The Appearance of Budget Right in The Presidential System of Turkey and Comparison with Latin American Countries

Yıl 2020, Cilt: 25 Sayı: 99, 49 - 78, 30.09.2020

Muhammet Durdu

https://doi.org/10.36484/liberal.739812

Cited By: 2

Öz

As a result of the constitutional amendments made by Law No. 6771 in 2017, government system has been changed and the presidential government system was introduced in Turkey. Along with this change, the budgetary system has also changed and the executive gained significant power in terms of the approval of the budget. It was considered that this situation would have serious drawbacks in terms of separation of powers, balance-control and budget right. Latin American countries are selected for comparison in terms of those states implementing the presidential system, common features of these countries in terms of budget right are set out, and the comparison with Turkey’s new government system is provided. As a result, it is observed that Turkey switched to a similar system with Latin American countries where the executive is powerful, and accordingly recommendations are highlighted as to strengthen legislation in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Budget right, Presidential system, Latin America

Bütçe Hakkının Cumhurbaşkanlığı Sistemindeki Görünümü ve Latin Amerika Ülkeleri ile Mukayesesi

Öz

Türkiye’de 2017 yılında 6771 sayılı Kanun ile yapılan Anayasa değişikliği neticesinde hükûmet sistemi değişmiş ve başkanlık hükûmet sistemine geçilmiştir. Bu değişiklik
ile beraber bütçe sistemi de değişmiş ve yürütmenin bütçenin tasdiki açısından ciddi güç kazandığı görülmüştür. Bu durumun kuvvetler ayrılığı, denge-denetleme ve
bütçe hakkı açısından ciddi sakıncaları doğuracağı düşünülmüştür. Başkanlık sistemini uygulayan diğer devletlerle mukayesesi için Latin Amerika ülkeleri seçilmiş, bu
ülkelerin bütçe hakkı açısından ortak özellikleri ortaya konmuş ve Türkiye’nin yeni sistemi ile mukayesesi sağlanmıştır. Netice itibariyle, Türkiye’nin, yürütmenin güçlü
olduğu Latin Amerika ülkelerine benzer bir sisteme geçiş yaptığı görülmüş, yasamanın güçlendirilmesine yönelik tavsiyeler vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bütçe hakkı, cumhurbaşkanlığı sistemi, Latin Amerika

