SEYYİD YAHYÂ VÂKIF EFENDİ VE HALEP MENZİL-NÂMESİ

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 213 - 232, 30.04.2020

Yunus Kaplan

https://doi.org/10.20322/littera.711780

Cited By: 5

Öz

Klasik Türk edebiyatında yerleşim yerleri hakkında bilgi veren türlerden biri olan menzil-nâmeler, çeşitli yerleşim yerleri arasında yapılan seyahatlerde konaklanılan menziller hakkında manzum veya mensur şekilde kaleme alınmış olan eserlerdir. Büyük çoğunluğu 17. ve 18. yüzyıllarda yetişen şairler tarafından yazılan bu türde eser sahibi olanlardan biri de Seyyid Yahyâ Vâkıf Efendi’dir.
18. yüzyılda çeşitli resmî görevlerde bulunmuş bir devlet adamı olan Vâkıf Efendi, aynı zamanda şairliğiyle de tanınmıştır. 1736 yılında Halep kadılığına atanan Vâkıf, bu görev yerine giderken yol güzergâhında konakladığı menziller hakkında kaside nazım şekliyle bir menzil-nâme kaleme almıştır. 74 beyitten müteşekkil olan ve devrin şeyhülislâmı Seyyid Mustafa Efendi’ye sunulan bu kasidede şair, İstanbul-Halep güzergâhındaki 34 menzil hakkında ayrıntıya girmeden bilgi vermiştir.
Bu çalışmada bir tür olarak menzil-nâmeler hakkında genel bir değerlendirmede bulunulmuş, bu türe örnek teşkil eden Vâkıf’ın Halep Menzil-nâmesi’nin şekil ve muhteva özellikleri üzerinde durularak eserin çeviriyazılı metnine yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk edebiyatı

Kaynakça

• Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmânî (Yâhud Tezkîre-i Meşâhir-i Osmânî), C. 5, İstanbul: Kültür Bakanlığı-Tarih Vakfı Ortak Yayınları. Aksoyak, İ. Hakkı (2012). “Nâbî’nin Tuhfetü’l-Haremeyn’inin Edirneli Nâtık’ın Tuhfetü’l-Haremeyn’ine Etkisi: Hikâyeler, Gelenekler, İnanışlar…”, Milli Folklor, Yıl 24, Sayı 95, s. 9-22. Ceyhan, Semih (2010). “Şems-i Tebrîzî”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 38, TDV Yayınları, İstanbul. s. 511-16. Ceylan, Ömür (2015). Kuşlar Dîvânı, İstanbul: Kapı Yayınları. Coşkun, Menderes (2002). Manzum ve Mensur Osmanlı Hac Seyahatnameleri ve Nâbî’nin Tuhfetü’l-Harameyn’i, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Coşkun, Menderes (2007). Bosnalı Muhlis’in Manzum Seyahatnamesi Delîlü’l-Menâhil ve Mürşidü’l-Merâhil, Isparta: Fakülte Kitabevi. Sicill-i Ahval Defteri, Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi, BOA 209/16528. Donuk, Suat (2017). “Servet Mahlaslı Bir Şaire Mâl Edilen Manzum Bir Hac Seyahatnamesi”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 41, s. 13-38. Donuk, Suat (2019). “Bursa Enarlı Zaviyesi Şeyhi Seyyid Mehmed Efendi ve Manzum Hac Menâzilnâmesi”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 28, s. 123-69. Efe, Zahide (2020). “İsmet İbrahim Efendi ve Manzum Halep Menzil-nâmesi”, Yayım sürecinde olan çalışma. Ekinci, Ramazan (2018). Vekâyi’u’l-Fuzâlâ, Şeyhî’nin Şakâ’ik Zeyli, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları. Elgün, Adnan (2005). Kâmil, Hayatı-Eserleri ve Menâsik-i Hacc’ı, SBE. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniv. Erdem, Sadık (hzl.) (1994). Râmiz ve Âdâb-ı Zurafâ’sı, İnceleme-Tenkidli Metin-İndeks-Sözlük. Ankara: AKM Yayınları. Fatîn Dâvûd (1271). Hâtimetü’l-Eş’âr, İstanbul. Güngör, Mevlüt (1992). “Begavî, Ferrâ”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 5. İstanbul: TDV Yayınları, s. 340-41. İnce, Adnan (hzl.) (2005). Tezkîretü’ş-Şu’arâ, Sâlim Efendi, Ankara: AKM Yayınları. Kaplan, Yunus (2020). “Klasik Türk Edebiyatında Menzil-nâmeler ve Fethî’nin “Vasf-ı Menzil” Adlı Manzum Hac Menzil-nâmesi”, Yayım sürecinde olan çalışma. Koyuncu, Fatih (2017). Cûdî’nin Manzum Hac Seyahatnâmesi, Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, Volume 3, Issue 1, s. 177-219. Köksal, Seyhan (1993). “Çoban Mustafa Paşa Külliyesi”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 8, İstanbul: TDV Yayınları. Mecmû’a-i Eş’âr, Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, 06 Mil Yz A 4156. vr. 39b-40b. Müstakîm-zâde Süleymân Sa’deddin (1928). Tuhfe-i Hattâtîn, İstanbul. Ocak, Ahmet Yaşar (1992). “Battal Gazi”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 5, İstanbul: TDV Yayınları. s. 204-05. Öngören, Reşat (2004). “Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 29, İstanbul: TDV Yayınları. s. 441-48. Özcan, Abdülkadir (1989). Şakaik-i Nu’maniyye ve Zeyilleri, C. 4-5, İstanbul: Çağrı Yayınları. Özcan, Abdülkadir (vd.) (2013). Târîh-i Râşid ve Zeyli, İstanbul: Klasik Yayınları. Pekolcay, Necla ve Uçman, Abdullah (1993). “Eşrefoğlu Rûmî”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 11, İstanbul: TDV Yayınları. s. 480-82. Sak, İzzet ve Çetin, Cemal (2005). “XVII. ve XVIII. Yüzyıllarda Osmanlı Hac Menzilleri”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 19, s. 199-260. Tuman, Mehmed Nâil (2001). Tuhfe-i Nâilî, Dîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri, C. II. (hzl. Cemal Kurnaz, Mustafa Tatçı), Ankara: Bizim Büro Yayınları. Turay, Esra Doğan (2017). “Anadolu Hac Güzergâhı: Antakya Menzili”, Kadim Akademi SBD, C. 1, S. 2, s. 109-124.