JOKES IN COMPILATION OF NİGİNÎ

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 202 - 212, 30.04.2020

Hasan Kavruk , Ahmet İçli

https://doi.org/10.20322/littera.641982

Öz

Human beings express their feelings and thoughts about the elements in which they communicate with the world through different means. One of them is undoubtedly literature. In literary texts, it is possible to see people's pain, joys, fears, in short, all feelings and thoughts about life. One of these literary texts is humorous text-jokes, perhaps the most important. The anecdotes are witty and humorous stories with short and concise narrative. Expressing a lot of words with a little word and sensing narration is one of the prominent features of the jokes. The compilations, compiled by people who are directly or indirectly interested in literature contain important information about literature and history, and even all cultural accumulations of humanity. It is possible to come across verses or prose texts in compilations. Nigînî Mehmed Çelebi, who lived in the second half of the 17th century and the first quarter of the 18th century in classical Turkish literature, is an important work in many ways. The jokes, which are evaluated in the context of the humor tradition in Turkish literature, also play an important role in this journal. There are seventy-thre humorous narratives / clauses given under the title of “mutâyebe” in the journal/compilation. All jokes are prose. In this study, the classification of the jokes mentioned in the compilation of Nigînî Mehmed Çelebi was emphasized.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish Literature, Humor, Clause, Nigînî, Macmua/Compilation, Nigînî

NİGÎNÎ MECMUASINDAKİ FIKRALAR

Öz

İnsanoğlu,
yeryüzü macerasında iletişim kurduğu unsurlarla ilgili duygu ve düşüncelerini
farklı araçlarla dile getirir. Bunlardan birisi de hiç kuşkusuz edebiyattır.
Edebî metinlerde insanların acılarını, sevinçlerini, korkularını, kısacası
hayata dair tüm duygu ve düşüncelerini görmek mümkündür. Bu edebî metinlerden
birisi belki de en önemlisi fıkralardır. Fıkralar,
kısa ve özlü anlatımı olan nükteli ve güldürücü hikâyelerdir. Az sözle çok şey ifade
etme ve sezdirerek anlatma, fıkraların belirgin özellikleri arasındadır. Edebiyat
ile doğrudan veya dolaylı olarak ilgilenen kişilerin yazmış derlemiş oldukları
mecmualar, birçok yönden edebiyat ve tarih, hatta insanlığın tüm kültürel birikimleri
hakkında önemli bilgiler ihtiva ederler. Mecmualarda manzum veya mensur birçok sanat
özellikli metne rastlamak mümkündür. Klâsik Türk edebiyatında 17. yüzyılın ikinci
yarısı ile 18. yüzyılın ilk çeyreğinde yaşamış olan Nigînî Mehmed Çelebî’nin kendi
hattıyla yazdığı derleme eseri, birçok yönden önemli bir eserdir. Bu mecmuada Türk
Edebiyatındaki mizah geleneği bağlamında değerlendirilen latifeler/fıkralar da
önemli bir yer tutar. Mecmuada
“mutâyebe” başlığı altında verilen yetmiş üç latife/mizâhî anlatım/fıkra
vardır. Fıkraların tamamı mensurdur. Bu
çalışmada Nigînî Mehmed Çelebî’nin mecmuasında geçen fıkraların tasnifi
üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Edebiyatı, Mizah, Fıkra, Nigînî, Latife, Mutayebe

Kaynakça

• Levend, Agâh Sırrı (1971). “Divan Edebiyatında Gülmece ve Yergi (Hezl ve Hecv)”, TDAY Belleten, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları Levend, Agah Sırrı. (1988). Türk Edebiyatı Tarihi, Ankara: TTK YayınlarıNigînî, Mehmed Çelebi, Mecmua, Atatürk Üniversitesi Kütüphanesi, Seyfettin Özege Yazmaları ASL 555Müstakimzâde Süleyman Sadeddin, (1928). Tuhfe-i Hattâtîn. İstanbul: Devlet Matbaası.Müstakîmzâde Süleyman Sadeddin, (2000). Mecelletü’n-Nisâb (Tıpkıbasım). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları