Tabela Yasakları: Görüntü Kirliliği İddiasıyla Suriyelilerin Karşılaştığı Bir Ayrımcılık

Yıl 2025, Sayı: 117, 95 - 118

Mahmut Özdemirkol

https://doi.org/10.36484/liberal.1545419

Öz

Tabelalar işletmelerin tanınırlığı ve müşterilerine ulaşımı gibi birçok açıdan önemlidir. Tabelaların getirdiği bir diğer husus ise görüntü kirliliğidir. Bu görüntü kirliliğiyle mücadele etmek başta belediyeler olmak üzere ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının sorumlulukları arasında yer almaktadır. Özellikle 31 Mart 2024 yerel seçimlerinden sonra Türkiye’de tabelaların gündeme gelmesinin arkasında Suriyelilere yönelik ayrımcılık olmuştur. Türkiye mevzuatına göre tabelalara ilişkin düzenleme yapma yetkisi belediyelere aittir. Bazı belediyelerin bu yetkiyi tabelalarda yer alan Arapça ifadelerin yasaklanması olarak kullandığı görülmektedir. İlgili uygulamaları tabelaların sebep olduğu görüntü kirliliğiyle mücadele etmek değil; göçmenlere yönelik
ayrımcı bir politik anlayışın parçasıdır. Bu anlayışla göçmenlere ait Arapça tabelalar yasaklanmakta, idari para cezaları verilmekte, iş yerleri kapatılmakta ve nihayetinde beklenen şey ise göçmenlerin rahatsız olup göç etmeleri hedeflenmektedir. Bazı belediyelerin tabelalara ilişkin yetkileri ayrımcı bir politikanın aracı olarak kullanması engellenmelidir. Bu da tabelalara ilişkin bir düzenleme yapılması ihtiyacını gündeme
getirmiştir. Çalışmada bu ihtiyaç üzerinde durulmuş ve çeşitli öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tabelalar, Yerel Yönetimler, Ayrımcılık

Etik Beyan

Etik kurul iznine gerek yoktur.

Signboard Bans: A Discriminatory Exercise Applied to Syrians under the Claim of Visual Pollution

Öz

Signage plays a crucial role in enhancing the visibility of businesses and facilitating customer access. However, one of the issues arising from signage is visual pollution. Addressing this form of pollution falls under the responsibilities of relevant public institutions and organizations, primarily municipalities. Following the local elections in Turkey on March 31, 2024, the prominence of signage in public discourse has been notably influenced by discriminatory attitudes towards Syrians. It has been observed that some municipalities have employed their regulatory powers over signage as a component of policy directed at Syrian immigrants. According to Turkish legislation, the authority to regulate signage rests with municipalities. Some municipalities have exercised this authority to ban Arabic texts on signs. Such practices are not aimed at combating visual pollution caused by signage but are part of a discriminatory policy against immigrants. This approach has led to the prohibition of Arabic signs, the imposition of administrative fines, the closure of businesses, and ultimately aims to cause discomfort among immigrants, prompting them to relocate. The misuse of municipal authority over signage to implement discriminatory policies must be prevented. This has highlighted the need for regulatory reforms regarding signage. This study focuses on the necessity of such reforms and proposes various recommendations.

