Orta Doğu Güvenlik Mimarisinde Yaşanan Değişimin İsrail Siyasetine Etkileri

Yıl 2023, Sayı: 112, 1 - 20, 05.12.2023

Necmettin Acar

https://doi.org/10.36484/liberal.1331242

Öz

İsrail, 2020 sonrası dönemde içeride Filistinlilere karşı baskıyı artıran, dışarıda ise komşu Arap devletlerine karşı yoğunlaşan saldırgan bir politikaya yönelmiştir. İsrail iç ve dış politikasında yaşanan bu değişim önemli ölçüde 2000 sonrası dönemde Orta Doğu güvenlik mimarisinin yaşadığı dönüşümün bir sonucudur. 2003 yılındaki ABD işgali ile başlayıp 2010 yılındaki Arap Baharı ile devam eden süreç Irak, Mısır ve Suriye gibi bölgesel aktörlerin zayıflayarak bölgesel siyasetteki ağırlıklarını kaybetmesiyle sonuçlanmıştır. Arap Baharı sürecinde Filistin meselesine kitlesel destek ve kamuoyu ilgisi uyandıran Reformcu İslamcılık düşüncesinin zayıflaması da Arap kamuoyu nezdinde Filistin meselesine olan ilgide bir azalma ortaya çıkarmıştır. Irak, Suriye ve Mısır gibi güçlü bölgesel aktörlerin zayıfladığı, Reformcu İslamcılık düşüncesinin itibar kaybettiği bir dönemde ekonomik olarak güçlü olsalar da askeri açıdan zayıf olan Körfez ülkelerinin Filistin meselesinde liderliğe soyunmaları İsrail’in elini güçlendirmiştir. Bölgede İsrail’i sınırlama/dengeleme kabiliyetine sahip aktörlerin pozisyonlarında yaşanan zayıflama İsrail’i iddialı ve revizyonist politikalar konusunda cesaretlendirmiştir.

Anahtar Kelimeler

Filistin meselesi, Orta Doğu güvenlik mimarisi, İsrail, ABD dış politikası

The Effects of the Change in the Security Architecture of the Middle East on Israeli Politics

Öz

In the post-2020 period, Israel has pursued a policy of increasing repression against the Palestinians domestically and an intensified aggressive policy against neighboring Arab states externally. This change in Israeli domestic and foreign policy is largely a result of the radical transformation of the security architecture of the Middle East in the post-2000 period. Beginning with the 2003 US invasion and continuing with the Arab Spring in 2010, regional actors such as Iraq, Egypt and Syria have weakened and lost their weight in regional politics. The weakening of Reformist Islamism, which aroused mass support and public interest in the Palestinian issue during the Arab Spring, also led to a decline of the Arab public’s interest in the Palestinian issue. At a time when strong regional actors such as Iraq, Syria and Egypt have been weakening and the idea of Reformist Islamism has been losing prestige, the Gulf countries, which are economically strong but militarily
weak, having assumed leadership in the Palestinian issue strengthened Israel’s hand. The weakening of the positions of the actors capable of limiting/balancing Israel in the region has encouraged Israel to adopt assertive and revisionist policies.
.

Anahtar Kelimeler

Question of Palestine, Security Architecture of the Middle East, Israel, US Foreign Policy

Kaynakça

• Acar, Necmettin. (2002b). Suudi Arabistan’ın İran’ı Dengeleme Politikasının Değişimi. İran Çalışmaları Dergisi, 6(2), 173-202.
• Acar, Necmettin. (2018). Arap Baharı Sürecinde Ortadoğu’da Güvenlik ve Dış Politika: Suudi Arabistan Örneği. Birey ve Toplum, 8(16), 139-171.
• Acar, Necmettin. (2022a). İran-Suudi Arabistan Rekabeti Karşısında Çin Dış Politikası. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları, 9.(1), 187-216.
• Acar, Necmettin (2021, 13 Mart). Suudi Arabistan-BAE rekabeti ekonomik sahaya taşınıyor. Anadolu Ajansı. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/analiz/suudi-arabistan-bae-rekabeti-ekonomik-sahaya-tasiniyor/2176133.
• Al-Anani, Halil. (2021, 3 November). Egypt’s Muslim Brotherhood: Old Problems and New Divisions. Erişim adresi: https://arabcenterdc.org/resource/egypts-muslim-brotherhood-old-problems-and-new-divisions/.
• Altunışık, Meliha. (2022). Mısır Dış Politikasının Toplumsal ve Bölgesel Temelleri. Meliha Altunışık (Ed) Ortadoğu ve Dış Politika: Arap Ülkeleri ve İsrail içinde (s. 9-32). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Anadolu Ajansı. (2023, 27 Haziran). İsrail, Batı Şeria’da 5 bin 700 yeni yasa dışı konutu onayladı. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/israil-bati-seria-da-5-bin-700-yeni-yasa-disi-konutu-onayladi/2932202.
• Anadolu Ajansı. (2019, 15 Şubat). İran tehdidiyle mücadele Filistin davasından daha önemli. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/iran-tehdidiyle-mucadele-filistin-davasindan-daha-onemli/1393440.
• Anthony, Ian. (1998). Economic dimensions of Soviet and Russian arms exports. Russia and the Arms Trade (1998): 71-92.
• AP News. (2023 5 April). Israeli strikes on Syria intensify, raise tensions with Iran. Erişim adresi: https://apnews.com/article/syria-israel-strikes-iran-shadow-8c34143296c23593d35aa1078c2c6067.
• Balcı, Ali, and Şaban Kardaş. (2014). Uluslararası ilişkilere giriş. İstanbul: Küre Yayınları.
• Barakat, Sarah. (2014). Jordan, Saudi Arabia and the Arab Spring: Why the Kingdoms Survived. (master's thesis) Universität Wien.
• Barnett, Michael. (1990). High politics is low politics: The domestic and systemic sources of Israeli security policy 1967–1977. World Politics, 42(4), 529-562.
• Bar-Siman-Tov, Y. (1998). The United States and Israel since 1948: A “special relationship”? Diplomatic History, 22(2), 231-262.
• Başkan, Birol. (2021). The Politics of İslam. Edinburgh University Press.
• BBC. (2023 29 Temmuz). İsrail-Lübnan sınır gerginliğindeki tırmanış korkutuyor. Erişim adresi: https://www.bbc.com/turkce/articles/c2jr1yy4d18o.
• Berger, Miriam. (2022 29 December). 2022 was deadliest year for West Bank Palestinians in nearly two decades. The Washington Post. Erişim adresi: https://inthesetimes.com/article/deadliest-palestinians-gaza-west-bank-israel-idf#:~:text=The%20year%202022%20was%20the,Nations%20began%20systematically%20recording%20deaths.
• Bijan, A. ve Ejazi, E. (2022). The Perspective of the Israeli-Palestinian Conflict Settlement in the Post-Arab Spring. Nesrin Kenar (Ed). Contemporary Issues in The Balkans, Middle East, Asia & Africa içinde (s. 217-233). London: IJOPEC Publication.
• Bijian , Aref. (2021). Russia-Israel Relationship: In the Perspective of the Syrian Civil War. İsrailiyat, (7), 90-104.
• Black, Ian. (2019, 19 March). Why Israel is quietly cosying up to Gulf monarchies. The Guardian. Erişim tarihi: https://www.theguardian.com/news/2019/mar/19/why-israel-quietly-cosying-up-to-gulf-monarchies-saudi-arabia-uae.
• Borisov, Timofey. (2018). Russian arms exports in the Middle East." Russia’s return to the Middle East Building sandcastles. European Union Institute for Security Studies.