Kaynakça

• Abuelafıa, E., Berenszteın, S., Braun, M. ve Gresia, L. D. (2009), “Who Decides On Public Expenditures: The Importance Of The Informal Budget Process İn Argentina”, M. Hallerberg, C. Startascını, E. Steın (Ed), Who Decides The Budget, Inter-American Development Bank, ss. 23-57.
• Akçakaya, M. ve Özdemir, A. (2018), “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ve Siyasal İstikrar”, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, c. 53 s. 3, ss. 922-944.
• Alston, L., Melo, M., Mueller, B. ve Pereıra, C. (2009), “Presidential Power, Fiscal Responsibility Laws, And The Allocation Of Spending: The Case Of Brazil”. M. Hallerberg, C. Scartascını, E. Steın (ed.), Who Decides The Budget, Inter-American Development Bank, ss. 57-91.
• Ames, B. (1977), “The Politics Of Public Spending İn Latin America”, American Journal Of Political Science, c. 21 s. 1, ss. 149-176.
• Ames, B. (2002), Party Discipline İn The Chamber Of Deputies. S. Morgenstern, B. Nacıf (ed.), Legislative Politics İn Latin America, Cambridge/İngiltere: Cambridge University Press, ss. 185-222.
• Anayasa Mahkemesi (2019), Kararlar Bilgi Bankası, Https://Www.Anayasa.Gov.Tr/Tr/Kararlar-Bilgi-Bankasi/ (E.T. 12.10.2019).
• Araya, I. A. (2015), “Budgetary Negotiations: How The Chilean Congress Overcomes İts Constitutional Limitations” The Journal Of Legislative Studies, c. 21 s. 2, ss. 213-231.
• Ataay, F. (2017), “Türkiye'de Hükûmet Sistemi Değişikliği: Parlamenter Sistemden Başkanlık Sistemine Geçiş” Sosyal Bilimler Dergisi, c. 10 s. 2, ss. 77-98.
• Ateş, Leyla (2017), Yatırım Vergi Teşvik Politikasının Hukuki Çerçevesi, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Avcı, Mehmet Alpertunga (2015), “Yasamanın Birincil Güçlü Silahı Bütçe Hakkı: Teorik Bir Yaklaşım” Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c. 19 s. 1, ss. 69-80.
• Bağlı, Mehmet Selim (2012), “Teorik Ve Tarihsel Açıdan Bütçe Hakkı” Yasama Dergisi, s. 20, ss. 39-77.
• Bağlı, Mehmet Selim (2014), Tbmm'nin Bütçe Hakkı Kullanım Durumu: 5018 Sayılı Kanun Sonrası Bütçe Hakkının Kullanımında Etkinlik Düzeyinin Ölçümü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sbe Maliye Abd Doktora Tezi.
• Başaran Yavaşlar, Funda (2013), “Hukuki Güvenlik İlkesinin Bir Alt İlkesi Olarak Vergi Hukukunda Yasallık İlkesi”, E. Göztepe (ed.), Hukuk Güvenliği, Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları ss. 189-238.
• Bonvecchı, A. (2010), The Political Economy Of Fiscal Reform İn Latin America: The Case Of Argentina. Inter-American Development Bank.
• Bülbül, Duran (2017), “Bütçe Hakkının Etkin Kullanılması: Sayıştay Raporlarının Tbmm'de Görüşülmesi” Legal Mali Hukuk Dergisi, c. 13 s. 152, ss. 1903-1916.
• Casar, M. A. (2002), “Executive–Legislative Relations: The Case Of Mexico (1946–1997)”. S. Morgenstern, & B. Nacif (ed.), Lagislative Politics İn Latin America, Cambridge/İngiltere: Cambridge University Press, ss. 114-147.
• Cilavdaroğlu, Ahmet A., & Ekici, Birol (2013), “Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin Bütçe Hakkını Kullanabilme Kapasitesi” Amme İdaresi Dergisi, c. 46 s. 3, ss. 59-88.
• Currıstıne, T. ve Bas, M. (2007), “Budgeting İn Latin America: Results Of The 2006 Oecd Survey”, Oecd Journal On Budgeting, c. 7 s. 1, ss. 1-37.
• Çataloluk, Cuma (2008), “Batı Toplumlarında Toplumsal Yapı Değişimleri Ve Bütçe Hakkının Gelişimi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c. 10 s. 2, ss. 72-94.
