Kütüphaneciliğin Değişen Rolleri

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 1, 165 - 183, 23.01.2025

Gülden Çavdar , Özüm Eğilmez

https://doi.org/10.59116/lamre.1592333

Öz

Türkiye’de ve dünyada kütüphaneler her gün çok sayıda ve türde kullanıcı grubu tarafından ziyaret edilmektedir. Kütüphanelerin başlıca işlevleri bilgiye erişimi yöntem ve metotlarlarıyla öğretmek, bilimsel iletişimi teşvik etmek, araştırma ve öğretimi desteklemektir. Bu sebeple organizasyon yapıları ve hizmetleri bu işlevlere uygun olarak yapılandırılmaktadır. Temel amaç ve işlevleri aynı olan kütüphanelerin; kullanıcı yaş aralığı, bağlı bulundukları kurum ve ihtiyacın niteliğine bağlı olarak farklı türleri bulunmakla birlikte; karmaşık bir sosyal profile sahip, artan sayıdaki kullanıcı grubu ile ilişkili olarak klasik varoluş amaçlarının dışına çıkarak örgütlenmeleri gerekmektedir. Bu örgütlenme çerçevesinde kütüphanelerin temel bileşenleri ve organizasyon yapılarının değişimi şarttır. Zira kullanıcı grupları, klasik kütüphane hizmetlerinden yararlanmak için bulundukları öngörülen bu ortamlara; yoksulluk, evsizlik, göçmenlik kaygıları, ruhsal ve sağlık sorunları gibi oldukça geniş bir yelpazede yayılan, sayılması güç ve karşılanmamış psikososyal etmenle gitmektedirler. Dolayısıyla klasik kütüphanecilik hizmetlerinin boyunu aşan ihtiyaçlarını, kendileriyle birlikte gittikleri bu ortamlara taşımaktadırlar. Karşılanamayan ihtiyaçlar bireyin tüm beklenti ve davranışları gibi kütüphanelerden de almayı umdukları hizmetleri ve neticede kütüphaneleri, çalışanları ve hizmetleri etkilemektedir/değiştirmektedir. Çalışmanın temel odak noktası, kütüphane ve hizmetlerini şekillendiren sosyolojik temelli kullanıcı yığını sorunu için çözüm sunmak ve kütüphaneciliğin yeni rollerini anlamlandırmaktır.
Bu çalışma, kütüphane personeli ve hizmetlerinin değerlendirilmesini amaçlamakla birlikte sosyolojik koşulların kütüphanecilik mesleği ve hizmetleri üzerindeki etkilerine dikkat çekmektedir. Çalışma, yoksulluk, evsizlik ve göçmenlik gibi psikososyal krizlerin yoğun yaşandığı çoğunlukla Amerika Birleşik Devletleri (ABD) merkezli halk kütüphanelerine odaklanmakta; kütüphanelerin bu krizleri dikkate alarak örgütsel gelişim ve örnek hizmet uygulamalarını ortaya koymayı hedeflemektedir. Çalışmada kütüphanecilik literatüründeki gelişim ve sınırların anlamlandırılması; çalışmanın bilimsel açıdan desteklenmesi amacıyla Web of Science (WOS) üzerinden 2016-2021 yılları arasındaki yazar-tema-trend değişimi verileri değerlendirilmiştir.
Türkiye’de uygulama alanının dar olması sebebiyle yetersiz literatüre sahip olan sosyal kütüphanecilik, kütüphanecilerin ve kullanıcıların sosyal ihtiyaçları konuları için doküman analizi yöntemi kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Klasik Kütüphanecilik, Kütüphaneler/Kütüphaneciler için Yeni Roller ve Sorumluluklar, Kütüphanelerin/Kütüphanecilerin Değişen Sorumlulukları, Sosyal Hizmet Uzmanları ve Kütüphaneler

Changing Roles of Librarianship

Öz

Libraries in Turkey and around the world are visited every day by many different types of user groups. The main functions of libraries are to teach the methods and means of accessing information, to encourage scholarly communication, and to support research and teaching. Therefore, their organizational structures and services are structured in accordance with these functions. Although there are different types of libraries with the same basic purpose and functions, depending on the age range of the users, the institution they are affiliated with and the nature of the need, they need to be organized beyond their classical purpose of existence in relation to the increasing number of user groups with a complex social profile. Within the framework of this organization, the basic components and organizational structures of libraries must change. This is because user groups go to these environments with a wide range of psychosocial factors such as poverty, homelessness, immigration concerns, mental and health problems, which are difficult to count and unmet. Therefore, they bring their needs, which are beyond the scope of conventional library services, with them to these environments. Unmet needs, like all expectations and behaviors of individuals, affect the services they expect to receive from libraries and ultimately affect libraries, staff, and services. The main focus of the study is to provide solutions to the sociologically based problem of the mass of users shaping libraries and their services and to make sense of the new roles of librarianship.
While this study aims to evaluate library staff and services, it draws attention to the impact of sociological conditions on the library profession and services. The study focuses on public libraries, mostly in the United States, where psychosocial crises such as poverty, homelessness, and immigration have been experienced intensely, and aims to reveal the organizational development and exemplary service practices that libraries have put forward in response to these crises. In order to make sense of the development and boundaries in the librarianship literature and to support the study scientifically, author-theme-trend change data between 2016-2021 were evaluated through WOS (Web of Science).
Document analysis method was used for the topics of social librarianship, social needs of librarians and users, which have insufficient literature due to the narrow application area in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Classical Librarianship, New Roles and Responsibilities for Libraries/Librarians, Changing Responsibilities of Libraries/Librarians, Social Workers and Libraries

