ALI ŞERIATI'S INTELLECTUAL WORLD AND POLITICAL IDEAS; PERSONALITIES, EVENTS AND FACTS

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 10, 08.07.2023

Onur Celik

https://doi.org/10.58642/kutbilim.1229832

Öz

Ali Shariati, a very important figure in Iranian political life, became the representative of a unique and idiosyncratic tradition of thought by blending Islamic thought with Marxist terminology and theories in his own time. In this context, Shariati, who attracts the attention of different disciplines from sociology to political science, has an important place in the Turkish political science literature. Ali Shariati, who had the opportunity to get to know Eastern and Western civilizations closely, is an important thinker who seeks solutions to the problems of his time in Iran, and adds a different perspective to Islamic literature in general.
While the 1979 Revolution in Iran occupied an important place in the Islamic geography, it also started a controversial process that has survived to the present day. The aim of this study is to determine the political views of Ali Shariati and to determine the effects of these views on the Iranian Islamic Revolution.
In this direction, Shariati stated that the reason for the backwardness of Islamic countries is due to the wrong practices of the governments and their use of religion for their own interests. Since religion has been detached from its essence, the struggle with the West has been inadequate and Western imitation has emerged. As a result, Shariati presented a recipe to Iran and Islamic countries by reinterpreting Islam as a return to essence. This recipe contains important propositions for Turkey as one of the important actors of the Islamic world.

Anahtar Kelimeler

Ali Shariati, Iranian Revolution, Islam, Regime, İdeology

ALİ ŞERİATİ’NİN DÜŞÜNSEL DÜNYASI VE SİYASAL FİKİRLERİ; ŞAHSİYETLER, OLAYLAR VE OLGULAR

Öz

İran siyasal hayatı açısından oldukça önemli bir figür olan Ali Şeriati, kendi döneminde İslam düşüncesini özellikle Marksist terminoloji ve teorilerle harmanlayarak kendine özgü ve nevi şahsına münhasır bir düşünce geleneğinin temsilcisi olmuştur. Bu bağlamda sosyolojiden siyaset bilimine kadar farklı disiplinlerin ilgisini çeken Şeriati, Türk siyaset bilimi literatüründe de önemi bir yer tutmaktadır. Doğu ve Batı medeniyetlerini yakından tanıma fırsatı bulan Ali Şeriati yaşadığı dönemin sorunlarına İran özelinde çözüm yolları arayan genelde ise İslam literatürüne farklı bakış açısı katan önemli bir düşünürdür.
İran’da yaşanan 1979 Devrimi İslam coğrafyasında önemli yer tutarken günümüze kadar gelen tartışmalı bir süreci de başlatmıştır. Bu çalışmanın amacı da Ali Şeriati’nin siyasi görüşlerini tespit edip, bu görüşlerin İran İslam Devrimi’ne etkilerini saptamaktır.
Bu doğrultuda Şeriati, İslam ülkelerinin geri kalmasının nedeninin iktidarların yanlış uygulamalarından ve dini kendi çıkarları doğrultusunda kullanmalarından kaynaklandığını belirtmiştir. Din özünden koparıldığından Batı ile mücadelede yetersiz kalınmış ve Batı taklitçiliği ortaya çıkmıştır. Sonuç olarak Şeriati İslamiyet’i öze dönüş olarak tekrar yorumlayarak İran’a ve İslam ülkelerine bir reçete sunmuştur. Bu reçete, İslam dünyasının önemli aktörlerinden biri olarak Türkiye açısından da önemli önermeler barındırmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ali Şeriati, İran Devrimi, İslam, Rejim, İdeoloji., Ali Shariati, Iranian Revolution, Islam, Regime, İdeology

Kaynakça

• Aktaş, B. (2020). Ali Şeriati’de İnsan ve Toplum Felsefesinin İmkânı. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi.
• Ay, R. (2020). Dine Karşı Din: Ali Şeriati’nin İki Kutuplu Din Anlayışı. Journal of Analytic Divinity, 4(2), 127-147.
• Çevik, E. (2015). Pehlevi Dönemi Kadın Modernleşmesi (1921-1979). Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Demirkılınç, S. (2017). Psikopolitik Boyutuyla İran Devrimi. Şarkiyat, 9 (1), 22-43 .
• Ay, R. (2020). Dine Karşı Din: Ali Şeriati’nin İki Kutuplu Din Anlayışı. Journal of Analytic Divinity, 4(2), 127-147.
• Çevik, E. (2015). Pehlevi Dönemi Kadın Modernleşmesi (1921-1979). Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Demirkılınç, S. (2017). Psikopolitik Boyutuyla İran Devrimi. Şarkiyat, 9 (1), 22-43 .
• Durlanık, K. (2021). Humeyni’nin Dini ve Siyasi Söylemlerinde Ali Şeriati Etkisinin İncelenmesi ve Basından Örnekler. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Erat, S. & Özkul, O. (2018). Ali Şeriati Düşüncesinde Siyasal İslam: Kavramsal Bir Analiz . Kesit Akademi Dergisi , (13) , 341-356 .
• Fazla, H. (2017). Ali Şeriati’de İslam Düşüncesinin Temelleri. Bayburt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6, 19-29.
• Keneş, B. (2013). İran siyasetinin iç yüzü. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Keven, A. (2015). Şah İsmail’in Mezhebi Eğilimlerinin Anadolu Ve İran Coğrafyasına . Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (3), 9-26.
• Kılıç, M. (2018). İran Jeopolitiği ve Siyasi Coğrafyası. İran Çalışmaları Dergisi , 2 (1) , 171-175 .
• Oflaz, K. (2012). Ali Şeriati’nin Dini ve Siyasi Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi.
• Niray, N. & Deniz, D. (2010). İran İslam Cumhuriyeti: Tarihi, Siyaseti ve Demokrasisi . Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Dergisi, 6 (2) , 1-32.
• Onat, H. (2013). İran İslam Devrimi ve Şiilik. e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi, 6 (2), 223-256.
• Paşaoğlu, M. T. (2019). İslamî Devrim Nedir?: 1979 İran Örneği. İnsan ve İnsan, 6(20) , 307-323.
• Şeriati, A. (1999). Öze Dönüş (Çev: Kerim Güney). İstanbul: Kitapevi Yayınları.
• Şeriati, A. (2009). İslam’ı Tanıma Metodu (Çev: Murat Demirkol, Derya Örs, Hicabi Kırlangıç). Ankara: Fecr Yayınları.
• Şeriati, A. (2011). İslambilim (Çev: Hicabi Kırlangıç). Ankara: Fecr Yayınları.
• Şeriati, A. (2014). İnsanın Dört Zindanı. İstanbul: İşaret Yayınları.
• Şeriati, P. (2005). Eşim Ali Şeriati. İstanbul: Ekin Yayınları.
• Toker, İ. (2009). İslam Sosyolojisi Kavramı ve Ali Şeriati Üzerine Kritik Bir Yaklaşım. Bilimname XVI, 1, 92-105.
• Yalçınkaya, A. (1996). Ali Şeriati ve Bir İslam Ütopyasının Kuruluşu. Ankara: Tartışma Metinleri, Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi.
• Yıldız, F. (2016). Ali Seriati’nin Siyasal Teorisi Üzerine Eleştirel Bir Değerlendirme. Muhafazakar Düşünce Dergisi, 13(48), 59-89.