ORHAN PAMUK’UN “VEBA GECELERİ” ROMANINDA ÜTOPYADAN DİSTOPYAYA

Yıl 2023, , 139 - 148, 31.01.2023

Mustafa Karabulut

https://doi.org/10.20322/littera.1203787

Bu makale için 28 Nisan 2023 tarihinde bir düzeltme yayımlandı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/littera/issue/77019/1289529

Öz

Ütopya, gerçekte var olmayan, geleceğe yönelik tasarlanan ideal toplum biçimi manasına gelir. Distopya, ise otoriter ve baskıcı yönetim biçimini ifade edilir. Ütopya olumlu özelliklere sahipken distopla olumsuz taraflarıyla ön plana çıkar. Distopyada baskı altındaki birey ve toplumların zor şartlardaki yaşamı akla gelir. Distopyalar adeta labirent mekânlardır. Orhan Pamuk’un Veba Geceleri başlıklı romanında 1901 yılında Osmanlı Devleti’ne ait Minger Adası’ndaki veba salgını ile yapılan mücadele ön planda yer alır. Veba hastalığı adada hızla yayılı. Sultan Abdülhamit, bu salgını durdurabilmesi için kimyager Bonkowski Paşa’yı görevlendirir. Bonkowski bu hastalığı çözemeden öldürülür. Romanda geçen İkinci Abdülhamit ve V. Murat gibi önemli isimler gerçek olup birçok karakter hayal ürünüdür. Romanın asıl izleği veba salgını olmakla birlikte aşk, siyaset, polisiye olaylar ve tarihi hadiselere de önemli ölçüde yer verilir. Minger Adası, romanın başlarında ütopik mekân olmasına veba salgınının görülmesi ve ilerlemesiyle beraber distopik bir mekâna dönüşür. Roman’ın başından sonuna kadar karantina zorlukları önemli yer tuttuğu görülür. Romanda Başkimyager Bonkowski Paşa ile Vali Sami Paşa arasındaki çekişmeler ile Osmanlı’nın sıkıntılı dönemi romanın diğer boyutlarını oluşturur. Vebanın yol açtığı huzursuzluk halkı karamsarlığa sürükler. Bu hastalığın bir tedavisinin olmaması da gerilimin artmasına sebep olur. Bu makalede amaç, Orhan Pamuk’un Veba Geceleri adlı romanında olayların merkezinde yer alan mekânı distopya bağlamında irdelemektir.

Anahtar Kelimeler

Orhan Pamuk,, Veba Geceleri,, Ütopya,, Distopya,

Teşekkür

TEŞEKKÜR EDERİM

Kaynakça

• Bingöl, Ulaş ve Yılmaz, Enser (2021). “Tarihin Kurgusu Versus Kurgunun Tarihi: Veba Geceleri”. Turkish Studies - Language, 16 (3): 1811-1830.
• Canbaz Yumuşak, Firdevs (2012). “Ütopya, Karşı-Ütopya ve Türk Edebiyatında Ütopya Geleneği”. Bilig, 61: 47-70.
• Cengiz, Semran (2015). “Bilge Karasu’dan Distopik Bir Modernizm Eleştirisi: Gece”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (37): 49-54.
• Doğramacıoğlu, Hüseyin (2010). “Türk Hikâyeciliğinin Prototipi Sayılabilecek Heft-Hân’da Mekân”. Bilig, 52: 33-46.
• Doğramacıoğlu, Hüseyin (2011). “Edebî Eserde Tarihin Yeniden Yorumlanması Bağlamında Oflazoğlu Tragedyaları”. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6 (2): 403-412.
• Karabulut, Mustafa (2022). “Cahit Sıtkı Tarancı’nın Ütopik Mekân Arayışı: ‘Memleket İsterim’ Şiiri”. Edebiyatta Ütopya / Distopya. Ed. Hakan Sarı, Yusuf Koşar. İstanbul: Ihlamur Kitap, İdeal Kültür Yayıncılık.
• Karabulut, Mustafa; Karasu, Ferhat (2022), “Orhan Pamuk’un Veba Geceleri Romanında Ölüm Kaygısı”. International Journal of Filologia. ISSN: 2667-7318, 5 (7): 17-26.
• Kesova, Erke (2021). “Salgına Üstkurmaca Bakış: Veba Geceleri”. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi. 37: 345-351.
• Kuleli, Mesut (2021). “Feminist Okuma Ekseninin Yazın Çevirisine İzdüşümleri: Orhan Pamuk’un Veba Geceleri Örneği”. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. Ö9: 284-306.
• Nakıboğlu, Gülsün (2021). “Bir Salgın Romanı Olarak Orhan Pamuk’un Veba Geceleri”. ASOS Journal, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Y9 (117): 315-334.
• Pamuk, Orhan (2021). Veba Geceleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Parıldar, Hülya (2020). “Tarihte Bulaşıcı Hastalık Salgınları”. Tepecik Eğit. ve Araştırma Hastanesi Dergisi, 30 (Ek sayı): 19-26.
• Spısak, April (2012). “Dystopian Novel, Horn Book Magazine”. USA, May/June 2012, 88 (3).
• Şen, Can (2017). Körlüğü Zedelemek: Necip Fazıl Kısakürek Tiyatrosu Üzerine Bir İnceleme. Ankara: Gece Kitaplığı Yayınları.
• Şen, Can (2020). Edebiyat İncelemelerinde Psikanaliz Kullanımı, İstanbul: Divan Kitap Yayınları.
• Taş, Fehime (2021). “Veba Geceleri’ne Eleştirel Bir Bakış”. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 24: 1295-1299.
• Yaşar, Hüseyin (2012). “Seniha: Uçurumun Dibine Yuvarlanan Bir Genç Kız”. Turkish Studies, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7 (1): 2075-2085.
• Yiğitbaş, Maksut (2019). “Üstkurgusal Düzlemde Anlatılar Serisi: Üç Anlatı”. Turkish Studies Language and Literature, 14 (3): 1625-1668.