Investigation of Graduate Thesis Conducted With Adolesencents on Health Literacy in the Field of Nursing in Türkiye

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 2, 234 - 244, 20.08.2024

İsmail Uçar , Erdal Akdeniz

https://doi.org/10.24938/kutfd.1443843

Öz

This study aimed to investigate trends in nursing theses focusing on the health literacy of middle and high school students in Türkiye. The Higher Education Council National Thesis Center database was searched using the keywords "health literacy", "e-health literacy", and using the keywords in Turkish. The search was conducted between January 4-9, 2024, and yielded 478 theses. After applying inclusion and exclusion criteria, 8 theses were included in the final analysis. The majority of the thesis studies (7 theses) were master's studies. Only one study was found to be experimental type. It was observed that the theses examined were mostly descriptive, cross-sectional and relationship-seeking type (87.5%) and mostly in the department of Nursing (50%). The sample size was generally between 114-1519. In recent years, it can be said that the concept of health literacy is one of the areas of interest in nursing research, and that nurses who conduct postgraduate research in the field of nursing in our country are interested in determining the level of health literacy and attach importance to studies on this subject. The dissemination of experimental studies to be designed for health literacy education will contribute to increasing the level of health literacy.

Anahtar Kelimeler

Adolescent, nursing, health literacy

TÜRKİYE’DE HEMŞİRELİK ALANINDA SAĞLIK OKURYAZARLIĞI KONUSUNDA ADÖLESANLAR İLE YAPILAN LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İNCELENMESİ

Öz

Bu çalışma Türkiye’de ortaokul ve lise öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı konusundaki hemşirelik lisansüstü tezlerini incelemek amacıyla yapılmıştır. Çalışmada Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı Ulusal Tez Merkezi veri tabanı kullanılıp 2018-2023 yılları arasında yapılan hemşirelik alanında sağlık okuryazarlığı ile ilgili bütün tezler taranmıştır. Tarama Türkçe dilinde anahtar sözcük olarak ‘‘Sağlık okuryazarlığı’’, ‘‘E-sağlık okuryazarlığı’’, ‘‘Sağlık okuryazarlık’’, ‘‘E Sağlık okuryazarlık’’ kelimeleri ve/veya anahtar kelimeleri kullanılarak 4-9 Ocak 2024 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Taranan veri tabanında 478 kayıtlı lisansüstü teze ulaşılmıştır. Dahil etme ve dışlama kriterleri kapsamında 8 lisansüstü tez incelenmiştir. Lisansüstü tez çalışmalarının çoğunluğu (7 tez) yüksek lisans çalışmasıdır. Sadece bir çalışmanın deneysel tipte olduğu görülmüştür. İncelenen lisansüstü tezlerin daha çok tanımlayıcı, kesitsel ve ilişki arayıcı tipte (%87.5); en çok hemşirelik ana bilim dalında (%50) olduğu görülmüştür. Örneklem sayısı 114-1519 arasında değişmektedir. Son yıllarda sağlık okuryazarlığı kavramının hemşirelik araştırmalarının ilgi alanlarından biri olduğu, sağlık okuryazarlığı düzeyini belirlemek amacıyla ülkemizde hemşirelik alanında lisansüstü araştırma yapan hemşirelerin ilgisini çektiği ve buna yönelik çalışmalara önem verdikleri söylenebilir. Sağlık okuryazarlığı eğitimine yönelik tasarlanacak deneysel çalışmaların yaygınlaştırılması sağlık okuryazarlık düzeyinin artırılmasına katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Adölesan, hemşirelik, sağlık okuryazarlığı

Etik Beyan

İnceleme makalesi olduğu için etik kurul iznine gerek yoktur.

Destekleyen Kurum

Herhangi bir destekleyen kurum yoktur.

