AHMED FERÎD’İN MANZÛME-İ SE ZEBÂN-I AKÂİD-İ ADÛDÎ ADLI ESERİ (EDİSYON KRİTİK VE ÇEVİRİ)

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 2, 1738 - 1789, 30.04.2022

Zahir Süslü , Şahin Şimşek

https://doi.org/10.20322/littera.893436

Cited By: 1

Öz

Klasik Türk edebiyatı içerisinde tevhid, mevlid, siyer, miraç, naat, akaid, fıkıh gibi dinî konulu
birçok manzum eser yazılmıştır. 19. yüzyılda yaşadığı bilinen ancak hayatı hakkında pek bilgi
bulunmayan Ahmed Ferîd’in üç dilde yazdığı mesnevisi de dini konuludur. Ahmed Ferîd,
Adudüddin el-Îcî’nin “el-Akâidü’l-Adudiyye” isimli eserini manzum formata soktuktan sonra
Farsça ve Türkçeye manzum formatta tercüme etmiştir. Şair, Adudî’nin eseri haricinde
Celâlüddîn Muhammed ed-Devvânî’nin “Şerhu’l-Akaidi’l-Adudiyye”si ile Mehmet Fevzi
Efendi’nin “el-Cemâlü’d-Deyyânî ale’l-Celâli’d-Devvânî” isimli eserlerinden de faydalanmıştır.
Eser dönemin Şeyhülislamı Sadeddin Efendi’ye ithaf edilmiştir. Eserin üç dilde yazılmış
olması, klasik dönem edebiyatı açısından son derece önemlidir. Ahmed Ferîd, Adudî’nin
akaidini 76’şar beyitlik Arapça, Farsça ve Türkçe beyitlerle anlatmıştır. Eserin sonuna 25
beyitten oluşan Türkçe-Farsça sözlük eklemiştir. Akaid eseri yazan her şair gibi bu geleneği
devam ettiren Ahmed Ferîd de, eserini sanat kaygısında uzak tamamen didaktik bir amaçla
yazmıştır.
Bu makale, Ahmed Ferîd adına Çorum İl Halk Kütüphanesi 19 Hk 1084/2 arşiv numarada kayıtlı
bir akaid manzumesinin incelemesidir. Çalışmaya öncelikle, akaid ilmi ve klasik Türk edebiyatı
döneminde yazılmış manzum akaid eserleri hakkında bilgi verilerek başlanmıştır. Sonrasında
sırasıyla; eserin tercüme edildiği kaynak ve müellifi, incelenen eserin müellifi, eserin
nüshaları, eserin yazılış tarihi ve sebebi, eserin şekil özellikleri ve muhtevası gibi konulara
değinilmiştir. İncelemeden sonra eser, Latin harflerine aktarılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Ahmed Ferîd, Adudî, manzûme, akâid, tercüme

Kaynakça

• Akçay, Ali İhsan (2011). Türk Edebiyatında Manzum Akâidnâmeler: İnceleme-Metin. Doktora Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi.
• Anay, Harun (1994). “Devvânî”. İslam Ansiklopedisi. C. 9. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 257-262.
• Devellioğlu, Ferit (2005). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi.
• Erdoğan, Mustafa (2013). Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Ensar Yayınları.
• Erdoğan, Mehtap (2014). “Ferdî, Ahmed Ferîd Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ferdi-ahmed-ferid-efendi. [erişim tarihi: 21.11.2020]
• Görgün, Tahsin (2000). “Îcî, Adudüddin”. İslam Ansiklopedisi.. C. 21. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 410-414.
• Kılavuz, Ahmet Saim (1989). “Akaid”. İslam Ansiklopedisi. C. 2. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 212-216.
• Koca, Muhammet Ali (2016). “el-Akâ’idü’n-Nesefiyye ve el-Akâ’idü’l-Adudiyye Örneğinde Osmanlı’da Akaid Risaleleri: Problemler, Özellikler ve Literatür”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 14(28): 41-97.
• Mecek, Süleyman (2010). Reyyî’nin Kitâb-ı Rûşenî isimli Manzum Ferâizi (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi
• Uzun, Mustafa İsmet (1995). “Fevzi Efendi Edirne Müftüsü”. İslam Ansiklopedisi. C. 12. 506-509). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 506-509.
• Yavuz, Yusuf Şevki (1989). “el-Akâidü’l-Adudiyye”. İslam Ansiklopedisi. C. 2. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 2016.
• Çorum İl Halk Kütüphanesi, 19 Hk 1084/2 arşiv numara, s. 2-19.