• Bozbaş, Gökhan. (2021). Discussions on tradition and civilization in Egypt. Lütfi Sunar (Ed). The Routledge International Handbook of Contemporary Muslim Socio-Political Thought içinde (ss. 32-44). London: Routledge.
• Bozkurt, Abdülgani. (2021). Müslüman Kardeşler, Siyasal Meşruiyet ve Seçimler: Ürdün Üzerine Bir İnceleme. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 8(2), 51-84.
• Bozkurt, Abdülgani, Mehmet Rakipoğlu. (2023). Müslüman Kardeşler Teşkilatı. İstanbul: Ketebe Yayınları
• Cafero, Giorgio. (2019). Bahrain unsurprisingly supports Israeli aggression. TRT World. Erişim adresi: https://www.trtworld.com/opinion/bahrain-unsurprisingly-supports-israeli-aggression-29458
• Cafero, Giorgio. (2023, 29 Agust). Sudan'da Suudi Arabistan-BAE rekabeti şiddetleniyor. Mepa News. Erişim adresi: https://www.mepanews.com/sudanda-suudi-arabistan-bae-rekabeti-siddetleniyor-14027yy.htm. Carr, Edward H. (1946). The Twenty Years’ Crisis: With a New Introduction to Study International Relations. Macmillan. London.
• Cankara, Pınar. Ö. (2021). İsrail’in Arap Baharı’na Yaklaşımı ve Suriye İç Savaşı’na Yönelik Pozisyonu. OPUS International Journal of Society Researches, 17(38), 5657-5685.
• Cleveland, W. L. (2008). Modern Ortadoğu Tarihi. (çev Mehmet Harmancı) İstanbul: Agora Kitaplığı. CNN. (2023 1 March). Gulf states have given billions in aid to Egypt. Now they want to see returns. Erişim adresi: https://edition.cnn.com/2023/03/01/business/egypt-gulf-states-aid-mime-intl/index.html.
• Cohen, R. (1994). Israel’s Starry-Eyed Foreign Policy. Middle East Quarterly. Erişim adresi: https://www.meforum.org/221/israels-starry-eyed-foreign-policy.
• Çakmak, Diren. (2019). İsrail’in Ulus-Devlet Yasası. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 81-117.
• Çavuşoğlu, Esra. (2022). Körfez Ülkeleri ve Filistin: Güçlü Tarihsel Bağlar Temelinde Körfez Siyaseti. Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi, 8(2), 15-33.
• Çınkara, Gökhan. (2020). Yahudi Ulus Devlet Yasası ve İsrail’de Elitlerin Dönüşümü. Fiscaoeconomia, 4(1), 191-202.
• Çınkara, Gökhan (2023a). Türkiye’de Politik Elitlerin Dönüşümünde Milliyetçiliğin Jeopolitik Çerçevesi Hafıza Kimlik ve Mekân. Akademik Hassasiyetler, 10(21), 549-581.
• Çınkara, G., & Coşkun, B. (2023b). Mapping the Genesis of the Abraham Accords. Insight Turkey, 25(2), 63-77.
• Duman, Bilgay. (2011). Arap Baharı’nın Irak’a Yansıması ve Irak’ın Olaylara Yaklaşımı. Middle Eastern Analysis/Ortadogu Analiz, 3(36), 23-33.
• Ersoy, Eyüp. (2014). Realizm. Ramazan Gözen (Ed) Uluslararası İlişkiler Teorileri içinde (s. 159-188). Ankara: İletişim Yayınları.
• Gause, F. G. (2011). "Saudi Arabia’s Regional Security Strategy". Mehran Kamrava (Ed). International Politics of the Persian Gulf içinde (s. 169-183). Syracuse University Press.
• Göksoy İ. H. ve Ünlüsoy, K. (2006). Sufîlik ve Selefîlik Arasında: Arap Baharı Sonrasında Selefî Eğilimlerin Yükselişi ve Etkisi. Terrorism, 29(3), 347-356.
• Gutfeld, A. (2018, 8 November). The 1981 AWACS Deal: AIPAC and Israel Challenge Reagan. The Begin-Sadat Center for Strategic Studies. Erişim adresi: https://besacenter.org/reagan-saudi-awacs-aipac/ Hobbes, Thomas. (1998). Leviathan. London: Oxford World’s Classics.
• Jack, D. 2013. Realizm. Scott Burchill ve Andrew Linkater (Ed). Uluslararası İlişkiler Teorileri içinde (s. 53-84). İstanbul: Küre Yayınları.
• Kareem, Selen T. (2011). Mısır Devrimi’nin İsrail’e Etkileri. Middle Eastern Analysis/Ortadogu Analiz, 3(27), 66-73.
• Kemiksiz, Neşe. (2018). Arap-İsrail Sorunu ve Bölgesel Yansımaları. Journal of Awareness (JoA,) 3(Special), 127-144.
• Kılavuz, Mehmet T., Güder, S. ve Mercan, H. (2012). Orta Doğu’da İslamcı Siyaset: Değişim Sürecinde Müslüman Kardeşler ve Nahda. Ankara: İlke yayınları.
• Kılıç, Fatih. 2019. Arap Baharı Sonrası Mısır. Cüneyit Özşahin ve Orhan Batır (Ed). Arap Baharı sonrası Ortadoğu: Bölgesel dönüşüm ve Reaksiyonlar içinde (s. 85-112). İstanbul: Hiperyayın