Kaynakça

• World Helath Organization (WHO). World Health Statistic 2013. Erişim tarihi: 09.01.2024: https://www.who.int/publications/i/item/9789241564588.
• Quaglio G, Sørensen K, Rübig P, Bertinato L, et al. Accelerating the health literacy agenda in Europe. Health Promot Int. 2017;32(6):1074-1080.
• Cajita MI, Denhaerynck K, Dobbels F, et al. Health literacy in heart transplantation: Prevalence, correlates and associations with health behaviors-Findings from the international bright study. J Heart Lung Transplant. 2017;36(3):272-279.
• Barbara Summers M, Joanne Watson M. Educating nursing students about health literacy: From the classroom to the patient bedside. OJIN. 2010;15(3):1E.
• Çopurlar Kendir C, Kartal M. What is Health Literacy? How to measure it? Why is it important? Turkish J Fam Med Primary Care. 2016;10(1):40-45.
• Aronis KN, Edgar B, Lin W, Martins MAP, Paasche-Orlow MK, Magnani JW. Health literacy and atrial fibrillation: Relevance and future directions for patient-centred care. Eur Cardiol. 2017;12(1):52-57.
• Mayer G, Villaire M. Health literacy: An opportunity for nurses to lead by example. Nurs Outlook. 201;59(2):59-60.
• Masoompour M, Tirgari B, Ghazanfari Z. Investigating the relationship between health literacy, self-efficacy, and self- care behaviors in patients with diabetes. Int J Evid Based Healthc. 2017;7(3):17-25.
• Ghanbari S, Ramezankhani A, Montazeri A, Mehrabi Y. Health Literacy Measure for Adolescents (HELMA): Devolopment and psychometric properties. PLoS One. 2016;11(2):e0149202
• MEB. Sağlık Okuryazarlığı Becerileri Etkinlik Kitabı. 2023 [güncellenmiş 24.05.2024]. Erişim: https://ogmmateryal.eba.gov.tr/kitap/okuryazarlik-becerileri/saglik-okuryazarligi/saglik-okuryazarligi.pdf.
• Akca A, Ayaz‐Alkaya S. Effectiveness of health literacy education for nursing students: A randomized controlled trial. Int J Nurs Pract. 2021;27(5):e12981.
• Paakkari L, Torppa M, Välimaa R, Villberg J, Ojala K, Tynjälä J. Health asset profiles and health indicators among 13-and 15-year-old adolescents. Int J Public Health. 2019;64(9):1301-1311.
• Sukys S, Trinkuniene L, Tilindiene I. Subjective health literacy among school-aged children: First evidence from Lithuania. Int J Environ Res Public Health. 2019;16(18):3397.
• Çınar S, Ay A, Boztepe H. Çocuk sağlığı ve sağlık okuryazarlığı. Sağlıkta Performans ve Kalite Derg. 2018;14(2):25-39.
• Ayaz‐Alkaya S, Kulakçı‐Altıntaş H. Nutrition‐exercise behaviors, health literacy level, and related factors in adolescents in Turkey. J Sch Health. 2021;91(8):625-631.
• Ceylan D, Akan-Celen F, Özkan S, Aycan Z. Promoting adolescent health: Health literacy, self-efficacy and internet use. Turk J Pediatr. 2022;64(1):110-121
• Özturk FO, Ayaz-Alkaya S. Health literacy and health promotion behaviors of adolescents in Turkey. J Pediatr Nurs. 2020;54:e31-e35.
• Çınkıl Z. Adölesanların sağlık okuryazarlığı düzeyleri ile yeme tutumları arasındaki ilişki. Ordu. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü; 2022.
• Dülger H. Adölesan dönemde sağlık okuryazarlığı temelli web tabanlı eğitimin beslenme ve egzersiz davranışlarına etkisi. Bartın. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2021.
• Karabacak F. Lise Öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı. Ankara. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2019.
• Yulu N. Ergenlerin sağlık okuryazarlığı ile sağlık algısı, tutumu ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ankara. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2020.
• Karagözoğlu M. Adolesanlarda sağlik okuryazarliği ile sağlikli yaşam biçimi davranişlari arasindaki ilişkinin belirlenmesi. İstanbul. Bezmialem Vakıf Üniveristesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2021.
• Özden S. Çorum il merkezinde lise son sınıf öğrencilerinde e-sağlık okuryazarlığı düzeyi ve seçilmiş sağlık davranışları. Çorum. Hitit Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2021.
• Üçkuyu N. Ortaokul öğrencilerinde sağlik okuryazarliği düzeyi ve etkili etmenler. İzmir. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2020.
• Yurdakul S. Erken adölesanlarda sağlik okuryazarliğinin sağliği geliştirme davranişlari ile ilişkisi. Konya. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2021.
• Denktaş K. Kırsal kesimde ilköğretim son sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ve e-sağlık okuryazarlığı. Manisa. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2019.
• Ran M, Peng L, Liu Q, Pender M, He F, Wang H. The association between quality of life (QOL) and health literacy among junior middle school students: a cross-sectional study. BMC Public Health. 2018;18(1):1183.
• Koçak K. Ergenlerde sağlık okuryazarlığı ile riskli sağlık davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mevlana Tıp Bilimleri. 2022.2(3).112-119.
• Park A, Eckert TL, Zaso MJ, Scott-Sheldon LA, Vanable PA, Carey KB, et al. Associations between health literacy and health behaviors among urban high school students. J Sch Health. 2017;87(12):885-893.
• Kırşan M, Özcan BA. Adölesanlarda sağlık okuryazarlığı ve beslenme okuryazarlığının diyet kalitesine etkisi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi. 2021(27):532-538.
• Şimşek T. Kayseri İlindeki Lise Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlık Düzeylerinin Belirlenmesi ve Etkileyen Faktörlerin Saptanması. Sağlık Bilimlerinde Eğitim Dergisi. 2019;2(1):43-52.
• Chisolm DJ, Manganello JA, Kelleher KJ, Marshal MP. Health literacy, alcohol expectancies, and alcohol use behaviors in teens. Patient Educ Couns. 2014;97(2):291-296.
• Coşkun S, Güvenç G, Bebiş H. Effectiveness of web-based health education and consultation on health promotion behaviors of adolescents. Gulhane Medical Journal. 2020;61(4).139-146.
• Charles Shapu R, Ismail S, Ahmad N, Lim PY, Abubakar Njodi I. Systematic review: effect of health education intervention on improving knowledge, attitudes and practices of adolescents on malnutrition. Nutrients. 2020;12(8):2426.