• Desposato, S. W. (2008), “Explaining Patterns Of Oversight İn Brazilian Subnational Governments”, R. Stapenhurst, R. Pelizzo, D. M. Olson, & L. V. Trap (ed.), Legislative Oversight And Budgeting, Washington/Abd: The World Bank, ss. 193-201. Dorotinsky, B. (2008), “A Note On What Happens If No Budget İs Passed Before The Fiscal Years Begins” R. Stapenhurst, R. Pelızzo, D. M. Olson, & L. V. Trap (ed.), Legislative Oversight And Budgeting, Usa/Washington: World Bank Institute, ss. 111-115.
• Ekinci, Ahmet (2019), “Latin Amerika Ülkelerinde Başkan'ın Sorumluluğunu İşletmek İçin Parlamentoların Kullandığı Araçlar” Tbb Dergisi, s. 144, ss. 13-58.
• El, Banu (2014, 01 03), A Haber Moderatöründen Rüşvete Skandal Savunma! Youtube: Https://Www.Youtube.Com/Watch?V=F1dvouallay#! (E.T. 19.11.2019).
• Erdoğan, Mustafa (2016), Başkanlık Sistemi, Latin Amerika Tecrübesi Ve Türkiye. Ankara: Özgürlük Araştırmaları Derneği/Liberal Perspektif.
• Ertekin, Ş. ve Gül, H. (2018). “Hükümet Ssitemlerinin Bütçe Hakkının Kullanımı Açısından Değerlendirilmesi: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi” S. Stancıu, A. R. Gökbunar, & T. Gündüz (ed.), Yerelden Globale Stratejik Araştırmalar, Londra/İngiltere: Ijopec Publication ss. 280-292.
• Fendoğlu, Hasan Tahsin (2016), “Cumhurbaşkanlığı Sisteminde Ombudsman Denetimi: İdarenin Kamu Kurumu Denetçiliği Tarafından Denetlenmesi” Ombudsman Akademik s. 5, ss. 13-36.
• Feyzioğlu, Bedi Necmettin (1954), Nazari Tatbiki Mukayeseli Bütçenin Kontrolü, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Feyzioğlu, Bedi Necmettin (1983-84), “Modern Anayasalarda Bütçe Hakkı”, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, ss. 3-28.
• Gölcek, Ali Gökçen (2014), “Bütçe Kavramı ve Bütçe Hakkı: Tarihsel Bir İnceleme”, Vergi Raporu Dergisi s. 182, ss. 132-139.
• Gözler, Kemal (2017, 02, 24), Cumhurbaşkanlığı Sistemi Mi, Başkanlık Sistemi Mi, Yoksa Neverland Sistemi Mi? 16 Nisan'da Neyi Oylayacağız? Http://Www.Anayasa.Gen.Tr/Neverland.Htm (25.11.2019).
• Gülener, Serdar (2016), Başkanlık Sistemlerinde Denge ve Denetleme, İstanbul: Seta.
• Güneş, Gülsen (2000), “Hukuksal Teknik Açıdan Bütçede "Önceden İzin İlkesi" nin Vergi Gelirleri Yönüyle İşlevini Kısmen Yitirmesinin Bütçe Hakkı Açısından İrdelenmesi”. 13. Türkiye Maliye Sempozyumu, Muğla: Marmara Üniversitesi, ss. 173-196.
• Gürsoy, B. (1981), Kamusal Maliye Bütçe, Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Hıroı, T. (2013), “Governability And Accountability İn Brazil: Dilemma Of Coalitional Presidentialism”, The Journal Of Social Science s. 75, ss. 39-59.
• Holt, J. C. (2015), Magna Carta (Third Edition), (G. Garnett, & J. Hudson, (ed.)) Uk/Cambridge: Cambridge University Press.
• İlal, Ersan (1968), “Magna Carta”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, c. 34 s. 1-4 ss. 210-242.
• Jones, M. P. (2002), “Explaining The High Level Of Party Discipline İn The Argentine Congress”, S. Morgenstern, & B. Nacif (ed.), Legislative Politics İn Latin America, Cambridge/İngiltere: Cambridge University Press, ss. 147-184.
• Kıral, Halis ve Akdemir, Tekin (2019), “Bütçe Hakkı Kapsamında Türkiye'de Ödenek Aktarmalarının Değerlendirilmesi” Sayıştay Dergisi s. 112, ss. 107-135.
• Kızılot, Şükrü. (2014, 10, 12). Türkiye Aynı Borcu İki Kez Ödemiş, Hürriyet, Http://Www.Hurriyet.Com.Tr/Yazarlar/Sukru-Kizilot/Turkiye-Ayni-Borcu-İki-Kez-Odemis-27370292 (11.12.2019).
• Konukman, Aziz (2015), “Türkiye'de Bütçe Hakkının Kullanımı: Sorunlar Ve Çözüm Önerileri”, Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, c. 1 s. 1, ss. 23-65.
• Küçük, Adnan (2017), “Yeni Anayasa Değişikliği ile Getirilmek İstenen Türkiye'ye Özgü Başkanlık Sistemi: Korkular, Algılar, Beklentiler”, Liberal Düşünce Dergisi s. 85, ss. 157-189.
