KUMRÎ’NİN KENZÜ’L-MESÂİB’İNDE KERBELÂ’NIN ÖN ŞEHİDİ MÜSLİM B. AKÎL

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 161 - 192, 31.01.2022

Muzaffer Karataş

https://doi.org/10.20322/littera.1031902

Öz

Kerbelâ hâdisesi, Hz. Muhammed’in (sav) benim dünyadaki reyhanım dediği biricik torunu Hz. Hüseyin ve beraberindeki yetmiş iki kişinin şehit edildiği İslâm tarihinin en vahim hâdiselerinden biridir. Kerbelâ hâdisesi yaşanmadan hemen önce Yezîd ve askerleri Hz. Hüseyin ve Ehl-i Beyt’e yakın olan kişileri şehit etmeye başlamışlardır. Bu trajedinin ön şehitlerinden biri Müslim b. Akîl’dir. Kerbelâ hâdisesi yüzyıllar içerisinde Arap, Fars ve Türk edebiyatında çokça işlenmiştir. Hatta Hz. Hüseyin’in şehâdetini konu edinen eserler zamanla edebî bir tür haline dönüşmüş ve ‘‘Maktel’’ ya da ‘‘Maktel-i Hüseyn’’ adını almıştır. Kerbelâ hâdisesini konu edinen eserlerden biri de doktora çalışması olarak incelediğimiz ve 19. yüzyılda yazılmış olan Mirzâ Muhammed Nakî (Kumrî)’nin Kenzü’l- Mesâib adlı eseridir. Eserde Hz. Hüseyin ile birlikte ailesi de sıkça şiirlerde işlenmiştir. Söz konusu eserde dikkat çeken şahsiyetlerden biri Hz. Hüseyin’in elçi olarak Kûfe’ye gönderdiği ve Kûfe’de şehit edilen amcaoğlu Müslim b. Akîl’dir. Çalışma, Kenzü’l-Mesâib’de Kerbelâ’dan hemen önce şehit edilen Müslim b. Akîl’in şehâdetini anlatmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Müslim, Akîl, Kumrî, Kerbelâ, Maktel.

Kaynakça

• Akün, Ömer Faruk (1994). “Divan Edebiyatı”. DİA. C. 9. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 389-427.
• Arslan, Mehmet; Erdoğan, Mehtap (2009). Kerbelâ Mersiyeleri. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Bursalı, Mustafa Necati (2017). Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin. İstanbul: Çelik Yayınları.
• Cebecioğlu, Ethem (1997). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Ankara: Rehber Yayınları.
• Ceylan, Ömür (2000). Tasavvufî Şiir Şerhleri, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Çağlayan, Bünyamin (1997). Kerbelâ Mersiyeleri: Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Çiftçi, Cemil (2008). Divan Şiirinde Kerbelâ Ağıtlar. İstanbul: Kevser Yayınları.
• Dikmen, Mehmet (2003). Peygamberler Tarihi. İstanbul: Cihan Yayınları.
• Doğrul, Ömer Rıza (1963). Dinler Tarih. İstanbul: İnkılap Yayınları.
• Fığlalı, Ethem Ruhi (2019). “Hüseyin”, DİA, C. 18, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Güngör, Şeyma (2003). “Maktel-i Hüseyin”. DİA. C. 27. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 456-457.
• Hâdimeniş, Ebülfazl (2019). Sabahın Elçisi Hz. Müslim b. Akîl. İstanbul: Önsöz Yayınları.
• Kılıç, Mustafa Cemil (2017). Kerbelâ Büyük Acı. İstanbul: Kamer Yayınları.
• Korkmaz, Esat (2003). Ansiklopedik Alevîlik Bektâşîlik Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Köksal, Mustafa Âsım (1993). Peygamberler Tarih. Ankara: Ahıska Yayınları.
• Köksal, Mustafa Âsım (2009). Hz. Hüseyin ve Kerbelâ Faciası. İstanbul: Karaca Yayınları.
• Küntaş, Kemal (2018). Kerbelâ Saadete Ermişlerin Bahçesi Fuzûlî. İstanbul: Kalender Yayınları.
• Muhaddisi, Cevad (2018). A’dan Z’ye Kerbelâ Ansiklopedisi. İstanbul: Önsöz Yayınları.
• Öz, Mustafa (2002). ‘‘Kerbelâ maddesi’’. DİA. C. 25, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 274-275.
• Pala, İskender (1995). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğ. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Polat, İsa (2016). Kerbelâ Üniversitesi. İstanbul: Kevser Yayınları.
• Toprak, Mehmet Faruk (2004). ‘‘Mersiye”. DİA. C. 29, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 219-221.
• Turgut, Ahmet (2011). Aşkın Şehidi. İstanbul: Paradoks Kitap.
• Yaman, Ali (1998). Muâviye, Yezîd, Hz. Hüseyin ve Kerbel. İstanbul: Ufuk Matbaacılık.
• Yiğit, İsmail (2006). ‘‘Müslim b. Akîl’’. DİA. C. 32, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 91-92.