MÜSAMERETNAME’DE GÜNDELİK HAYAT

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 4 - PROF. DR. İ. ÇETİN DERDİYOK ARMAĞAN SAYISI, 1102 - 1114, 31.10.2021

Sema Çetin Baycanlar

https://doi.org/10.20322/littera.970920

Öz

Emin Nihat’ın 1871-1875 yıllarında cüz cüz yayımlanan Müsameretname adlı eseri; “Binbaşı Rifat Bey’in Sergüzeşti”, “Kapı Kethüdası Behçet Efendi ile Makbule Hanım’ın Sergüzeşti”, “Bir Osmanlı Kaptanının Bir İngiliz Kızıyla Vuku Bulan Sergüzeşti”, “Gerdanlık Hikâyesi”, “Vasfi Bey ile Mukaddes Hanım’ın Sergüzeşti”, “Faik Bey ile Nuridil Hanımın Sergüzeşti”, “İhsan Hanım yahut Atiye Hanım’la Uşşakının Sergüzeşti” başlıklı, biri çeviri olmak üzere yedi hikâyeden meydana gelir. Müsameretname, edebiyatımızda kurmaca türler içinde Batı edebiyatında rastlanan fakat edebiyatımızdaki ilk örneklerden biri olma özelliğine sahip bir metindir.
Hikâyelerde konu çeşitliliğinden bahsetmek mümkünse de ana tema gündelik hayat pratiklerini de sergileyen bir aşk etrafında işlenir. Gündelik hayat üzerine yapılan çalışmalar tarih, sosyoloji, siyaset, edebiyat gibi farklı disiplinlerin konusudur ve mekân, insan, dönem gibi unsurları kapsayan geniş çalışma alanı itibariyle kendi içinde farklı alt başlıklarını da oluşturur. Kurmaca metinlerde ise yazar-anlatıcı, kahraman gibi unsurların gündelik hayat pratikleri yer alabildiği gibi mekânın zaman içinde dönüşümü de dikkate değer unsurlardır.
Bu makalede, eserin hacmi dolayısıyla “Binbaşı Rifat Bey’in Sergüzeşti”, “Kapı Kethüdası Behçet Efendi ile Makbule Hanım’ın Sergüzeşti”, “Bir Osmanlı Kaptanının Bir İngiliz Kızıyla Vuku Bulan Sergüzeşti” “Vasfi Bey ile Mukaddes Hanım’ın Sergüzeşti” başlıklı ilk dört hikâye incelenmiş, anılan hikâyelerden yola çıkarak başta İstanbul olmak üzere dönemin gündelik hayatına ve pratiklerin biçimlenmesine ilişkin verilerin bir tasnifle verilmesi amaçlanmıştır. Hikâyeler gündelik hayatın çok farklı unsurlarını barındırmasına rağmen bu çalışmanın sınırları itibariyle giyim-kuşam, törenler, eğitim ve nesneler başlıklarına yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Müsameretname, Emin Nihat, gündelik hayat

Everday Life in Müsameretneme

Öz

Emin Nihat's book Müsameretname, which was published in parts between 1871-1875; “Binbaşı Rifat Bey’in Sergüzeşti”, “Kapı Kethüdası Behçet Efendi ile Makbule Hanım’ın Sergüzeşti”, “Bir Osmanlı Kaptanının Bir İngiliz Kızıyla Vuku Bulan Sergüzeşti”, “Gerdanlık Hikâyesi”, “Vasfi Bey ile Mukaddes Hanım’ın Sergüzeşti”, “Faik Bey ile Nuridil Hanımın Sergüzeşti”, “İhsan Hanım yahut Atiye Hanım’la Uşşakının Sergüzeşti” consists of seven stories, one of which is translated.
Although it is possible to talk about the diversity of topics in the stories, the main theme is handled around a love that also exhibits daily life practices. Studies on daily life are the subject of different disciplines such as history, sociology, politics, and literature, and it also creates different sub-titles in itself due to its wide field of study, which includes elements such as space, people, and periods. In the fictional texts, the daily life practices of the elements such as the author-narrator and the hero can take place, as well as the transformation of the space over time.
In this article, due to the large volume of the work, “Binbaşı Rifat Bey’in Sergüzeşti”, “Kapı Kethüdası Behçet Efendi ile Makbule Hanım’ın Sergüzeşti”, “Bir Osmanlı Kaptanının Bir İngiliz Kızıyla Vuku Bulan Sergüzeşti” “Vasfi Bey ile Mukaddes Hanım’ın Sergüzeşti” based on the aforementioned stories, it is aimed to give data on the daily life of the period, especially in Istanbul, and the formation of practices, with a classification. Although the stories contain very different elements of daily life, the titles of clothing, ceremonies, education and objects are included in the boundaries of this study.

Anahtar Kelimeler

Müsameretname, Emin Nihat, everyday life

Kaynakça

• Arıkboğa, Erbay (2004). “19. Yüzyıl İstanbul’unda Gündelik Hayattan Kesitler”. İstanbul: Şehir ve Medeniyet, hzl. Şevket Kamil Akar. İstanbul: Klasik Yay. 273–282.
• Çoruk, Ali Şükrü (2010). “Tanzimat’tan Cumhuriyete Gündelik Hayatın Tarihi Açısından İstanbul Hatıratları”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 16: 489-522.
• Emin Nihat. Müsameretname. https://acikerisim.tbmm.gov.tr/handle/11543/1275 [erişim Tarihi: 05.02.2021].
• Koçak, Ahmet (2015). “Müsameretname ve yazarı Emin Nihat Bey’e dair yeni bilgiler”, Turkish Studies, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 10/12: 771-790.
• Lefebvre, Henri (2017). Gündelik Hayatın Eleştirisi 3, İstanbul: Sel Yay.
• Şahin, Hafize ve Yalçın Çelik, S. D. (2010). “Gündelik Yaşam ve Toplumsal Hayat Perspektifinden Bir Mikro Tarih Denemesi: Şinasi’nin Kaleminden XIX. Yüzyılda İstanbul Sokaklarına Bakış”. Erdem 10/58: 291-312.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (1967). 19uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
• Uysal, Zeynep (2014). Metruk Ev Halit Ziya Romanlarında Modern İstanbul Bireyi. İstanbul: İletişim Yay.