6 Mart 2018’de http://www.wikiwand.com/tr/Sakırga#/Kaynakça adresinden indirildi.
• Kar S, Yilmazer N, Midilli K ve diğ. Borrelia burgdorferi s.l. and Rickettsia spp. in ticks collected from European part of Turkey. Kafkas Univ Vet Fak Derg. 2013;19(1):19-24.
• Yukarı BA, Umur Ş. The prevalance of tick species (Ixodoidea) in cattle, sheep and goats in the Burdur region, Turkey. Turk J Vet Anim Sci. 2002;26(6):1263-1270.
• Göksu K. Bazı Karadeniz Bölgesi illerinin sığırlarında müşahade edilen Babesidae (Sporozoa: Proplasmida) enfeksiyonları ve kene enfestasyonları. Ankara Üniv Vet Fak Derg. 1968;15(1):46-57.
• Aydın L (1994). Güney Marmara Bölgesi Ruminantlarında Görülen Kene Türleri ve Yayılışları. 6 Mart 2018’de https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp adresinden indirildi.
• Ica A, Ozkan F. Distribution of tick species spread in Kütahya vicinity. Turkish J Parasitol. 2015;39(2):117-123.
• Kar S, Yılmazer N, Akyıldız G ve diğ. The human infesting ticks in the city of Istanbul and its vicinity with reference to a new species for Turkey. Syst Appl Acarol. 2017;22(12):2245.
• Davies S, Abdullah S, Helps C ve diğ. Prevalence of ticks and tick-borne pathogens: Babesia and Borrelia species in ticks infesting cats of Great Britain. Vet Parasitol. 2017;244:129-135.
• Kirpi kenesi - Wikiwand. 6 Mart 2018’de http://www.wikiwand.com/tr/Kirpi_kenesi adresinden indirildi.
• Bilim ve Teknik Web Sitesi: Türkiye Tür Listeleri - Memeliler. 6 Mart 2018’de http://www.bilimteknik.tubitak.gov.tr/sites/default/files/bilgipaket/canlilar/TR_tur_listesi/liste_memeli.htm adresinden indirildi.
• Arserim NB, Mete Ö. Diyarbakır ve yöresi ruminantlarında görülen Ixodidae’ların mevsimsel etkinliği. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Vet Fakültesi Derg. 2014;23(1):5-9.
• Kar S, Yılmazer N, Midilli K ve diğ. Doğal yaşamdaki kaplumbağa ve kirpilerin kenelerinde zoonotik Borrelia burgdorferi sl. ve Rickettsia spp. varlığı. Clin Exp Heal Sci. 2013;1(3):166-170.
• Aydin MF, Balkaya I, Aktas M ve diğ. Tick (Ixodoidea) and flea (Siphonaptera) species on three red foxes (Vulpes vulpes) in Erzurum province. Turkish J Parasitol. 2011;35(2):110-113.
• Bhide M, Yilmaz Z, Golcu E ve diğ. Seroprevalence of anti-Borrelia burgdorferi antibodies in dogs and horses in Turkey. Ann Agric Environ Med. 2008;15(1):85-90.
• Gülanber EG, Gülanber A, Albayrak R ve diğ. Lyme disease (borreliosis) in a Saint Bernard dog: First clinical case in Turkey. Turk J Vet Anim Sci J Vet Anim Sci. 2007;31(5):367-369.
• Güner ES, Hashimoto N, Takada N ve diğ. First isolation and characterization of Borrelia burgdorferi sensu lato strains from Ixodes ricinus ticks in Turkey. J Med Microbiol. 2003;52(Pt 9):807-813.
• Hatipoğlu M, Turhan V. Lyme Disease. Mediterr J Infect Microb Antimicrob. 2016;5:3.
• Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. 30 Nisan 2018’de https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp adresinden indirildi.
• Polat E, Turhan V, Aslan M ve diğ. First report of three culture confirmed human Lyme cases in Turkey. Mikrobiyol Bült. 2010;44(1):133-139.
• Anlar FY, Durlu Y, Aktan G ve diğ. Clinical characteristics of Lyme disease in 12 cases. Mikrobiyol Bul. 2003;37(4):255-259.
• Akın Belli A, Derviş E, Özbaş Gök S ve diğ. Evaluation of 10 cases of Lyme disease presenting with erythema migrans in Istanbul, Turkey. Mikrobiyol Bul. 2015;49(4):525-531.
• Erol I, Saygı S, Alehan F. Acute cerebellar ataxia in a pediatric case of Lyme disease and a review of literature. Pediatr Neurol. 2013;48(5):407-410.
• Erol I, Kılıçarslan B, Saygi S ve diğ. Acute transverse myelitis in a child with Lyme disease and a review of literature. Pediatr Neurol. 2013;48(4):325-328.
• Çelik T, Çelik Ü, Kömür M ve diğ. Treatment of Lyme neuroborreliosis with plasmapheresis. J Clin Apher. 2016;31(5):476-478.
• Şahin B, İncecik F, Hergüner ÖM ve diğ. A presentation of Lyme disease: pseudotumor cerebri. Turk J Pediatr. 2015;57(5):522-524.
• Marzec NS, Nelson C, Waldron PR ve diğ. Serious bacterial infections acquired during treatment of patients given a diagnosis of chronic Lyme disease — United States. MMWR. 2017;66(23):607-609.
• Lantos PM, Shapiro ED, Auwaerter PG ve diğ. Unorthodox alternative therapies marketed to treat Lyme disease. Clin Infect Dis. 2015;60(12):1776-1782.
