LUGAZ VE MUAMMA ÜZERİNE BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 3, 699 - 711, 31.07.2021

Şule Kandemir

https://doi.org/10.20322/littera.907234

Cited By: 1

Öz

Arap, Fars ve Türk edebiyatlarında bir belâgat terimi olan lugaz, lafız ve mahiyet özellikleri belirtilerek bir nesnenin adının bulunması istenen ve bilmeceden farklı olarak kendine özgü bir tarzı olan genellikle manzum bir söz sanatı olarak bilinir. Yine bir edebiyat terimi olan muamma ise üç edebiyat şiirinde de içine özel bir isim gizlenmiş beyit ve kıtaları ifade eden söz sanatı olarak tanımlanır. Her ne kadar lugaz ve muamma terimleri birbirine yakın özellikler gösterse de lugazın herhangi bir nesneyi buldurmaya yönelik olması, muammanın ise yalnız özel adları buldurmayı amaçlaması ve üslup bakımından da birbirlerinden farklı olması bu iki edebi sanatı birbirinden ayırır. Bu alandaki çalışmalara bakıldığında ilk çalışmaların 1930’lu yıllarda yapıldığı görülür. Her ne kadar bu yıllardan sonra nispeten devam edip günümüze kadar yapılan ve halen de yapılmakta olan çalışmalar varsa da edebî değer olarak önemli görülen bu alan üzerine çok daha fazla çalışma yapılmasına ihtiyaç vardır. Lugaz ve muamma üzerine yapılan bu bibliyografya çalışmasının amacı bu konuda yapılan çalışmaları bir araya toplayarak konu üzerine yeni çalışmalar yapacak olan araştırmacılara yardımcı olmak ve bu konuda daha çok çalışma yapılmasına katkıda bulunmaktır. Bu amaçla hazırlanan çalışmanın giriş kısmında lugaz ve muammanın ne olduğu üzerinde durulup ikisi arasındaki farklara değinilmiştir. Bibliyografya kavramı hakkında da kısaca bilgi verildikten sonra lugaz ve muammalar üzerine yapılmış çalışmaların bibliyografyasına yer verilmiş ve çalışmalar türlerine göre sınıflandırılıp bibliyografik künyeleri listelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

lugaz, muamma, bilmece, bibliyografya

Teşekkür

İyi çalışmalar dilerim.

Bibliography Work on Lugaz and Muamma

Öz

Lugaz is a rhetorical term in Arabic, Persian and Turkish literatures. In lugazs, it is desired to find the name of an object by specifying its word and character properties. Lugaz is generally known as a poetic rhetoric, with a distinctive style unlike a puzzle. Muamma, as a literary term, is defined as rhetoric expressing couplets and continents in which a special name is hidden in all three literary poems. Although the terms lugaz and muamma show similar properties to each other, lugaz is used to find any object. The muamma as to only aims to find proper names. The fact that they differ from each other in terms of style distinguishes these two literary arts. Considering the studies in this field, it can be seen that the first studies were made in the 1930s. After these years, there are studies that have been done and are still being done. However, much more work is needed on this field, which is regarded as an important literary value. The purpose of this bibliography study on lugaz and muamma is to help researchers who will make new studies on the subject by bringing together studies on the subject and to contribute to further studies on this subject. In the introduction of the study prepared for this purpose, it is emphasized what lugaz and muamma are and the differences between the two are mentioned. After giving brief information about the concept of bibliography, the bibliography of the studies on lugaz and muammas is included and the studies are classified according to their types and their bibliographic personal records are listed.

Anahtar Kelimeler

lugaz, muamma, riddle, bibliography

Kaynakça

• ALTINOVA, Mehmet (2018), “Eminönü Halkevi’nin Çıkardığı Halk Bilgisi Haberleri Dergisi ve Sistematikal İndeksi”, Bayterek Uluslararası Akademik Araştırmalar Dergisi, Cilt:1, Sayı: 2, s. 139.
• DURMUŞ, İsmail (2003), “Lugaz”, TDVİA, Ankara, Cilt: 27, s. 221-222.
• DURMUŞ, İsmail (2005), “Muamma”, TDVİA, İstanbul, Cilt: 30, s. 320-322.
• HATUNOĞLU, Ömer (2013), Millet Kütüphanesi Ali Emirî Manzum 567’deki Lugaz Mecmuası (vr. 334b-383b) (İnceleme-Metin), Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• KARATAŞ, Turan (2001), Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Perşembe Kitapları.
• ÖNAL, Sevda (2003), Klasik Türk Edebiyatı Bibliyografyası (1930-2003), Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı.
• SARAÇ, M. A. Yekta (2005), “Muamma”, TDVİA, İstanbul, Cilt: 30, s. 322-323.
• KOMİSYON (2008), Yabancı Sözleri Karşılıklar Kılavuzu, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• UZUN, Mustafa İsmet (2003), “Lugaz”, TDVİA, Ankara, Cilt: 27, s. 222-223.