ÇİZGİSEL İLETİŞİM MODELİ BAĞLAMINDA ÂŞIK TARZI KÜLTÜR GELENEĞİ

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 1, 153 - 166, 16.02.2016

Cavit Güzel

https://doi.org/10.20322/lt.18699

Cited By: 1

Öz

İletişim bilimi ile halk bilimi arasındaki karşılıklı ilgi her geçen gün artmaktadır. İletişim bilimi özellikle etki temelli yaklaşımlarında hitap ettiği kitleyi daha iyi tanıyabilmek için halk biliminin verilerinden faydalanmaktadır. Halk bilimi ise sözlü ürünlerinin ortaya çıkış sürecini ve toplum üzerindeki etkisini incelerken iletişim biliminden faydalanmaktadır. Halk kavramının tanımından itibaren kendini gösteren ve bu olgunun temel yapı taşlarından olan iletişim unsuru, halkın ortaya koyduğu her üründe çeşitli boyutlarda görünür hâle gelmektedir.

İletişimin canlı ve güçlü bir şekilde kendini gösterdiği halk bilimi unsurlarının başında âşık tarzı kültür geleneği gelir. Âşık tarzı kültür geleneği sözün üretilmesi, nakledilmesi ve tüketilmesi boyutlarını içerir. Âşık tarzının bu üç temel özelliği de belirli kurallara tabidir. Usta çırak ilişkisinin hâkim olduğu eğitim ortamı içerisinde yetişen âşıklar hem tecrübelerini ve geleneğin usullerini hem de içerisinde yaşadığı kültürün ürün ve değerlerini gelecek nesillere aktarırlar. Bu aktarım sürecinde âşıklar yaşadıkları toplumla iletişim içerisindedirler ve bir iletişim aracı görevi görürler.

Bu çalışmada âşık tarzı kültür geleneğinde iletişim boyutunun derinliği, ürünlerin ortaya çıkışı esnasında gelişen iletişim süreci, iletişim biliminin önemli teorilerinden biri olan ve Harold Lasswell tarafından geliştirilen “Çizgisel İletişim Modeli” çerçevesinde analiz edilecektir. Bu sayede halk biliminin inceleme alanında bulunan bir gelenek ve onun ürünlerinin iletişim bilimi açısından görünüşü ortaya konmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Aslan, Ensar (2011). Türk Halk Edebiyatı. Ankara: Maya Akademi Yayınları.
• Başgöz, İlhan (2012). Türkülü Aşk Hikâyeleri-Bir Gösterim Olarak. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Bekki, Salahaddin (2008). Âşık Şiirinin Siyasallaşması Üzerine Bir Deneme (1960-1980), Folklor/Edebiyat, S. 55, s. 267-286.
• Benjamin, Walter (1995). Hikâye Anlatıcısı., Çev: Nurdan Gürbilek ve Sabir Yücesoy, Son Bakışta Aşk. (hzl. Nurdan Gürbilek) İstanbul: Metis Yayınları.
• Boratav, Pertev Naili (1968). Âşık Edebiyatı, Türk Dili Türk Halk Edebiyatı Özel Sayısı, C: XIX, S: 207, s. 340-357
• Cangöz, İncilay (2013). Çizgisel ve Sosyo-Psikolojik Yaklaşımlar, İletişim Kuramları. (Edt.) Erkan Yüksel, Eskişehir: Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Çobanoğlu, Özkul (2000). Âşık Tarzı Kültür Geleneği ve Destan Türü, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Çobanoğlu, Özkul (2005). Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları
• Demiray, Uğur (1994). İletişimötesi İletişim, Eskişehir: Turkuaz Yayınları.
• Erdoğan, İrfan (2002). İletişimi Anlamak, Ankara: Erk Yayınları.
• Erdoğan, İrfan (1998). Gerbner’in Ekme Tezi ve Anlattığı Öyküler Üzerine Bir Değerlendirme, Kültür ve İletişim, S 1 (2) s. 149-180.
• Günay, Umay (1986). Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi, Ankara: TTK Yay.
• Kagan, S. Moissej (2008). Estetik ve Sanat Notları, Çev. Aziz Çalışlar, Karakalem Kitabevi Yay.
• Kıran, Zeynel (1996). Dilbilim Akımları, Ankara: Onur Yayınları.
• Köprülü, M. Fuat (1962). Türk Saz Şâirleri I-V, Ankara: Milli Kültür Yayınları.
• Köprülü, M. Fuat (1989). Edebiyat Araştırmaları I, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• MacBride, Sean vd. (1980). Many Voices One World-Communication and Society Today and Tomorrow. Unesco, Great Britain: The Anchor Press Ltd.
• Mc Quail, Denis (1994). Kitle İletişim Kuramı, Çev: A. H. Yüksel. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Kibele Sanat Merkezi.
• Ong, Walter J. (2003). Sözlü ve Yazılı Kültür, Sözün Teknolojileşmesi, Çev: S. P. Banon, İstanbul: Metis Yayınları.
• Öztürk, Serdar (2006). İletişim Bilimi ile Halkbilimini Buluşturan Bir Bilim İnsanı: İlhan Başgöz, Folklor/Edebiyat, S. 8, s. 45-59.
• Tekinalp, Şermin ve Uzun, Ruhdan (2006). İletişim Araştırma ve Kuramları, İstanbul: Beta Yayınları