Kaynakça

• Agencies, C.L. (2007). Guidelines for library services for people with mental illnesses, 2007.
• Bitter‐Rijpkema, M.E., Verjans, S. ve Bruijnzeels, R. (2012), The library school: Empowering the sustainable innovation capacity of new librarians. Library Management, 33(1/2), pp. 36-49. https://doi.org/10.1108/01435121211203301
• Bitter‐Rijpkema, M. E., Verjans, S., ve Bruijnzeels, R. (2011). The Library School: empowering the sustainable innovation capacity of new librarians. Library Management, 33(1/2), pp. 36-49.
• Brassil, E. B. (2014). ALA [Glossary] of library & information science, Chicago: American Library Association, 2013.
• Buckland, M. K. (1997). What is a “document”?. Journal of the American Society for Information Science, 48(9), 804-809. https://doi.org/10.1002/(SICI)1097-4571(199709)48:9<804::AID-ASI5>3.0.CO;2-V
• Cronin, B. ve Davenport, E. (1996). Conflicts of jurisdiction: An exploratory study of academic, professional, and epistemological norms in library and information science. Libri, 46(1), 1-15. https://doi.org/10.1515/libr.1996.46.1.1
• Chu, C. M., Raju, R., Cunningham, C., Ji, J., Ortíz-Repiso Jiménez, V., Slavic, A., ve Zakaria, S. (2024). Profesyonel Kütüphane ve Bilgi Bilimi (LIS) Eğitim Programları için IFLA Rehberi.
• Heite, C. (2012). Setting and crossing boundaries: Professionalization of social work and social work professionalism. Social Work and Society, 10(2).
• International Organization for Standardization. (2022). Information and documentation — International library statistics (ISO Standard No.2789:2022).
• Jochumsen, H. (2018). How to qualify the debate on the public library by the use of research-developed tools. Bibliothek Forschung und Praxis, 42(2), 344-350. https://doi.org/10.1515/bfp-2018-0041
• Kajberg, L. (2018) Re-visiting Paul Wasserman’s the new librarianship: A challenge for change. Public Library Quarterly, 34(4), 375-386. https://doi.org/10.1080/01616846.2018.1511963
• Lankes, R. D. (2011). The atlas of new librarianship (c.16). Cambridge, MA: MIt Press.
• Lankes, R. D. (2016). The new librarianship field guide. Mit Press.
• Lankes, R. (2018). Why do we need a new library science. Bibliothek Forschung und Praxis, 42(2), 338-343. https://doi.org/10.1515/bfp-2018-0036
• Miles, D. (2017). A social worker in the library. Incite, 38(3/4), 20.
• Morgese, W. (2017). Libraries and librarians in the 21th century: Carriers of knowledge but also empathetic builders of a change. AIB Studi, 57(2). https://doi.org/10.2426/aibstudi-11645
• Newman, B. M. (2020). Newman Ph. R. The psychological system. Theories of Adolescent Development, 113-116.
• O’malley, S. (2022). Libraries hiring social workers as mental health issues and homelessness soar. Route Fifty.
• Stringer, H. (2020). Libraries as mental health hubs: across the United States, libraries are striving to offer visitors mental health supports. Monitor on Psychology, 51(3), 26. (Erişim Tarihi:10.11.2024) https://www.apa.org/monitor/2020/04/libraries-health-hubs
• Torrey, E., Esposito, R. ve Geller, J. (2009). Problems associated with mentally ill individuals in public libraries. Public Libraries, 48(2), 45-51.
• Ubogu, J. O. (2021). The role of librarian in the twenty-first century. In Examining the impact of industry 4.0 on academic libraries (pp. 91-102). Emerald Publishing Limited.
• Yontar, A. (1995). Kütüphane ve belge-bilgi merkezlerinde bilimsel yönetimin önemi. İstanbul: TKD İstanbul Şubesi.
• Zettervall, S. K., & Nienow, M. C. (2019). Whole person librarianship: A social work approach to patron services. Bloomsbury Publishing USA