NECATİ BEY DİVANI’NDA BÜLBÜLE DAİR TESPİTLER

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 4, 687 - 709, 31.10.2019

Osman Kufacı

https://doi.org/10.20322/littera.596023

Cited By: 1

Öz

Bülbül kelimesinin aslı Farsça olup sonradan
Arapçaya da geçmiştir. Divan şiirinde bülbül kavramını karşılayan birçok kelime
yer alır. Bülbül, Doğu edebiyatlarında önemli bir yere sahip olduğu gibi dünya
edebiyatlarında da kendine yer bulmuştur. Güllerin açtığı bahar aylarında daha
kuvvetli öttüğü için bülbül ile gül arasında hayali bir aşk ilişkisinin olduğu
kabul edilmiştir. Bu hâliyle bülbülün âşık, gülün de maşuk olduğu hayal edilir
ve ikisi arasındaki bu ilişki mecazi aşk olarak görülür. Gül ile bülbül
arasındaki ilişki, edebiyatımızda Fars edebiyatının etkisiyle XIII. yüzyıldan
itibaren bağımsız bir şekilde ele alınmaya başlanmıştır.

Tabiatla iç içe toplumların edebiyatlarında doğaya ait tasvirlerin
genişliğinden söz edilebilir. Divan şiiri de tabiattan olabildiğince
yararlanmış, doğaya ait hususları şiire konu etmiş, imgeler yapmıştır. Şairler
kendi soyut duygularını ifade etmek için doğadaki somut nesnelere yönelir. Bu
bağlamda “bülbül” divan şairi için vazgeçilmez bir imgelem/çağrışım alanı
oluşturmuştur. Nitekim sadece Doğu’da değil, Batı edebiyatında da bülbül ile
ilgili metaforların kullanıldığı görülür. Bu bakımdan, Divan şiirinin tesisinde
önemli bir rol oynayan Necati Bey Divanı’ndaki bülbül ile alakalı
şiirler incelendi. Edebiyatımızın önemli kavramlardan biri olan bülbülün bir
divanda etraflıca ele alınması, divan şiirinde yerini tespit konusunda yapılacak
çalışma/çalışmalara malzeme sağlayacak, şairlerimizin bülbüle bakışını gözler
önüne serecektir.

Anahtar Kelimeler

Necati Bey Divanı, Bülbül

Kaynakça

• Bakırcı, Fatih (2015). “Türk Dünyasında Ortak Bir Tema: Gül İle Bülbül: Hırkatî, Salâhî, Rifâî, Kara Fazlî, İznikli Bekâyî’de Gül ile Bülbül Temasının Karşılaştırılması”, Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, Volume 6, 48-72. Ceylan, Ömür (2003). Kuş Cenneti Şiirimiz -Klâsik Türk Şiirinde Kuşlar-. İstanbul: Filiz Kitabevi.Eren, Abdullah (2005). “Şeyhülislâm Yahya Divanı’nda Bülbül”, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 3, S.1, 47-57.İskender Pala (1995). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ankara: Akçağ Yay.Kurnaz, Cemal (1992). “Bülbül”, DİA, C. 6, İstanbul: TDV, 485-486.Özkan, Mustafa (1996). “Gül ü Bülbül”, DİA, C. 14, İstanbul: TDV, 222-223.Öztekin, Nezahat (2002). Fazlî, Gül ü Bülbül. İzmir: Akademi Kitabevi.Tanç, Nilüfer (2009). “Rifâî’den Oscar Wilde’a Gül ve Bülbül”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 39, Prof. Dr. Hüseyin AYAN Özel Sayısı, 967-987.Tarlan, Ali Nihat (1997). Necati Beg Divanı. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yay.Zavotçu, Gencay (2002). “Türk Edebiyatında Gül ve Bülbül”, Türkler, C. 5, Ankara: Yeni Türkiye Yay., 896-902.