ABDÎ VE KÜTAHYA ŞEHRENGİZİ

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 3, 783 - 824, 31.07.2018

Yunus Kaplan

https://doi.org/10.20322/littera.423304

Cited By: 2

Öz

Şehrengizler, klasik Türk edebiyatında
özellikle 16. yüzyılda rağbet görmüş bir manzum türdür. Bir şehrin güzellerini
ve güzelliklerini konu edinen bu manzum türdeki eserler, genellikle mesnevi
nazım şekliyle ve sade bir dille kaleme alınmışlardır. Şimdiye kadar yapılan
çalışmalarda daha çok İstanbul, Bursa, Edirne gibi şehirler için yazıldığı
tespit edilen bu türdeki bilinen eser sayısı 85’tir. Büyük çoğunluğu elimizde
olan şehrengizlerin bazıları ise elde değildir.

Bu çalışmanın konusunu teşkil eden
Kütahya Şehrengizi, bu türde kaleme alınan ve şimdiye kadar varlığı bilinmeyen bir
eserdir. Hayatı hakkında kaynaklarda herhangi bir bilgi bulunmayan Abdî mahlaslı bir şair tarafından 16. yüzyılın
sonunda telif edilen bu eser, edebiyatımızda Kütahya için yazılan tek şehrengiz
olma özelliği taşımaktadır. 228 beyitten müteşekkil olan ve mesnevi nazım
şekliyle yazılan Kütahya Şehrengizi’nde, şehrin sahip olduğu bazı güzelliklerle
birlikte otuz başlık altında bu şehirde yaşayan otuz bir güzelin tavsifi
yapılmıştır.

Bu çalışmada Kütahya
Şehrengizi’nin şekil ve muhteva özellikleri üzerine birtakım
değerlendirmelerde bulunularak çeviri yazılı metnine yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Edebiyatı, 16. Yüzyıl, Abdî, Şehrengiz, Kütahya

Kaynakça

• Afyoncu, Erhan (2009). “Sokulluzâde Hasan Paşa”, TDV İslâm Ansiklopedisi. C. 37. İstanbul: TDV Yay. s. 366-68.
• Akkuş, Metin (1987). Türk Edebiyatında Şehr-engizler ve Bursa Şehr-engizleri, Atatürk Üniv., Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• Akkuş, Metin (1998). “Şehrengiz”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. İstanbul: Dergâh Yayınları, C. 8. s. 120.
• Aydemir, Yaşar (2007). “Ravzî’nin Edincik Şehrengizi”, Gazi Türkiyat: Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, Güz. S. 1, s. 97-126.
• Deliçay, M. İzzet (1936). “Türk Edebiyatında Şehrengizler”, İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Basılmamış Mezuniyet Tezi.
• Devellioğlu, Ferit (2011). Ansiklopedik Osmanlıca-Türkçe Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi.
• Kaplan, Yunus (2015). “Seyrî ve Halep Şehrengizi”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, İstanbul. Sayı 14. s. 67-92.
• Karacasu, Barış (2007). “Türk Edebiyatında Şehrengizler”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi. C. 5. Sayı 10, s. 259-313.
• Karaismailoğlu, Adnan (2001). Klâsik Dönem Türk Şiiri İncelemeleri. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Koncu, Hanife (2013).“Bir Eyüp Şehrengîzi: Şehrengîz-i Lebîbî Cüvânân-ı Ebî Eyyûb-ı Ensârî”, Ahmet Atillâ Şentürk Armağanı, (ed. Ahmet Kartal ve Mehmet Mahir Tulum). İstanbul. s. 457-473.
• Levend, Agâh Sırrı (1957). Türk Edebiyatında Şehr-engizler ve Şehr-engizlerde İstanbul. İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Mecmû’a-i Eş’âr ve Fevâ’id, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi R. 1973. vr. 35a, 157a-158a.
• Öztürk, Murat (2014), “Maksadî’nin Yenice ve İştip (İştib) Şehrengizleri”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. C. 11. Sayı 25, s. 51-80.
• Pakalın, M. Zeki (1993). Tarih Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. C. III. İstanbul: MEB Yayınları.
• Pala, İskender (1999). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Şemseddin Sâmî (1314). Kâmûsu’l-Âlâm, C. 5. İstanbul: Mihran Matbaası.
• Tezcan, Nuran (2001). “Güzele Bir Şehrengizden Bakış”, Türkoloji Dergisi. C. XIV. Sayı 1, s. 161-93.
• Tığlı, Fatih (2007). “Klâsik Türk Edebiyatında Şehrengiz Çalışmaları Hakkında Bibliyografya Denemesi”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 2/4, s. 763-70.
• Tuman, Mehmed Nâil (2001). Tuhfe-i Nâilî, Dîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri, C. II. (hzl. Cemal Kurnaz, Mustafa Tatçı). Ankara: Bizim Büro Yay.
• Turan, Lokman (2011). “Defterdâr-zâde Ahmed Cemâlî’nin Siroz Şehrengîzi”, Osmanlı Araştırmaları The Journal Of Ottoman Studies, Türkiye Diyanet Vakfı Kütüphanesi, İstanbul: İslam Araştırmaları Merkezi. Sayı XXXVII, s. 49-76.