Anahtar Kelimeler

Signboards, Local Administration, Discrimination

Kaynakça

• Akın, R. (2020). Geçici koruma statüsü: Genel bir bakış. Middle East Journal of Refugee Studies, 5(2), 78-86.
• Artıgerçek. (2024, 05 Mayıs). Burcu Köksal ayrımcı uygulama: Afyonkarahisar’da 400 liralık nikâh ücreti mülteciler için 10 bin tl oldu.
• Aydoğdu, A., (2024, 14 Mart). Bursa’da Arapça tabela yasak. Haberin Doğrusu.
• Aygün, M., ve Kaya, C. (2016). Yabancılar ve uluslararası koruma hukukunda kalıcı bir çözüm olarak yerel entegrasyon. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(1), 87-142.
• Aykol, M.A. (2024, 18 Nisan). Yeni başkanlar işe Arapça tabeladan başladı. Serbestiyet.
• Bayram, İ., (2023, 13 Ağustos). Arapça tabelaların yasaklanması hukuki midir? Urfa’nın Nabzı.
• BBC. (2022, 9 Mayıs). Cumhurbaşkanı Erdoğan: ülkemize sığınan Suriyelileri asla kovmayacağız.
• Birinci Gemici, N. (2017). Çalışma hayatında dezavantajlı bir grup: Göçmenler. İş ve Hayat, 2(4), 239-261.
• Cetingulec, M. (2019, 16 Temmuz). Mültecilerden sonra Arapça tabela sorunu. Al-Monitor.
• Çetinkaya, E. (2020). Ankara’nın dilbilimsel manzarası: ticari tabelalar. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi (50), 193-203.
• Çoban Keneş, H. (2016). The role of metaphor in discriminatory hegemony: The use of metaphor in reporting of syrians. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 15(2), 253-280.
• Doğanay Ü. ve Çoban Keneş H. (2016). Yazılı basında Suriyeli ‘mülteciler’: Ayrımcı söylemlerin rasyonel ve duygusal gerekçelerinin inşası. Mülkiye Dergisi, 40 (1), 143-184.
• Duru, A. A. (2020). Belediyelerin ilan ve reklam vergisi uygulamaları üzerine bir değerlendirme. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(3), 831-943.
• Erdem, B. S. (2023). AB geçici koruma yönergesi ve Türk mevzuatında geçici koruma statüsü sahiplerinin çalışma hakkının kapsam ve sınırları. SDE Akademi Dergisi, 3(1), 79-102.
• Erdem, E. (2023), Şehrin kimlik kartı tabelalar ve yön levhaları. Türkiye Dil ve Edebiyat Derneği.
• Evrensel Gazetesi. (2017, 28 Mayıs). Hatay’da belediyenin Arapça tabela yasağına tepki.
• Independent Türkçe. (2022, 17 Şubat). Mahkeme, Bolu Belediyesi’nin göçmen karşıtı kararlarını 7 sayfalık gerekçeyle durdurdu.
• İlkha. (2024, 17 Nisan). Belediyelerin Arapça tabela hazımsızlığı.
• İncili, F. Z., ve Aysan, Ü. (2023). Covid-19 salgınının geçici koruma altındaki Suriyelilerin istihdam ve çalışma koşullarına etkisi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(1), 209-223.
• İçduygu, A., ve Demiryontar, B. (2022). Türkiye’de devlet ve Suriyeli mülteciler: Çelişkili politikalar ve araçsal rasyonellik. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(Özel Sayı), 316-334.
• Gazete Duvar. (2021, Temmuz). Bolu Belediye Başkanı’ndan ırkçı uygulama: Mültecilere 10 kat fazla su faturası.
• Gül, İ. I., ve Karan, U. (2011). Ayrımcılık yasağı: Kavram, hukuk, izleme ve belgeleme. Burcu Yeşiladalı ve Gökçeçiçek Ayata (Ed.). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Gülbil, U. (2019). Kilis’teki Arapça tabelaların dil ve kültür yönüyle incelenmesi. İslam Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, 4/2, 218-260.
• Göç İdaresi Başkanlığı. (2022, 18 Haziran). Tabela denetimlerine ilişkin basın duyurusu.
• Göç Araştırmalar Derneği. (2024, 31 Mart). Bolu Belediye Başkanı Tanju Özcan’ı ayrımcı, hukuk dışı ve tehlikeli kararından vazgeçmeye davet ediyoruz.
• Kahraman, M., ve Kazel, E. (2023). Tabelalar üzerinden kültür bölgelerini ve kültürel peyzajı okumak. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 13(1), 160-184.
• Kanunlar ve Kararlar Tetkik Dairesi. (1961). TBMM Cenevre’de 1951 tarihinde imzalanmış olan mültecilerin hukuki durumuna dair sözleşmenin tasdiki hakkında kanun tasarısı ve dışişleri komisyonu raporu. (Sayı: 71-1448/1444).
• Karataş, İ. (2024,21 Nisan). Bir elinde pense bir elinde mühür. Yeni Asır.
• Kaya, C. (2019). Geçici koruma statüsü sahibi yabancıların çalışma hakları. Middle East Journal of Refugee Studies, 4(2), 33-65.
• Kohlstedt, K. (2016). Clean city law: Secrets of sao paulo uncovered by outdoor advertising ban. 99% Invisible.
• Lortoğlu, C. (2017). Suriyeli mültecilerin “misafir” olma haline misafirperverlik hukuku ve etiği açısından bakış. İnsan ve İnsan, 4(11), 54-80.
• Mercin, L. (2013). Çevre ve kent estetiği açısından grafik tasarımın önemi. Ulak Bilge Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 1-9.
• Mülteci Hakları Merkezi (2021, Temmuz). Suriye’den gelen sığınmacılar için Türkiye’de geçici koruma.
• Netgaste, (2024, 12 Mayıs). CHP lideri Özgür Özel’den Suriyeli çıkışı ve Arapça tabelalarla ilgili açıklama.
• Öner, S. G. I. (2014). Türkiye’nin Suriyeli mültecilere yönelik politikası. Ortadoğu Analiz, C. 6, S. 61,42-46.
• Özipek, B.B. (2018). Ekonomi temelli ayrımcılık ve önyargı karşıtı argümantasyona katkı: “Suriyeli sığınmacılar ve Türkiye ekonomisi” raporu. Liberal Düşünce Dergisi, 23 (90), 125-146.
• Özipek, B.B. (2021). CHP ve Suriyeli sığınmacılar: Ayrımcılık, ötekileştirme ve nefret üretiminin politik dili. Hurfikirler.com https://hurfikirler.com/chp-ve-suriyeli-siginmacilar/
• Serbestiyet. (2024, 20 Nisan), CHP’li Afyon Belediye Başkanı Burcu Köksal sığınmacılara ait iş yerlerini kapattı: mültecilerin şehrimizden ayrılmaları için ne gerekiyorsa yapacağım.
• Subaşıoğlu, D., ve Kara, M. (2023). Geçici koruma kapsamındaki Suriyeliler konusunda merkez siyasetteki hizipleşmenin bursa ili örneğinde toplumsal kutuplaşmaya etkisi. International Journal of Arts and Social Studies, 6(10), 18-42.
• Varış, M., ve Boz, N. (2022). Crystallization of anti-immigration discourse in times of crises : Rising toxic narratives about Syrians in Turkey. TRT Akademi, 7(15), 574-597.
• Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu, Kanun Numarası: 6458, Tarih: 11/4/2013 Sayı: 28615, Kabul Tarihi: 4/4/2013.
• Yaman, K. (2020). Kentlerde görüntü kirliliği sorunu. Uygulamalı Sosyal Bilimler ve Güzel Sanatlar Dergisi, 2(3), 139-150.
• Yıldırımalp, S. (2021). Ayrımcılık temelli dışlanma: Türkiye’de çalışma hayatında kadınlar. Sosyal Güvenlik Dergisi (Journal of Social Security), 11(2). 321-346.
• Zararsız, Ö.F. ve Sönmez, B. (2024). Visualising conflict: Analysing editorial cartoons on the Israeli-Palestinian conflict in Şalom Newspaper, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 59(4), 2998-3022.