• Kingsley, P. ve Bergman, R. (2023, 5 April). What Happened When Israel Struck Lebanon After Militants Attacked With Rockets. The New York Times. Erişim adresi: https://www.nytimes.com/live/2023/04/06/world/israel-lebanon-rockets-news.
• Kocatepe, Damla. (2017). Suudi Arabistan-İran Rekabeti: Mezhep Görünümlü Çıkar Çatışması. Bölgesel Araştırmalar Dergisi, 1(2), 67-101.
• Koelbl, Susanne, Maximilian Popp. (2020, 15 May). The Danger of People Starving to Death Is Greater than the Danger from the Virus. Der Spiegel. Erişim adresi: https://www.spiegel.de/international/world/jordan-s-king-abdullah-ii-the-danger-of-people-starving-to-death-is-greater-than-the-danger-from-the-virus-a-4b220928-7ff9-4219-a176-ec380ec16cf3.
• Lacroix, Stéphane. (2017). Saudi Arabia’s Muslim Brotherhood Predicament. Pomapes Briefings 31. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/profile/Youssef-Cherif-2/publication/340741312_Everyone_is_Taking_Sides_in_the_Qatar_Crisis_Here_is_Why_these_Four_North_African_States_Aren't/links/5ea01b284585150839f41ba7/Everyone-is-Taking-Sides-in-the-Qatar-Crisis-Here-is-Why-these-Four-North-African-States-Arent.pdf#page=52.
• Lund, Aron. (2019). From cold war to civil war: 75 years of Russian-Syrian relations. The Swedish Institute of International Affairs 39.
• Mandaville, Peter. (2022). Wahhabism and the World. Peter Mandaville (Ed). Wahhabism and the World: Understanding Saudi Arabia’s Global Influence on Islam içinde (s. 3-34). London: Oxford University Press.
• Masarwa, Lubna. (2023, 21 June). Israeli settler rampage sets Palestinian towns on fire. Middel East. Erişim adresi: https://www.middleeasteye.net/news/israel-palestinian-settlers-rampage-towns-fire.
• Mercan, Muhammet H. (2021). The adventure of Islamism in Egypt: A political system–based analysis. Lütif Sunar (Ed). The Routledge International Handbook of Contemporary Muslim Socio-Political Thought içinde (ss. 143-155). Loındon: Routledge.
• Miller, Benjamin. (2001). The concept of security: Should it be Redefined? The Journal of strategic studies, 24(2), 13-42.
• Morganthau, Hans. (1962). Politics among nations. New York: Knoph .
• Omar, R., Slimia, A., Islam, R. ve Khamis, K. A. (2021). The US Israel Annexation Plan of The 12'st Century. Journal of Legal, Ethical and Regulatory Issues, 24(7), 1-12.
• Ottaway, David. (2021). Mohammed Bin Salman: The Icarus of Saudi Arabia? Lynne Rienner Publishers, Incorporated.
• Oxford Analytica. (2023). Israel’s judicial overhaul will increase social strife. Emerald Expert Briefings. Erişim adresi: https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/OXAN-DB277959/full/html.
• Özlük, Erdem. (2017). Dengeleme mi Peşine Takılmak mı?: Dış Politika Stratejilerini Yeniden Düşünmek. Gazi Akademik Bakış, 10(20), 221-221.
• Rakipoğlu, Mehmet ve Menderes, Kurt. (2019). Suudi Arabistan-İsrail Örtülü İttifakını anlamlandırmak. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 6(2), 101-132.
• Rosenberg, David E. (2023). Why Israel’s Establishment Is Revolting. Foreign Policy, 1 Marc 2023.
• Sinani, Besnik. (2022). Post-Salafism: Religious Revisionism in Contemporary Saudi Arabia. Religions, 13(4), 1-16.
• Sinder, Erin. A. (2023). Containing change: the politics of transitional aid in Egypt after the Arab uprisings.
• Tow, William T., and Brendan Taylor. (2010). What is Asian security architecture?. Review of International Studies 36 (1), 95-116.
• Telli Azime. (2020). "Başarısız Devlet Terminolojisi Üzerinden Arap Baharı’nı Okumak: Libya, Mısır ve Suriye. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 19(3), 1271-1285.
• Yirmibeşoğlu, Şerife Gözde, and Fatma Cande Yaşar Dinçer (2018). Uluslararası Ticaret Bağlamında Klasik Realizm, Neo-Klasik Realizm ve Neo-Liberalizm. KSOS 3, 114-27.