• “Türkiye’de 7 milyon Lyme hastası var ama bilmiyorlar” - Cumhuriyet Sağlık Haberleri. Cumhuriyet (2017). 19 Nisan 2018’de http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/saglik/826563/_Turkiye_de_7_milyon_Lyme_hastasi_var_ama_bilmiyorlar_.html# adresinden indirildi.
• Türkiye’nin ilk Lyme hastalığı derneği kuruldu - Cumhuriyet Sağlık Haberleri. Cumhuriyet (2015). 19 Nisan 2018’de http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/saglik/289315/Turkiye_nin_ilk_lyme_hastaligi_dernegi_kuruldu.html adresinden indirildi.
• Bakan M. Soru Önergesi. Ankara: Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı (2017). 19 Nisan 2018’de http://www2.tbmm.gov.tr/d26/7/7-13662s.pdf adresinden indirildi.
• Dokuz Eylül Üniversitesi Lyme Hastalığı Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Yönetmeliği. Resmi Gazete (2018). 19 Nisan 2018’de http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/02/20180227-10.htm adresinden indirildi.
• Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. Lyme hastalığı. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. Bulaşıcı Hastalıkların Laboratuvar Tanısı İçin Saha Rehberi, Ankara. 14 Nisan 2018’de http://mikrobiyoloji.thsk.saglik.gov.tr/ums/L/Lyme-hastaligi-Borrelia-burgdorferi-enfeksiyonu.pdf adresinden indirildi.
• Lyme: Ülkemiz İçin Sorun mu? (İstanbul) | Klimik. 20 Nisan 2018’de http://www.klimik.org.tr/meeting/lyme-ulkemiz-icin-sorun-mu/ adresinden indirildi.
• 11. Ulusal Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Kongresi (2018). 20 Nisan 2018’de http://www.cocukenfeksiyon2018.org/index.asp?sayfa=bilimsel-program adresinden indirildi.
• Cora M, Kaklıkkaya N, Topbaş M ve diğ. Determination of seroprevalence of Borrelia burgdorferi IgG in adult population living in Trabzon. Balk Med J. 2017;34(1):47-52.
• Utaş S, Kardaş Y, Doğanay M. Borrelia burgdorferi ile ilişkili olabilecek semptomları olan hasta grubunun Lyme serolojisi yönünden değerlendirilmesi. Mikrobiyol Bült. 1994;28(2):106-112.
• Mutlu G, Gültekin M, Ergin Ç ve diğ. Antalya yöresinde Borrelia burgdorferi antikorlarının ve vektörlerinin araştırılması. Mikrobiyol Bült. 1995;29(1):1-6.
• Göral G, Kılıçturgay K, Aydın L. Antibody prevalence against Borrelia burgdorferi in some villages in the province of Bilecik. Turk J Med Sci. 1997;27(1):51-53.
• Hızel K, Ulutan F, Akta F. Lyme hastalığı ile uyumlu bulgusu olan hastalarda Borrelia burgdorferi antikorlarının araştırılması. İnfek Derg. 1997;11(1):87-91.
• Birengel S, Boşça A, Kurt H ve diğ. Sağlıklı bireylerde ve bazı hasta gruplarında Lyme seropozitifliği. Flora. 1999;4(1):51-57.
• Çelik A, Turgut H, Çetin Ç ve diğ. Denizli yöresinde Borrelia burgdorferi antikor sıklığının araştırılması. İnfekt Derg. 2001;15:439-441.
• Demirci M, Yorgancıgil B, Tahan V ve diğ. Lyme disease seropositivity in people with history of tick bite in the Isparta region of Turkey. İnfek Derg. 2001;15(1):17-20.
• Aydın K, Köksal İ, Çaylan R ve diğ. Trabzon yöresinde Lyme seropozitifliği. İnfek Derg. 2001;15:141-144.
• Kaygusuz I, Gödekmerdan A, Karlidag T ve diğ. An investigation of patients with acute peripheral facial palsy with regard to Lyme disease. Kulak Burun Bogaz Ihtis Derg. 2003;10(4):143-147.
• Güneş T, Poyraz Ö, Kaya S ve diğ. Investigation of vectors for Borrelia burgdorferi and Lyme seropositivity in Sivas region. Mikrobiyol Bült. 2005;39:503-508.
• Kaya AD, Parlak AH, Ozturk CE ve diğ. Seroprevalence of Borrelia burgdorferi infection among forestry workers and farmers in Duzce, north-western Turkey. New Microbiol. 2008;31(2):203-209.
• Aslan Başbulut E, Gözalan A, Sönmez C ve diğ. Seroprevalence of Borrelia burgdorferi and tick-borne encephalitis virus in a rural area of Samsun, Turkey. Mikrobiyol Bul. 2012;46(2):247-256.
• Bucak Ö, Koçoğlu ME, Taş T ve diğ. Evaluation of Borrelia burgdorferi sensu lato seroprevalence in the province of Bolu, Turkey. Turkish J Med Sci. 2016;46(3):727-732.
• Parlak M, Bayram Y, Çıkman A ve diğ. Seropositivity of Borrelia burgdorferi in risky groups in Van region, Turkey. Mikrobiyol Bul. 2015;49(3):439-445.
• Cevizci S, Celik M, Akcali A ve diğ. Seroprevalence of anti-Toxoplasma gondii and anti-Borrelia species antibodies in patients with schizophrenia: a case-control study from western Turkey. World J Biol Psychiatry. 2015;16(4):230-236.
• Gazi H, Özkütük N, Ecemis Ö ve diğ. Seroprevalence of West Nile virus, Crimean-Congo hemorrhagic fever virus, Francisella tularensis and Borrelia burgdorferi in rural population of Manisa, western Turkey. J Vector Borne Dis. 2016;53(2):112-117.