• Morgenstern, S. (2002), “Explaining Lagislative Poitics İn Latin America”, S. Morgentern, & B. Nacif (ed.), Lagislative Politics İn Latin America, Cambridge/İngiltere: Cambridge University Press, ss. 413-446.
• Mustapıc, A. M. (2002), “Oscillating Relations: President And Congress İn Argentina”, S. Morgenstern, & B. Naciff (ed.), Legislative Politics İn Latin America, Cambridge/İngiltere: Cambridge University Press, ss. 23-48.
• Narter, Recep (2012), “Anayasal Açıdan Bütçe Hakkı”, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 35-52.
• Neto, O. A. (2002), “Presidential Cabinets, Electoral Cycles, And Coalition Discipline İn Brazil”. S. Morgenstern, & B. Naciff (ed.), Legislative Politics İn Latin America, Cambridge/İngiltere: Cambridge University Press. ss. 48-79.
• Nıeto-Parra, S. ve Santıso, J. (2009), Revisiting Pllitical Budget Cycles İn Latin Amerika, Paris/Fransa: Oecd Working Paper No: 281.
• Rose-Ackerman ve S., Desıerto, D. A., Volosın, N. (2011), Hyper-Presidentialism: Seperation Of Powers Without Checks And Balances İn Argentina And The Philipinnes, Yale/Abd: Yale Law School Faculty Scholarship Series: 4155.
• Santıso, C. (2005), Budget Institutions And Fiscal Responsibility: Parliaments And The Political Economy Of The Budget Process İn Latin America, Washington/Abd: World Bank Institute.
• Santıso, C. (2008), “Keeping A Watchful Eye? Parliaments And The Politics Of Budgeting İn Latin America”, R. Stapenhurst, R. Pelızzo, D. M. Olson, & L. V. Trap (ed.), Lagislative Oversight And Budgeting, Washington/Abd: The World Bank, ss. 243-267.
• Sıavelıs, P. M. (2002), “Exaggerated Presidentialism And Moderate Presidents: Executive-Legislative Relations İn Chile”, S. Morgenstern, & B. Nacif (ed.), Legislative Politics İn Latin America, Cambridge/İngiltere: Cambridge University Press, ss. 79-114.
• Solak, Mehmet (2017), “Koalisyoncu Başkanlık Sistemi: Brezilya” S. Gökçimen (ed.), Karşılaştırmalı Hükümet Sistemleri: Başkanlık Sistemi, Ankara: Tbmm Araştırma Hizmetleri Başkanlığı Yayınları, ss. 203-259.
• Şahin İpek, E. A. (2017), “Bütçe Hakkının Kullanılması Bakımından Tbmm'nin Bütçe Sürecindeki Rolünün Değerlendirilmesi”, Maliye Finans Yazıları s. 107, ss. 69-108.
• Şahin, M., ve Uysal, Ö. (2013), Bütçe ve Mali Demokrasi. F. Altuğ, A. Kesik, & M. Şeker (ed.), Kamu Bütçesinde Yeni Yaklaşımlar, Ankara: Seçkin, ss. 203-220.
• Tunçkaşık, H. (2017), “Siyasi İstikrar ile Demokratik Kurumsallaşma Arasında Denge Arayışı: Arjantin Başkanlık Sistemi”, S. Gökçimen (ed.), Karşılaştırmalı Hükümet Sistemleri: Başkanlık Sistemi, Ankara: Tbmm Araştırma Hizmetleri Başkanlığı Yayınları, ss. 85-155.
• Üstün, Ümit Süleyman (2019), Türkiye'de Vergi ve Bütçe Hakkı, Ankara: Nobel.
• Walker, D. M. (2004), “Addressing Fiscal Risks: A Case For Greater Truth And Transparency İn Government Financial Reporting”, International Journal Of Government Auditing, c. 31 s. 1, ss. 7-10.
• Wehner, J. (2008), “Assessing The Power Of The Purse: An Index Legislative Budget Institutions”, R. Stapenhurst, R. Pelızzo, D. M. Olson, & L. V. Trap (ed.), Legislative Oversigt And Budgeting, Usa/Washington: World Bank Institute, ss. 79-96.
• Weldon, J. A. (2002), “The Legal And Partisan Framework Of The Legislative Delegation Of The Budget İn Mexico”. S. Morgenstern, B. Nacıf (ed.), Legislative Politics İn Latin America, Cambridge/İngiltere: Cambridge University Press, ss. 377-413.
• Yılmaz, H. H., ve Biçer, M. (2010), “Parlamentonun Bütçe Hakkını Etkin Kullanımının Yeni Bütçe Sistemi Çerçevesinde Değerlendirilmesi”, Maliye Dergisi s. 158, ss. 201-225. Yılmazcan, D. (2000), “Bütçe Hakkı ve Bütçe Uygulamaları”, 13. Türkiye Maliye Sempozyumu, Muğla: Marmara Üniversitesi, ss. 163-172.